Blièrickse pleine

Ieder dorp kende zijn eigen plein of pleinen. Meestal bekend als dorpsplein, kerkplein, marktplein of zomaar het schoolplein. Een plein is een onbebouwde vlakte, omgeven aan één of meerdere kanten door gebouwen. We vinden ze meestal duidelijk herkenbaar terug in het stratenplan. Het woord plein komt van het Franse plain oftewel het Latijnse planus en betekent letterlijk vlak of effen.

Ook in Blerick, Hout-Blerick en de Boekend zijn of waren diverse pleinen. Een stationsplein ontbreekt, en als we de schoolpleinen buiten beschouwing laten, zien we in alfabetische volgorde:

Antoniusplein; ongetwijfeld het oudste plein en nu nog wel eens de mèrt genoemd. De oude naam (Markt) plein is helaas bij de Venlose annexatie in oktober 1940 veranderd in (Sint) Antoniusplein. Als we oude kaarten of plattegronden van Blerick, Hout-Blerick en de Boekend bekijken zien we dat alle wegen en zandpaden op de markt samen kwamen. Ook de ingang van de oude Lambertuskerk lag aan het marktplein. Het was het belangrijkste punt waar mensen samen kwamen als-er-wat-te-doen-was zoals bij processies, met kermis en met de vastelaovend.

Blariacumplein; In 1922 kwamen de eerste 32 woningen in de zogenaamde cottagestijl gereed aan het Blariacumplein, in 1948 gevolgd door 38 woningen in het Tuindorp. Ze werden gebouwd door Blariacum, de derde Blerickse woningbouwvereniging, officieel opgericht op 19 februari 1921. Het initiatief lag bij de spoorwegvakbond Sint-Raphael, die iets wilde doen aan de grote woningnood onder met name het personeel van de centrale werkplaats. De architect was Jacq Grubben, die invloeden van de Amsterdamse School gebruikte.

Carleysplein; het pleintje en de passage met die naam verbinden de Kloosterstraat en Laurentiusstraat. Genoemd naar de woonplek van Jan Mathijs Carley, burgemeester van Maasbree, Blerick en Baarlo van 1830-1832 en 1835-1836.

Excelsiorplein; pleintje met typische huizen tussen de 2^e Graaf van Loonstraat en de Van Laerstraat. Excelsior was de eerste Blerickse woningbouwvereniging. Ze werd na de bouw van de Frederik Hendrik Kazerne in de jaren 1911-1913 opgericht om onderofficieren in Blerick aan goede huisvesting te helpen. Ze bouwde onder meer woningen aan het nu verdwenen Excelsiorplein. Het geheel is op enkele huizen na verdwenen bij de aanleg van de Burgemeester Gommansstraat.

Hubertusplein; ligt bij de Sint-Hubertuskerk (ingezegend in 1954), met lage flatgebouwen aan de zuidzijde. Daarnaast was op dit plein tot het einde van de twintigste eeuw gelegenheid tot parkeren. Direct in het nieuwe millennium besloot de gemeente echter om er een rotonde aan te leggen. Deze rotonde domineert nu grotendeels het plein, waarbij de parkeerfunctie is verplaatst naar de zuidzijde bij de flatgebouwen, en de voormalige parkeerplaats ruimte heeft gemaakt voor groenvoorziening, welke weer grenst aan de Boulevard Hazenkamp.

Kerkplein Antoniuskerk; op 8 september 1962 werd de nieuwe Antoniuskerk ingezegend. Voor de ingang ligt het kerkplein, geflankeerd aan de zuidkant door de markante toren en aan de noordzijde door de dagkapel.

Kerkplein Boekend; ligt aan de voorkant van de kerk Onbevlekt Hart van Maria, die in 1953 werd gebouwd, Jacques Grubben was de architect.

Kerkplein Hout-Blerick; ligt vóór de Sint-Josephkerk, in 1934 ingewijd, het ontwerp is van A.J. Rats.

Lambertusplein, Kermisplein, ut Plein; In 1940 werd de Stationstraat gesplitst in 1e en 2e Graaf van Loonstraat. De Grote Lambertusstraat werd gesplitst in 1e en 2e Lambertusstraat. En de Kleine Lambertusstraat werd gesplitst in 1e en 2e Maasveldstraat. Op de afsplitsing werden huizen gebouwd om een vierkant plein, het Lambertusplein. Decennia lang in de volksmond bekend als ut Kermisplein. Tot de jaren dertig van de vorige eeuw vond de traditionele Pinksterkermis plaats rond de Poel, bij de latere zaal Juliana. Vanaf die jaren dertig tot en met 1974 was de kermis op het Lambertusplein in de volksmond het Kermisplein. Tegenwoordig is het Schepenenplein de aangewezen locatie. Met enkele uitstapjes langs de Maas (1993) en op de appèlplaats van de kazerne (2009).

Laurentiusplein; ligt aan de Laurentiusstraat op de plek waar eens de noodkerk van de Antoniusparochie lag (1946-1962) en volkshuis Tivoli (1910-2008). Na de herontwikkeling zal het plein er wat anders uitzien.

Leeuwerikplein; eigenlijk was dit het kerkplein van de (nieuwe) Lambertuskerk, ingezegend 6 juni 1935. Vrij recent, vanaf 2017 is het gebouw in gebruik als Medisch Centrum Lambertus.

