MieToe

Heb ge det ouk ein bietje gevolg? Verschrikkelik van die vieze alde vetzek, die eur hand neet kinne thoës halde. Van die schunnige kaerels die eur mach misbroèke, en met eur vettige tengels neet van die moèije róndinge van de jónge maedjes kinne aafbliève. Wat hert verscheurend die verhaole van die vrouwe die daor dertig jaor later nog trauma’s van hebbe. Maar beej ut laeze van die MieToe-drama’s sloog mich toch inens de schrik um ut hert: ‘Potverdomme, IkOuk?’.

Ik heb dan waal hièlemaol gen mach, en bin maar unne gewoène mins. Maar stel dich toch ens veur det ein van mien kalverliefdes inèns naor boète kump met ein jeugtrauma. Ik mót d’r neet aan dinke! Maar good det ik d’r al iërder euver heb geschreve. Allein heb ik noow de naam toch maar veranderd, en begin ik met ein oprech SORRIE . . . .

Wan-najt-stend

Mien vaders seksuele veurlichting ging neet vuuel wiejer as: ‘Des se mich potdomme altiëd netjes met maedjes umgeis, en niks duis wat ze neet wille!’. Nou, dao mós ik ut dan maar mei doón. Hae zag ut op hiël strenge toën, ut waas um ech meinus en ik wis beej-God neet wat hae daomei presies bedoelde. Maar ut goóf in eine klap metein unne groëte aafstand tot die zich steeds wulpser óntwikkelende maedjes in Bliërick. Dus ik dóch, dan wachte we maar röstig aaf tot ein van die opkómmende bleumkes toenadering zuk. En zoeë neet, dan bliëve we gewoën nog effe in de wachkamer. Van ekspèrs weit ik intösse det jónges dreej kiër zoeë dök dinke aan seks.

In dae wilde óngetemde verwarrende jungle greuijde ik op. Hiël lang heb ik ut volgehalde det ik met mien moder ging trouwe, maar ja? Op ein gegaeve moment mós ik det toch maar loslaote en waas ik dan auk metein behuurlik de waeg kwiët. Eigelik waas det veur mich ein einzame periode. Ik waas hartstikke blind veur det hormonale geweld, det zich in die wachkamer óntwikkelde. Ik waas hartstikke blind veur det drök kwebbelende en zich in wellustige róndinge óntwikkelend vrouwelijk schoën.

En toen waas daor Merieke, ik kwaam um taege op de Bliërickse kermis. Ik waas nog zón ech sneuzelke, det van toëte nog blaoze wis. We lépe zoeë maar rundjes op ut Lambertusplein, de maedjes lépe linksum en mien twieëje vrinde en ik rechsum. Kin ziën det ik mich vergis, det ut presies andersum waas. Ik idder geval kwame we elk rundje die maedjes twieëje kiër taege. We hadde met zien dréje un gruupke van dreej maedjes op ut aug. Zelfs hadde mien twieëje vrinde al ónder mekaar oëtgemak welk van die dreej ze waal leuk vónde. Ik had mich nog neet oëtgespraoke, ik wis ut auk neet, ut makde mich behuuerlik zenuwechtig. Ik veulde mich ein bietje einzaam maar toch weer neet allein, en d’r waas d’r zoeë-wie-zoeë nog maar ein euver! Wao hebbe we ut euver? Maar op un gegaeve moment waas daor inens dae ‘klik’. Ik heb mich suf zitte bedinke wat det presies waas, maar ik kin ut neet miër truuk haole. Ut waas gewoën ein hiël leuk maedje met kort geknip dónkerblónd haor. Ut droóg un griës rökske, un leech truitje met daoreuver haer un leechblauw raegenjeske. Maar ut had zón óntzettend leef snuutje, de piksde det d’r zoeë oët in die gemêleerde minsemassa. Nao ut zoeë-vuuelste rundje lépe we mekaar bijna taege de liefkes beej de boekstent. We bléve staon, want die boeksers stónde zich net neus-snoëvend en tèpdansend te presentére. Ik keek det-van-mich rech aan in die moëije blauwgriëze uigskes.

‘Hallo’, zag ik.

