Un ech pistuùlke

Ik waas nege jaor en ut laeve bestónd nag oèt nao schoeël gaon, slaope en roepzakke. De vastelaovend kump d’r aan en de vraog waas: ‘Wat gaon ik waere?’. Vas pandoer waas te mótte keeze oèt cowboy, indiaan, zigeuner of gewoèn maar boer. Ik wis ut waal, ik woel Roy Rogers zièn, aldere luuj kinne um nag waal. De groeëtste cowboyheld in de films van daen tièd. Ik waas al aan ut oefene, van un plenkske had ik mich zelf un pistuùlke gefiespernöld. Van mam had ik de kachelpoets geliènd um de juuste kleur te gaeve, hae waas net ech (vónd ik).

 

Op vastelaoves zóndigmorge waer ik aangedoedeld, un te groeët ruutjese haemp, unne roèje zakdook um de nek, zwarte moefe aan de mouwe en unne breije zwarte reem. Mien aldste zuske sjmienkde mich, noow nag de cowboyhood op en ik waas klaor. Mien eige pistuùlke tösse de reem, sheriff-ster op en Roy Rogers kós aan de Blièrickse vastelaovend beginne. Maar dao haolt ós mam wat oèt de kelderkas: unne echte holster veur aan de reem, un ech pistuùlke en un duueske met echte pistungskes kómme teveurschièn. Ik vloog ós mam um de nek en waas zoeë bliej wie unne gek. Un ech pistuùlke . . . . Metein woort ut ièrste rölke met pistungskes veurzichtig oèt ut duueske gehaold en in det nieje pistuùlke gefroemeld. Ut veel nag neet mei, ut mót d’r presiès ingedaon waere anders knalt hae neet. Maar met twieë hand lökde ut toch en hièl gruuets leep ik knallend de Lieuwerikstraot op en aaf.

 

Zóndigmiddig is d’n optoch in Blièrick, ózze pap duit ouk mei met de visclub de Goede Hoop. Hae haet van un alde tante un bóntjeske en un bóntmutske geliènd. Ut haet gen porum, die zièn um allebei vuùls te klein. Veural det mutske sleit letterlik as un tang op un vèrke. En dao make ze um ouk nag roèje lipkes . . . gekker mót ut neet waere. Aan zien visgaerd wuùrd unne groeëte plestik vis vasgemak en dao geit-e op waeg nao ut dörp. Weej gaon effe later nao d’n optoch en zeuke un plaetske beej Cordang in de Broekstraot, taegeneuver de Schenck van Nijdeggestraot. Ut deurde un ieuwigheid wies hae begós te trekke, maar gelökkig had ik mien pistuùlke en mien pistungskes. Eindelik, dao kwaam Herwónne Laeveskrach en de paerd van de Karwats. D’n optoch trok veurbeej en aoh jeej, dao kwaam de wage van de Goede Hoop. Ik kroép achter ós mam, want ik schaam mich kepot. Ózze pap steit baovenop dae wage met zien bóntmutske en zien te krap jeske, zweiend met dae plestik vis. Ik haop det-e mich neet zuùt. Gans op ut lets speult hermenie Caecilia ‘Blièrick ós Blièrick, det steit baovenaan’ en dao achter de wage van prins Hay d’n ièrste. Met twieë hand goeit hae met zien adjudante caramels en zuurtjes nao de minse. Idderein begint inens te graaie en te grièpe. Kinder, jao zellefs moders, kroèpe euver de grónd en pikke mekaar de snuupkes veur de neus weg. Tuurlik doon ik ouk mei en laot op d’n truukwaeg ós mam gruuets mien dieke bóksetesse zeen.

 

‘Wao heb se dien pistuùlke?’, vroog ós mam. Ik greep metein nao miene holster maar dae waas laeg.

‘Weg . . .’, waas ut enigste wat ik kós oètbringe met de ermkes in de lóch.

‘Dan gangk maar gauw truuk kièke of hae nag örges leet’. Flot rende ik truuk nao Cordang maar ik zoog niks ligge. Minse lepe zingend en hossend de Broekstraot op en aaf. En ik veulde mich hièl bedreuf en begós hièl hard te bäöke. Twieë aldere maedjes sproke mich aan:

‘Waorum bäöks dich jungske?’.

‘Ik heb heej örges mien niej pistuùlke verlaore!’.

