Trekhund

Op zeuk in de alde Nieuwe Venlosche Courant kwaam ik un paar advertenties taege die mien niejsgierigheid trokke. Op 15 juli 1916 steit: 'Te koop een sterke trekhond, Leeuwerikstraat 20, Blerick’. Ut ièrste wat ik dóch: beej ós in de straot, det guuef ut neet. Dus zóch ik effe wiejer op ‘trekhónd’, en jao-waal. Op 5 november 1918 laeze we: ‘Te koop sterke jonge trekhond (reu) 75 cm. hoog; L.Hendrikx, Leeuwerikstraat 18, Blerick’. En op 1 mei 1926 vónd ik: ‘Te koop, trekhond met kar en tuig en drie jonge trekhonden. Adres Leeuwerikstraat 65 Blerick’. Metein meus ik dinke aan Diesel, d’n hónd van miene zoon. Ik zeen dae luiwammes nog lank-oèt in zien mand ligge as we dae meuste oètlaote. Gen bewaeging in te kriège, allein hièl veurzichtig met ein oug ós schuùn aankièkend van: ‘Och god, dao kómme die weer aan, mót ik weer zoe-nuuedig achter die aan sjokke’. Ik mót d'r neet aan dinke det dae de ker had mótte trekke . . . ocherm.

Noow wis ik det mien veurelders maasschippers ware, die met eur buuet groeëte vrachte op-en-neer brachte tösse Luùk en Dordrech. Ik wis ouk det miene euvergroeëtvader Levrinze Kuueb paerd heel waomei hae buuet euver ut liènpaad trok naeve de Maas. En as d’r niks te trekke veel dan waas hae voerman, dae met paerd en kèr van alles transporteerde. Maar noow bliek ouk det zeker al vanaaf de zeventieënde ieuw d’r ouk kleinere vrachte vervoerd woorte met hóndekerre. En zoe-as we kinne laeze in de alde krante ouk wies zeker 1926 beej ós in de Lieuwerikstraot. 

Unnen hónd waas goodkoup en hónds-trouw. Veural de kleinere middestanders en kleine buurkes gebroekde un hóndeker. De melk en de mik woord d’r met róndgebrach. De eier, de greunte en de kieës ging d’r met nao de merret. En d’n hónd oot gewoèn mei wat de pot schafde. As hae gelök had, sleep-e thoès in de kamer, as hae pech had boète in un hok. Tuurlik waas det erm bieës euvergeleverd aan de nukke van zienen baas, en det leep nog waal ens slech aaf met zón hóndebaan. Daorum kwaam d’r ouk vreej laat un trekhóndewet, die gold van 1911-1962. De begeleider van un hóndeker mós minimaal 14 jaor zièn en un schriftelikke vergunning beej zich hebbe. Wiejer meuste d’n hónd, de ker en de oètrösting idder joar waere gekeurd.

Aan de ker meus unne schoeëne drinkbaeker hange en un holtere ligplank. Aan de ker zoot un plaetje wao-op met zwarte letters de naam van de eigenaer en zien woeënplaats stónde. Ouk ware d’r veurschrifte veur de aafmaetinge en ut materiaal van ut hónde-getuùg. D’n draagreem waas minimaal 6cm breid en de bors- en boèkreme minimaal 4cm. De lading mót in aevewich zièn en ‘niet zóó groot zijn, dat het trekken kenlijk bovenmatige inspanning vereischt’. D’n hónd zelf meus minimaal ein jaor ald zièn en minimaal 60 centimaeter schófhuuegte. En vónd idderein det zoeë maar good? Tuurlik neet, want wie det in os land huùrt waas d’r vanaaf 1912 ouk unne Anti-Trekhónde-Bónd. En wie gezag ware trekhund vanaaf 1962 (terech) verbaoje en vinde we hóndekerre allein nog in ut museum.

Maar bewièze det d’r in Blièrick hóndekerre hebbe geloupe, zien lestig te vinde. Maar ik heb d’r twieë met naam en ein met foto gevónde. Allerièrs de Holzkaole-keunegin, ze hoot mevrouw Heldens, kwaam oèt Tegele en woeënde veuraan links op de Maasbreesestraot vanaaf de Póntanusstraot. In d’n tièd veur de Twieëde Waereldoorlog ging zeej met un hóndeker naeve de deur met holzkaole en heit water. Ut verhaol wilt det ze d’r altièd hièl vettig oètzoog. Wie ze unne kièr schoeën gewasse op un broèlof verscheen kós nemus eur mièr truuk.

De twieëde is Nieës Dorssers van de Sóngert. Ze waas de dochter van Jan Dorssers en Maria Gertrudis Gubbels, die met unne ganse zwiek kinder op de grens met Grubbevors woeënde. Op de foto steit Nieës (Maria Agnes) met de hóndeker met melkbusse. As we hièl good kièke kinne we op ut plaetje aan de ker ‘Dorssers’ laeze. Nieës trouwde in 1917 met Pieter Mathijs Valle en ginge woeëne op de Broekstraot (Pepijnstraot).

Trekhund hadde un hóndebaan, die idderen aovend hóndsmuùg kóste beejkómme. Wat d’n hónd neet kint, det vrit hae neet. Maar det gold neet veur trekhund, die meuste ut toch maar doon met de kletskes die euverbleve van de taofel. Gen rotter laeve as un trekhónde-laeve. Ik kièk beej ós oèt de raam en zeen unne mins loupe, zienen hónd sjok d’r hièl lamlendig aan ut reemke achteraan. En ik dink beej mich-eiges, jóng de meus ens dinke:

‘Wat hebs dich un loèze-laeve’.