‘Hallo’, zag det-van-mich met ziene leefste glimlach. We hadde allebei neet in de gate dat mien twieëje vriendjes ut zelfde zagte taege die-van-eur. En zoeë stónde we hiël zwiëgzaam naeve-ein naor die zweitende oëtgezakde boeksers te kiëke. Wies det de flotste van ós dreej hiël gewaog veurstelde:

‘Zulle we doorloupe naor de rups?’. De dreej maedjes haolde geliëkertiëd de schuiwerkes op en lépe zoeë mak wie schäöpkes met ós met.

‘Meug ik weite wies dich hets?’, vroog ik aan det-van-mich.

‘Merieke’, zaet zien vriendinke un bietje bits. Ik rapde alle moód beejein, en same met twieëje vrinde schaelt det unne-sloek-op-unne-borrel:

‘Merieke, ik bin Jan, wil se met mich in de rups?’. Merieke haolde weer zien schuiwerkes op, maar knikde waal jao. En effe later zóte dreej kakelverse paartjes achterein in de rups, idder paartje in ein waegentje. De mós zelf as letste instappe aan de boëtekant, hadde ze mich gezag. As de rups dan flotter geit dan wuuerd det maedje vanzelf taege dich aan gedouwd. Maar Merieke heel zich stevig vas aan d’n binnekant, potverdomme, daor hadde ze mich gen oplossing veur gegaeve. Miene vrind zoót veur mich, en daor lökde det waal beej. En ik dóch:

‘Wat bisse toch weer un draosbóks, de duis ut weer ens verkiërd’. Merieke dóch vas-en-zeker auk zoeë iets, want toen de kap toe ging kéke we mekaar aan en móste we allebei proeste van ut lache. Ut iës waas definitief gebraoke en gesmolte. En wie de kap aope ging waogde ik:

‘Nog unne kiër Merieke, en meug ik dich dan vashalde?’. Ut antwaord waas euverduuedelik want ut schoof alvas op in mien richting, allebei de hendjes hiël stiëf op zien kneenkes gedrök. En beej de volgende scherpe träöt begós de rups aan zien volgende flotte hoebelende opzweipende rundjes. Ik dóch, det gebeurt mich genne twieëje kiër, en lag miene erm um zien schuiwerkes. Ik keek um aan, maar ut dörfde neet truuk te kiëke. Maar nao d’n iërste hoebel veulde ik zien linker ermke achter miene rök, en lag ut zien köpke hiël veurzichtig taege miene schouwer. En same hoebelde we ós rundjes. Mien hert ging aope en de kap óngemerk toe, en effe later weer aope. En toen de rups bijna stilstónd kösde ik um zoeë maar spóntaan op zien häörkes. En geliëk kneep ut mich hiël zach in miene rök.

We hebbe mien vriendjes en zien vriendinkes daen aovend neet miër gezeen. We hebbe gezellig loupe kletse euver ut kermisterrein euver absoluut ónbelangrièke dinger, ein glaeske cola gedrónke en alles um ós haer speulde zich de ganse aovend hiël wiëd van ós aaf. We hadde elkaar, en daor boëte waas niks miër belangriëk. Tuurlik móch ik um naor hoës bringe, en we móste door de Begiënegats. Halverwaege belaefde ik mien alleriërste tóngzoen taege die hoëge streng katholieke kloëstermoór. Jao, wat mós se daor achteraaf van zegge? Misschien iets minder dan wat se mich van te veure hadde wiës gemak. Maar Merieke waas ut allerleefste maedje van de ganse waereld, en ik bleudhannes waas de allergelökkigste van de ganse waereld. Merieke zuchde ens hiël deep, drökde zich taege mich aan, greep mich met zien twieëje hendjes ónder miene trui en vreef mich hiël leef euver miene rök. Ein bietje geschrókke leet ik mien hand zakke um Merieke beej de ermkes te pakke, maar ut waas mich veur. Kómpleet ónverhoeds brach ut mien hand ónder zien leech blauw jeske umhoëg naor zien börsjes. Kedoenk . . kedoenk . . . , mien hert boensde in miene kael. Ik keek ein bietje hulpeloos umhoëg en mómpelde allein maar:

‘Sorrie pap, ik kin heej ech niks aan doón’. Ik huur Merieke zachjes lache, ut drökde zich nog vaster taege mich aan met zien hendjes um miene rök. En ik met mien twieëje erm hiël ónbehouwe tösse ós in, ze kóste nerges miër naor toe. Met mien twieëje verlaamde hand op twieëje plekke waor maedjes zoeë vuuel verschille van jónges. Twieëje geveulige punte die al te dök ónderwerp ziën van (ón)gewinste intimiteite. Un letste kösmoel makde un ind aan dit verwarrende gelökkige beklemmende moment. Dae nach heb ik nog lang ligge dinke aan veranderende dinger, aan ein niej laeve met Merieke en aan ózze pap.

De volgende daag hadde we same aafgespraoke. Maar ut waas noow maar allein met eín vriendinke. Ik pakde um beej de hand en zag:

‘Hallo Merieke, wat leuk des se d’r bis’. Maar zien vriendinke verbroók ós prille broze kontak hiël bruut met:

‘Merieke geit vanaovend met mích met, en neet met dích!’.

‘Jao maar Merieke, waorum bis se dan heej?’.

Maar zien vriendinke sleurde um weg, ut keek nog eine kiër verdrétig um en verdween definitief en abrupt oët mien laeve.

Leefste Merieke, Ik-Ouk bin dich noeijt vergaete en haopelik kómme we neet tösse ut Mie-Toe-getoemel.

Echtelikke boenje

Ut kan gek gaon, ut begint met leefde op ut iërste gezich, of me wuuerd steeds mièr door dae ander aangetrokke. Iddere echtelikke relatie begint knetterend,  twiëje minse zien gek opein. Veer uigskes zeuke mekaar continu op, ze kinne neet mièr van mekaar aafbliève en wille veur iëuwig beej-ein bliève plekke. Ut velt idderein in de umgaeving op, sóms zelfs aanstoëtgaevend, die twieje hure beej-ein.

Maar die twieje karakters, de gevaore van ut laeve en de dagelikse sleur ligge op de loer. Ein-op-de-dreej huwelikke eindige in un echscheiding. Ut veurke is oètgeknetterd! Ze zièn op mekaar oètgekeke, ze laeve naeve mekaar haer, ze kómme te weinig aan zich zelf toe, ze laeve same as breur en zuster of as kat en hónd. Ze hebbe altièd boenje euver ut meis ónneuzele of d’r leet ein knetterende twiejde leefde op de loer. Ze probere nog wat te rekke of te redde via d’n hoèsarts, de psycholoog, unne relatie-therapeut of praote allein nog maar met-ein via unne mediator. Maar ut sprookje is oèt, daen aoliefant met die lange snoèt stónd al te lang veur de deur. Dae blees ut veurke definitief oèt.

Wie waas det veur pak-weg 60 jaor truuk? De statistieke verraoje det toen minder as 10 procent oèterein ging. Ik waas toen un menke van 10 jaor, en makde zoeë stiekem toch waal ein en ander met. Maar gelökkig neet beej ós thoës, want mien vader en moder det ware twieje hand op eine boèk. Beej ós waas waal ens boenje, maar dan smeis met mich as ein van de veroorzakers. Nae, ik heb ós mam en ózze pap noeijt ruzie hure make, ech neet. Jao, ózze pap dae waas waal ens nuuetelik, maar dan losde ós mam det waal weer op. ‘Hes se diene keutel weer verkièrd zitte?’, vroog ze dan of zoeë iets. En dan schote ze allebei in de lach en waas de spanning weg. Ós mam waas ein hièl good mins, misschien ein bietje verlaege, maar ze leet ouk weer neet de kachel met zich aanmake. Daor baovenop had ze twieje biezóndere eigenschappe, ze kós good luuestere en vertelde noeijts iets wiejer. Roddele stónd beej ós mam neet in ut waordebook. Det waas zièr waarschienlik de raeje waorum d’r geregeld vrouwe beej ós oèt de straot aan de keuketaofel zote. Die kwame beej ós mam eure noëd klage. Want zoeë ging det in daen tièd. De vrouwe speulde ónderein veur psycholoog of relatie-therapeut. Want oèterein gaon, det deej me neet.
Ik ging waal ens erges speule in de buurt en dan hoord ik waal ens dökker det d’r erges boenje waas. Det waas niej veur mich as daor unne vader en moder taegen-ein stónde te schelde en d’r met de deure gegoèid woord. As ik det thoës taege ós mam zag, dan deej ze de wièsvinger veur de mónd en zag: ‘Sjssss . . . , det mós se taege nemus wiejer vertelle’. Maar noow, naor 60 jaor meug ik waal un tuupke van de sluujer lichte. Allein heb ik veur de privacy de name wat veranderd.