‘Meschiens mós se aangifte doon beej de pliessie’, zag ein van die maedjes en same huppelde ze wiejer in de richting van de Witte. Nou ja, zellef kós ik niks baeters bedinke, dus leep ik euver de Broekstraot en de Kloeësterstraot nao ut pliessie-buro. Ónderwaeg controleerde ik idderein dae un pistuùlke beej zich had en vroog waal tig-kièr of nemes un pistuùlke gevónde had. Maar lauw-loene, sómmige hele mich zellefs veur de gek:

‘Wat bis se kwièt jungske, dien piespäölke?’.

Binne in ut pliessie-buro waas gaar nemus, allein unne pliessie zónder pet zoot achter de balie.

‘Meneer de pliessie, ik heb mien pistuùlke verlaore op de Broekstraot beej Cordang’. De pliessie keek mich hièl ernstig aan:

‘Aoh wat erg jungske, maar ze hebbe heej nag niks aafgegaeve. Maar schrièf heej efkes diene naam en adres op, as ze wat aafgaeve dan huùr se det waal’.

Hièl bedreuf leep ik nao hoès met mien bóksetesse vol sloek en ónderin det duueske met pistungskes. Zuuj ik ze oeits nag kinne gebroèke? Thoès wachde ós mam mich op en truuesde mich:

‘Kóm maar jóng, zoeë erg is ut ouk weer neet. Volgend jaor koupe we gewoeën un niej’.

 

Maar de vastelaovend heufde veur mich effe neet mièr, zeker wie ózze pap saoves ouk nag ens met un stök in zien kloeëte thoès kwaam. Hae loog nag ièrder as mich in bed óntzettend te snörke. Ik kós d’r neet van slaope en meus allein maar dinke:

‘Wao zal mien pistuùlke zièn, wae haet det met genaome, zal ik ut oeits nag truukzeen . . . ‘, en veel oèteindelik in slaop. De volgende morge kóm ik ónder, ózze pap zit met zièp-uigskes aan taofel met ós mam.

‘Zoeë zoeë’, zaet ózze pap, ‘wat huùr ik, haet Roy Rogers zien pistuùlke verlaore?’.

‘Laot det zièn Piet’, zaet ós mam en taege mich zag ze:

’Zal ik dich verkleie veur de kinderoptoch jóng’.

‘Nae, hoof neet’, zag ik, ‘meschiens kump de pliessie waal mien pistuùlke truuk bringe’.

De vastelaovend waas veur mich veurbeej, de pistungskes heb ik boète op de plaats allemaol met unne hamer laote knalle. Van de pliessie heb ik noeits mièr wat gehuùrd.

Gelökkig heb ik nag un foto.

Hald dich ze stóm dan hald ik ze erm

Ieuwelank waas det un gezaegende aafspraok tösse pestoèr en de notabele van idder dörp. Wat zulle ze det döks taegen-ein gezag hebbe ónder de walm van un gojje sigaar en baove ut nippe aan un deur Frans kónjekske. Woels se un lepke grónd op diene naam hebbe, dan woort det taege betaling door de notaris van ut dörp in un akte vasgelag. Det geld veur det lepke grónd woort gelieënd taege hoeëge rente beej dun bankdirecteur. Tuurlik brach det lepke grónd te weinig op en meus pap dur beej gaon werke in de febriek. En werk kreeg se allein as se van pestoèr un breefke van good gedraàg hads weite te kriège. En zoeë poejakde un gans dörp zich te verrekke um de dreej notabele rièker te make. Pestoèr streuide iddere zóndaag as zalt in de wónd ouk nog ens ziene dónderpraek oèt euver die ermood-zeiers. Met respek veur ut gezag, euvergave aan de kerk, loeihard poejakke veur eur gezin en met laeve in einvoud zuuje ze un plaetske in dun hemel verdene. Hald dich ze stóm dan hald ik ze erm waas de kloe van ut verhaol. Inens begreep ik ózze pap!

Ózze pap ging noeits nao de kerk en haet noeits van-ze-laeve geld geliènd. Ózze pap haet mich gelièrd um te gluive in dinger die dich veuroèt bringe en neet aafdwinge. As se wat wils koupe mós se dur ièrs veur werke en spare, neet andersum. Ózze pap waas van 1909 en ik bin van 1947. Tuurlik heb ik mien eige kinder verteld wat ózze pap mich gelièrd haet, maar de tieje zièn veranderd. Pestoèr, notaris en bankdirecteur hebbe niks mièr euver ós te zegge. Alhoewel.

