Heej in de Smeliënkamp

Zón 200 jaor geleje waas Blierick nog un lieflik klein slaopend dörpke aan de Maas. Neet vuùl groeëter dan wat noow de Pontanusstraot, Kloeësterstraot, Averbodestraot en de Maasbreesestraot is. Vanoèt ut dörp leep unne lange rechte waeg nao ut Brook, de Broekstraot, later umgeduip in Pepijnstraot. Óngevier halverwaege loog links un zandvlakte die ze ‘op de Smelen’ neumde. Aan de rand van die zandvlakte loog lekker waers en idyllisch un schitterende lange straolend witte boerderiej met un stroèje daak. De ónderste rand van de more waas zwart getèrd um ut vóch boète te halde. Ze neumde die boerderiej de Smeliënkamp. Neet umdet die minse lange smele (lang haor) heie, maar umdet ze achter eur boerderiej op un umheind lepke grónd greunte en fruit verbouwde. Dae naam Smele is trouwes un ald Bliericks waord veur buntgraas, groeëte polle met langk graas det op druuege zandgrónd greujt.

De jaore vlege veurbeej. Op un gegaeve moment waas de opkómmende industrialisering ouk in Blierick neet mier taege te halde. Zón dieke 150 jaor geleje woord d’r un spaorlièn aangelag nao Eindhove en un ièzere brök euver de Majjem. En toen kwaam d’r ouk nog ens un heuse werkplaats van ut spaor wao groeëte wagóns woorte gerepareerd en opniej gemak. Hónderde minse kwame oèt ut ganse land nao Blierick um te werke en te woeëne. Ze bouwde eur eige huuske in de Spaorstraat, Lieuwerikstraot of op ut Nieborgs. Of lete det doon door de bouwvereiniging Blariacum róndum ut Blariacumplein. Toen in ut begin van de twintigste ieuw de Frederik Hendrik-kazerne op ut alde Fort Sint Michiel woord gebouwd kwame d’r nog mier minse beej. Die militaire hadde un eige bouwvereiniging Excelsior, die eur eige huùs bouwde róndum ut Excelsiorpleinke. Blierick waas noow rièp veur un twieëde parochie en Balthasar Diederen woord in 1932 de nieje bouwpestoèr. Achter de Smeliënkamp, baove die moèje Smeliënboerderiej oèt, verscheen de nieje Lambertuskerk taegen d’n hemel. Un nieje parochie met allemaol nieje minse óntwikkelde zich ten noorde van ut dörp Blierick. Ut zal passe en maete, ut zal valle en opstaon zièn gewaes um d’r un hechte gemeinschap van te make.

Ach jaor later gebeurde d’r wat rampzaligs, d’n twieëde waereldoorlog brook oèt. De Pruusse trokke 10 mei 1940 euver de Maas en brachte ouk ellende euver de Lambertusparochie en de NSB-ers zörgde veur ings, wantrouwe en twieëspalt ónder de minse. Ut oorlogsgeweld noom alsmaar toe en in 1944 had ós parochie verschrikkelik vuùl te lieje. De Ingelse woeie de brök plat goèje maar det woel maar neet lökke. Unne raegen van bómme veel op de huùs van ós parochie en ouk die staotse Lambertuskerk woord plat gebómbardeerd. D’r vele vuùl betreurde doeëje. Dreufenis en verslageheid hóng as un zwaore grauwe daeke baove de parochie. Maar binne die gemeinschap, die eigelik nog aan mekaar meus winne, gebeurde door al daen élènd iets biezónders. Minse schuùlde beej mekaar in de kelders, minse die eur daak baove de kop kwièt ware, trokke in beej de bure of de euverbure. Minse steunde mekaar in dae groeëte noeëd met truues of zoeë maar met wat te aete. Beej miene pap en mam met eur twieë kiendjes kwame d’r nog ens zeve man beej in det letste oorlogsjaor. En zeej ware neet de enige.

Op dreej december 1944 woord Blierick eindelik bevrijd. Neet lang dao-nao stoke un paar man de köp beejein en richde un buurtvereiniging op: Ónderlinge hölp. Die door oorlog óntstaone hölp meus ein vervolg kriège. Sjraar Janssen, d’n aannemer oèt de Broekstraot, waas mier as 40 jaor de veurtrekker en veurzitter. Ze trokke mei met de vastelaovesoptoch en ze regelde van alles. In de Lieuwerikstraot woord un Golde Broèlofkemissie in ut laeve geroope. De Lambertusparochie waas noow ein hechte groeëte femilie, dao woels se beej huùre. Un bónte mingeling van veurtrekkers, vreejwilligers en minse die zoeë maar mei deje. En in die hechte gemeinschap woord ik in 1947 gebaore, in die wièk greujde ik op, ik wis neet baeter.