Vrouw Slegters waas ein staatse vrouw met un scherpe schelle stum. Met eure iërste man had ze al ein paar kinder. Maar helaas kneep dae d’r te jóngk tösse oèt, hae klopde beej Petrus aan de hemelpaort en zeej bleef allein met die blage zitte. En det waas toen hièl erg. Maar meneer Slegters waas de reddende ingel. Normaal gespraoke waas dae zelf noeijt ein vrouw taege ut lièf geloupe. Maar noow pasde hae as euver gebleve dekselke presies op det aope pötje. Ut waas ein klein pismenke met unne enorme eigendunk. Met begrafenisse droog hae as lièkedrager zón sjiek zwart pak met unne te lange slup en unne te hoëge hood. Maar neet allein umdet hae zoeë klein waas had det gen porum. Ut was net unne directeur van un twiejderangs kindercircus. Maar hièl gruuets deilde hae in de kerk de bidprintjes oèt of reej de lièkewage de kerk in. Daornaeve heel hae ouk nog dahlia’s in ziene haof. Maar veur ut huwelik waas hae blièkbaar neet geschik. Hae waas absoluut neet in staot um te gaeve wat ein vrouw un klein bietje gelökkig mak, alles ging op aan zien eige ego. Op unne kièr kwam ik um taege op ziene fiets. Unne gewoëne zwarte hièrefiets, waorvan de zaal hièl speciaal extra lièg waas vasgezatte op de stang. Ut waas gen gezich, zón klein menke op unne te groëte hièrefiets. Hièl joviaal zweijde en reep ik netjes ‘Hoi’ taege um, maar aoh jeij, blièkbaar waas det neet good genóg. Hae dreijde zich um en kwaam mich nao, en ik in de pleitmars naor hoès. Daor veel dae kleine óndermaotse kroèkestop taege ós mam oèt det se eur kinder baeter meus opvoede. Ik had ‘Gojje daag menièr Slegters’ mótte zegge. Ós mam stónd um keurig te waord en saoves aan taofel hebbe we d’r allemaol hertelik um gelache. Maar de volgende daag zoot mevrouw Slegters weer beej ós mam aan de keuketaofel beej un verse tas kóffie eure noèd te klage. Ik woord naor boète gesteurd en later huurde ik ós mam mómpele: ‘Maarr maarr . . die erm vrouw haet ut ech neet gemekkelik’.