In 2005 bin ik vervruùg gepensioneerd. Wrièf ut dur maar in, wat bis dich unne mazzelaer huùr ik óch dinke. Zoeë veulde ik mich toen ouk, maar nao 17 jaor pensioen veul ik mich alsmaar mièr wièd truuk gegoeid in dun tièd. De gepensioneerde van taegeswäördig zièn de ermood-zeiers gewaore van hónderd jaor truuk. We huùre dur neet mièr beej, we kriège dur noeits wat beej, eigelik zièn we euver, we veule ós neet mièr gewins. We zièn tot las, ze ware ós leever kwièt as rièk, we huùre dur neet mièr beej.

Toch heb ik van-ze-laeve lank gewoèn gewerk en noeits de kentjes dur aafgeloupe. Gewoèn fièrtig jaor aanein gewoèn gewerk. Noeits de zaak besosemieterd. Neet zoeë hard gepoejak wie ós elders, maar toch. Gewoèn altièd de AOW aafgedrage van ózze loeën. As beejdrage veur un solidaire AOW veur de aldere minse, en die mei-greuide met de welvaart wie zich det fetsoenlik huùrde. En vanaaf de 25 jaor krege we idder jaor unne pensioenbreef in de breevebus. Ech waor, óngelaoge. Kóste we presiès laeze wat we opgebouwd hadde en det ós pensioen gegarandeerd waas.

Maar in de aafgeloupe 17 jaor is dur hièl vuùl veranderd. Andere machhebbers hebbe ós truuk in de fuik gerómmeld van pestoèr, notaris en bankdirecteur. Allein heite ze noow ministeries en pensioenfóndse. We betale belasting euver rente die we neet mièr kriège. Ós gegarandeerd pensioen is al twieë kièr gekort en de AOW is neet mièr solidair!

Toch klage we neet, det hebbe we gelièrd van ós leeve elders. Toch doon we gewoèn vreejwilligerswerk en helpe we andere minse wao ut maar kin. Van ut bietje det we hebbe gaeve we gaer wat weg. We dörve neet te klage. Toch zitte we heej in Spanje midde in de winter te schreuie in ut zunke. Heej veule we ós gewins en zièn we weg van dae sores. Maar kwaod bin ik waal. En meschiens mièr nog bezörg, want wao mót det haer? Pensioengebouwe en ministeries kinne neet wiejer greuie as de grauwe wolke baove ós lendje. Ut is neet mièr ós geld, ut is ós aafgepak, ut is noow eur werk-kapitaal. De verschille tösse erm en rièk waere té groeët. De verschille tösse minse die dinke det zeej de deens mótte oètmake en minse die zich vernederd en aafgeschaove veule bereike haos de uùterste pièngrens. 

Hald dich ze stóm dan hald ik ze erm. Wat ós elders en wat weej hebbe opgebouwd is unne gigantische spaarpot veur graaiers en aafknièpers gewaore. Wao blief ièrlikheid en ièrlik deile. Strakkes meuge we weer stumme, haopelik neet op die leugenaers maar op un ièrlik geluùd. Op minse wie mien vader en moder, die nog ut allerbeste met ós veur hadde.

Probleme aafschuùve

Ik laes un artikel op Facebook euver Venlo-Noord: van aandachswièk nao prachwièk. Moèj gedaon, dink ik. Maar dan laes ik un kómmentaar van unnen alde wethalder: ‘Inderdaad heeft hier een hele mooie transformatie plaatsgevonden’. Transformatie? Inens bedink ik mich det dur in diezelfde periode aan dun andere kant van de Maas ouk un transformasie plaatsvónd. De Vastenaovendkamp veranderde van prachwièk nao probleemwièk. Inens besef ik mich det dae blindgenger aan de Venlose kant met de rök nao de Maas haet gestaon. Un probleem verschuùve is neet un probleem oplosse.