Schepenenplein; de oudste akte op naam van de schepenen van Blerick uitgevaardigd, dateert van 21 september 1409. Namens de schepenen, welke tot in de zeventiende eeuw niet over een eigen schepenbankzegel beschikten, werden de akten meestal bezegeld door de richter, scholtis of zelfs door de ambtman van het land van Kessel. Het plein is in 1976 aangelegd, op de plek van de Oude Wieën. Dit was eerst een park met veel wilgen, maar de gemeente besloot er in de jaren zeventig een parkeerterrein van te maken. Op het Schepenenplein staat elk jaar de Blerickse Pinksterkermis.

Wieënplein; ligt aan de andere kant van het Schepenenplein en de (huidige) van Bornestraat. Dicht tegen het winkelcentrum aan, ook hier staan elk jaar enkele kermisattracties.

Wilhelminaplein; lag op de plek waar de Kloosterstraat zich splitste in de (oude) van Bornestraat en de Witherenstraat, vóór de inmiddels verdwenen zaal Juliana. Het was het laagste punt van Blerick, ook wel de Poel genoemd.

Jan en Ketrièn van Broker (1431)

Het is algemeen bekend dat het grondgebied van Blerick in vroeger tijden voor een belangrijk deel in het bezit was van kerkelijke instellingen zoals de abdij van Fulda, de abdij van Kamp, de abdij van Averbode, het klooster van Dalheim en het stift Pantaleon. Daar is een en ander over bekend. Maar toch leuk als je af en toe een nieuw document onder de neus krijgt. Ik kende het nog niet. Dat is altijd genieten en meteen moet het getranscribeerd worden. Waar gaat het over? Wie staan erin?

Onderstaand document werd opgemaakt op zondag 4 december 1431, dus bijna zes eeuwen geleden. Johan van de Brouck en zijn vrouw Katherine waren pachters op Broekerhof en kregen tot ‘eeuwige tijden het recht en redelijke overgegeven en opgedragen’ van 2½ morgen land in de Goeterlo-kamp en 1 morgen voor de Broekerhof. Waarschijnlijk werd het echtpaar in hun eigen dorp gewoon Jan en Ketrièn van Broker genoemd. De destijdse schepenen van Blerick, Claes Hillen en Maes van Helden lieten dit prachtige document opstellen met toestemming van abt Johann van de Cistersiënzer abdij Kamp (Kamp-Lintfort-D). Omdat beide schepenen niet konden zegelen, werd dit officieel gedaan door de scholtis van het land van Kessel, Heinrick van Merwijck.

Mooi toch, en onze plaatsnaam werd gewoon als Blerick vermeld. In een vroeger document uit 1249, eveneens van de abdij Kamp, wordt het nog aangegeven als Blereke. Hof Goeterlo werd overigens vanaf de 17^e eeuw Moutzhof genoemd, en Broekerhof staat nog altijd bekend als Brokerhaof. Beide boerderijen liggen nabij de rotonde van het kruispunt N273 (Napoleonsbaan) en de Hoverhofweg.

De niet zo in de Blerickse historie geïnteresseerde zal zijn schouders ophalen en denken: ‘Ut zal waal’. Maar voor mij als amateur-historicus is dit alweer een krent in de Blièrickse reziènkespap. De transcriptie van het document:

Wij Claess Hillen en Maess van Helden Scepene to Blerick doen kont alle luden en tugen in desen open brieve als Scepen dat daer onss sijn coemen Johan van de Brouck en Katherine sijn wetlick wijff en hebben bekant voer oen en voir oere erven dat sij in naem eens wessels tot ewigen tiden recht en redelicke overgegeve en opgedragen hebbe ind oick overgheve en opdrage admiss desen brieff den erwerdige in garde Broeder Johan van garde genaden Abt in der tijt in en gemeynen convent des Cloesters van Camp ordens van Cistias (cisterciënzers) in den gestichte van Coelne gelegen en oeren nacomelinge oer derdehalve (2½) morgen lantz aen eyne stuck in den kampe tot gueteler (later Moutzhof) ind eyne morghen voir den hoff toe Broick (Broekerhof) mit alle oere rechten en toebehoere gelegen die der Abt ind dat gemeyne convente vurss en oer nacomelinge tot erfflicke rechte hebben soele in de voeghen en manieren dat Johan en Katherine vurss en al erven dair voer wederomme tot ewigen tiden hebben en behalden soelen van de Abt en gemeyne convent des Cloesters vurss oere elve (3½) morgen

lants eygens erfs die Sewit van Helden van oen plach te hebbe mit alle oere rechte en toebehoir die aen die Abt mit de gemeyne convent na inhalt eyns anderen brieffs dair van besegelt gegeve ind opgedragen hebbe en Johan en Katherine vurss hebbe gekaufft dese wessell als vurss stat voir oen en voir oere erve tot ewigen tiden vaste ind stede te halden sonder alle argelist in orkonde en getuge der warheit en want wij Clais Hillen en Maes van Helden Schepen vurss selver gheyne segele en hebbe so hebben wij gebede Heinrick van Merwick onse heren Scholtis nu in der tijt des lantz van Kessell dat he sijne segell voir onss terkonden aen desenen brieff wille hanghen dat wij Heinrick van Merwick scholtis vurss ghedaen hebbe ome beden wille deser Scepens vurss en heb mijnen segel voir oen t’konden aen desen opene brieff gehangen / segenen in den Jair onss heren dusent vierhondert en eyn en dertich op sent Barbaren dach (4 december) der heiliger jonfrouwen.