Dao meus ik aan dinke wie ik 4 juni beej ‘heej in de Smeliënstraot’ door de rame van de Vièfspróng nao boète stónd te kièke. Wièkblaad de Punt, Wièk-euverleg Blierick en andere hadde ut initiatief genaome veur dit Wièkfieës. Ik meus dinke aan die Golde Broèlofte van vruùger wao de ganse parochie veur oètleep. Maar dan ech idderein! De straote ware versierd met gael-witte vlagge! De noow geslaote kerk zoot dan bómvol. Zoeë drök waas ut noow nog lang neet, maar waal baeregezellig en haopelik un niej en ierste begin van iets moèjs en groeëters!? Ik zoog Sjraar Janssen vanoèt d’n hemel tevréje nao ónder kièke. Det kin dus ouk zónder det d’r bómme valle.

Marijke en ik reje truuk nao hoès euver de Smeliënstraot en in gedachte zoog ik die prachtige lange witte Smeliënboerderiej ligge. Ik veulde iets in mich opkómme, ik meus effe slikke. Waas det nostalgie? Nae, ik zoog Sef en Drika Valle op eur benkske veur de deur zitte. Ik dóch aan werme herinneringe aan wao ik gebaore en getaoge bin.

Eindelijk samen

Het was een trieste morgen ergens in het vroege voorjaar. Het was koud en donkere wolken schoven traag en vastberaden langs de hemel. Het Zuid-Limburgse dorp lag er verlaten bij. De kerkklok had zojuist half tien geslagen. Zoals dat hoort in deze streek liggen katholieke kerkjes altijd op het hoogste punt van het dorp. En in deze heuvelachtige omgeving was dat zeker niet anders. Het eenvoudige gebouw was opgetrokken uit grijs uitgeslagen mergel en de hogere ligging werd nog meer opgetild door de hoge steunmuren van hetzelfde gesteente.

Twee lange slungelige mannen liepen licht voorover gebogen de weg omhoog naar de kerk. Het zijn vader en zoon, je zag dat ze het zwaar hadden. Vader droeg een lange winterjas en verstopte zijn handen diep in de zakken. De zoon droeg een donkerblauwe jack en kneep met één hand de kraag goed dicht tegen de kou. In de andere hand droeg hij een bosje bloemen.

De zoon heette Jan en was bij de geboorte in 1964 afgestaan. Hij groeide op in een pleeggezin en ontmoette zijn moeder voor het eerst toen hij 25 was. Vanaf 2000 was hij op zoek gegaan naar zijn biologische vader. Nog niet zo lang geleden hadden ze elkaar voor het eerst ontmoet. 

Een groepje wielrenners passeerde en de beide mannen schrokken. Ze keken naar dat groepje wat oudere en te dikke kerels, die zichzelf in te strakke en te kleurige fietspakjes geperst hadden. Het groepje passeerde de kerk en verdween in het heuvellandschap. De laaghangende ochtendnevel bedekte de dalen. Hoe mooi moest dit plaatje zijn op een stralende zomerdag met bloeiende bloemetjes en fluitende vogeltjes.
Vader en zoon liepen in de richting van het oude kerkhof, dat naast het kerkje lag. Jan maakte het poortje open en liet zijn vader erdoor. Resoluut liep Jan vooruit naar een eenvoudige grijze grafsteen met gouden letters. Mieke Keuning 1946 – 2006 stond erop. De beide mannen stonden zwijgend voor het graf. De vader haalde zijn handen uit de zakken en vouwde ze ingetogen samen. De zoon boog langzaam voorover en legde plechtig en heel behoedzaam drie gele rozen tussen de twee jaartallen. Hij keek naar zijn nieuwe vader en een traan biggelde over zijn wang:
‘Nu zijn we eindelijk samen . . . ‘, verzuchtte hij.
Zijn vader schrok zichtbaar en realiseerde met een schok wat dit voor zijn zoon moest betekenen. Voor hem was de cirkel nu eindelijk rond. Hij had er 54 jaar over gedaan om zijn biologische moeder en vader te vinden. Ze pakten elkaar bij de hand. De kerkklok sloeg tien uur en de zware tonen galmden over de dalen van het heuvellandschap.

Dit boek vertelt over de wanhopige speurtocht van een adoptiekind en wat mensen elkaar (on)bewust soms aandoen. Het is geen aanklacht, geen verwijt en zeker niet het aanwijzen van schuldigen.
‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’, wie zijn wij om anderen te beschuldigen?