Ut raegent boète, en weej speulde in de módder van ut Liëuweriksveldje. Daor stik vrouw Jacobson de straot euver en vluch zich vluchtig beej ós achterum. Det is ein hièl zielige vrouw haet ós mam mich waal ens gezag. Ze droog altièd van die alderwetse pantoefels met die dónkerkleurige ruutjes, gaele voring en die zweiterige plestiek zäölkes. Daorbaove droog ze van die dieke aafgezakde nylonkouse. Vrouw Jacobson waas zón poèpediekske met un inein gedouwd verkesgezichje met veurroëije bolle wengskes. Ze kwaam noeijt beej de kapper, en dreijde eur haor beejein in ein knuutje baovenop dae bums. Ik had ózze pap waal ens hure vertelle det ut ein pruuzin waas, un dochter van unne hièle rièke boer. Maar ze waas waal ein bietje simpel, want eure mins had beej de erfenis hièl geniepig d’r veur gezörg det de poen, en minstens vièf huues, op ziene naam kwaam. En noow had ze niks mièr. Nou ja, unne óneindige houp eelend. En eure mins det waas unne echte vieze alde greek. Dae stónd de gansen daag boète in zien dreejdeilig griès met un dieke sigaar in dae rotkop. Die vrouw had ut nog slechter as in ein concentratiekamp, had ós mam waal ens met traone in de ouge gezag. Die kreeg zoeë weinig hoèshaldsgeld, det iddere waek dreej daag te lang deurde. En noow kump ut, as se dan baedelde beej dae vieze veur wat ekstraas, dan meus se iërs met de bein wièd. Altièd mós ik daor aan dinke as ik dae vieze ammie zoog staon, ut schuuverde mich. Maar ja, die vrouwe kóste toen genne kant op. Sóms kwaam ze ouk saoves waal ens gezellig un tas kóffie beej ós drinke, en dan waas ózze pap ouk thoès. Ózze pap hoot Piet, maar die pruuzin neumde um Peter. En dan kwaam ze binne en dan zag ze taege ózze pap: ‘Schönen guten Abend, wie geht’s dir Peter?’. ‘Danke Marietschen, wenn er nicht hängt dann steht er!’. En dan had die vrouw un lol, dan kós se d’r weer efkes taege.

Beej ós in de straot kwaam unne widman met unne aldere zoon te woène. Die ware truuk gekómme oèt Zuid-Afrika, umdet eur vrouw en moder waas gestorve. Meneer Koopmans waas ambtenaar en al de 60 gepasseerd. Hae had zich ein 30 jaor jónger Venloos maedje oèt ein aangezeene familie aan d’n haok geslage. Maar wie de letste vlinders in de herfs ware weggefladderd, bleek ut neet miër zoeë good te bóttere. Vrouw Koopmans waas poepie-jaloers op eure stiefzoon, ze veulde zich duuedelik achter gesteld. Dus waas de hut aaf en toe te klein en vluchde vrouw Koopmans naor de beschermde umgaeving van ós mam eur keuke. Det begós altiéd met un verschrikkelikke bäökpertiej. Hardop schriejend bäökde die zich beej ós achterum. Ze had euveriges waal opvallend genóg euvertollig zitvleis, maar toch stónd ze altièd rechop achter unne keukestool. Ze droog ein groët krakend korsjet ónder un altièd rech aafstaond dónkerblauw kleid. D’r zoot gen inkel model in, en de twieje börsjes loge as slappe washendjes euver de baove-rand van det korsjet. As ós mam eur weer röstig had gekrege, en ut toch ouk ein bietje veurzichtig had opgenaome veur dae stiefzoon, dan begós ut eigelikke praote. Maar vrouw Koopmans had ut toch waal erg met zichzelf getroffe, en ós mam probeerde daor veurzichtig wat deukskes in te bringe. Ik kós zeen as vrouw Koopmans daor wat zenewechtig van woord, ze dreijde dan ut linkerkneen wat ordinair ein bietje naor boète. Ouk det schuuverde mich, want dan kwame wat smaerige beelde beej mich binne.

Genóg opgelich van dae sluujer, laote we ut effe beej dees dreej veurbeelde halde. As ik daor zoeë waal ens lekker ónderoèt aan lig te dinke, dan kóm ik d’r toch noeijt oèt. Ut mak mich eigelik ein bietje ónzeker. Tuurlik hebbe vrouwe ut noow ein stök baeter, ze zien móndiger gewaore en de emancipatie haed zien werk gedaon. Ze zien financieel neet mièr zoeë aafhankelik van die kaerels. Maar is ut noow ech baeter as 60 jaor truuk? Die verhaole euver echtelikke boenjes halde neet op, ut liek waal mièr en geniepiger te waere.

Ós mam waas maar ein hièl gewoène vrouw, maar veur vuul vrouwe oèt de Liëuwerikstraot unne steun en toeverlaot. Mien vader en moder ware un hièl gewoèn leef stel, nemes speulde beej ós thoès d’n baas, maar waal met ein ónkreukbaar respek veur elkaar. Heb ik gelök gehad? Tuurlik veul ik mich ein bófkónt, maar ze hebbe ós allemaol ouk hièl vuul gelièrd wie ut ouk kin.