Ik neem óch met zón tieën jaor truuk. We staon al un paar waeke met ózze camper op La Plage d'Argens in Zuùd-Frankrièk. We hebbe un moèj plaetske ónder de buim, we veule ós al haos thoès. Maar ja, ut is waal herfs en de blaar valle van de buim. En um de paar daag vaege we die beejein en dan waere die keurig opgehaold door emus van de camping.
Ut volgende gebeurde ech op unne gojjen daag. We kómme truuk van ut fietse en dreie ós sträötje in nao nummer 324. Potverdomme wat is det? Naeve ós op nummer 325 steit unne hièle groeëte Belze camper met zón groeët rek achterop veur unne scooter. Ik mót mien vrouw taege halde. Zón klein diek menke en un vergelièkbaar vruike zitte met de rök nao ós toe, aan un wit wiènke te nippe. Maar wat unnen houp drièt. Die hebbe eur scooter-rek presiès op de grens gezatte van ós gróndstökskes. Maar dae scooter steit toch ech op ós plaats wao weej al waeke lank ós fietse zette. Maar det is neet ut enige. Haet dae vlaegel alle blaajer van nummer 325 op ós persièlke gevaeg. En óngelaoge, ze ligge waal unne maeter hoeëg. Ós gemekkelikke steulkes leune met de rökleuningskes taege unnem berg blaajer aan. Ik kan mien vrouw nog net taege halde en fluuster: ‘det los ik waal op’. Ózze Franse euver-buurman Claude (Kloot) kiek ózze kant op en haolt begrièpend zien schouwers op.

Ut wuùrt wat later en de twieë Belskes kómme oèt eure camper. Hét in un wit zomerkledje met die roeskes aan de muiwkes en ónder langs. Hae met un fris euverhaempke. Hièl zwaor kroèpe ze met eur dieke krint op de duozit van de scooter. Hét wat euverdreve met de beinkes wièd terwièl ut zien kledje good vaspak. De vaering van det dink wuùrt wies ut uùterste geterg en de bendjes snakke nao mièr lóch. Zónder op ós aan te kièke sputtere ze weg.
‘Zoeë’, zeg ik, ‘noow zièn weej aan de beurt’. Ik grièp mich dun hardem bessem en vaeg alle blaar van nummer 324 truuk nao 325. Kloot van dun euverkant kump mich hièl sympathiek helpe met zón groeëte graasherk. We scheie pas oèt as idder blaedje weg is en det scooter-rek kómpleet verdwene is ónder die groeëte blaajer. Wat euverdreve span ik ós reserve-waslienke haorscherp tösse 324 en 325. Marijke zet ós fietse weer op de vertrouwde plek en gelièkertièd zegge we: ‘Zoeë, det hebbe we schoeën oèt dun aek gedreid’.
Tevreeje gaon we weer zitte en nuùdige Kloot met zien vrouw oèt veur un keul wit wiènke met wat blökskes kieës durbeej. Ut wuùrt al wat later en die twieë Belskes zièn nog altièd neet truuk. ‘Die kinne mich wat, ik gaon nao bed’, zaet mien vrouw. Effe later ligge we net in bed as we boète zón knetterkarter huùre aankómme. We vaere allebei op. Boète vang ik geluùde van ‘Nom de Dieu’ op en zelfs iets van ‘imbécile’. Ik vermoed det hae mich dao mei bedoelt, scheet mich in de petufelkes en stap nao boète. ‘Gojjenaovend, zièn dur probleme’, vraog ik. En dao kump det diek ónderkruùperke op mich aaf maar helt inens in as hae zuùt det ik twieë köp groeëter bin. Hae mak dreej kleine peskes achteroèt en begint met groeëte gebare te vraoge wat ik um waal neet aangedaon heb. ‘Nouw, presiès was dich gedaon haes! Hièl geniepig de rotzooi nao de bure aafschuùve as die weg zièn’, zeg ik. Keurig en hièl röstig in ut plat want ik weit det die Wale ut ouk altièd verrekke um Nederlands te praote. Dus ik deze kièr ouk gen Frans. Dae kleinen boetskop verkleurt van roeëd nao paars en Kloot van dun euverkant schuut te hölp. Hae leet nog ens röstig oèt det idderein die blaajer aan de kant van de waeg kin vaege en as se det mels beej de receptie dan wuùrt det de volgenden daag keurig opgehaold. Det klein poèpediekske kiek wild um zich haer en kump langzaam aan wies bezinning. Ik trek mich truuk in ózze camper en we valle lekker in slaop.
Smorges hièl vruùg huùre we gestómmel op de camping en effe later unne zwaore dieselmoter opstarte. We kièke door ut achter-ruutje en zeen de twieë kleine Belskes net wegrieje. De blaajer dwarrele ein-veur-ein van ut scooter-rek.

Ik dink weer aan det artikel op Facebook. Waas ut maar altièd zoeë gemekkelik. Kóste we daen drièt oèt de Vastenaovendkamp ouk maar weer truuk schuùve wao hae vanaaf kump en eigelik thoèshuùrt.