Intens verdreet

Truuk dinkend aan vruueger herbelaef se allemaol van die moeëje, maar ouk zeker die dreuvige momente. Ut is vuuel mekkelikker um te schriève euver die geweldige jeug die we hebbe gehad. Euver dae flauwe köl die we oètgehaold hebbe. Maar ut waas neet altièd roeëzegeur en maoneschièn. De minder leuke dinger woorte vruueger dök met schoeëne schièn aafgedek, det heufde de minse neet te zeen en neet te weite. Maar ze ware d’r vas en zeker, ouk in hoèze Tietelaer.

En ik weit neet wie det met óch is, maar zoewaal de leuke as de minder leuke veurvalle doon mich met ein gruuets en werm geveul truuk kièke op mien jeug. De gebaorte van ózze Sjak waas zón moment van intens verdreet, 27 april 1953. Wie gruuets waas ik wie ik naeve mien dreej zuskes eindelik un breurke kreeg. Ik schrieuwde ’t euver ’t Lieuweriksveldje: ‘Ik heb ’n breurke, ik heb ‘n breurke’. En op d’n ièrste aovend druimde ik al in mien bed det we same koèle ginge grave, of in un andere straot stiekem belke ginge trekke. Wie anders zuuj det loupe.

Ik waas de ièrste waeke neet weg te houwe beej det weegske, waorin hae loog te pitte. Mièr gebeurde d’r nag neet, hae woord gevoord, en hae sleep. ‘Laot um maar good met rös’, zag ós mam, ‘dan greujt de good’. Nou, det kós veur mich neet flot genóg gaon. Maar de femilie kwaam op kraomvisite, de tantes kwame kiendje kièke, en de omes drónke met ózze pap unne borrel met ’n sigaar d'r beej. Ik huur ein van die tantes nag zegge: ‘Hae zuuet waal wat blauw, Tuut’. En ik dóch beej michzelf: ‘Kièk zelf in ’t spegel alde doès, nao dien eige kóntegezich’. En ós mam keek met ’n iets ander gezich in det weegske. Ut gebeurde alweer wat daag later det ’n andere tante ózze Sjak beej ’t hendje pakde. Metein dóch ik: ‘Laot mien breurke met rös, stómme trut, dae mót röste en greuje’. Maar die tadewaa zei: ‘Tuut, dao mós se toch d’n dokter beej haole, want hae pak neet met zien hendje. Det is neet good’. En weer kwaam d’r unne treurige blik op ós mam eur gezich. Ze ginge truuk nao de hoèskamer, maar ik bleef beej ózze Sjak. Ik pakde hièl veurzichtig det kleine blauwe hendje met die moeëje kleine klevièterkes, streek d’r met miene doèm euver en zag hièl zach baove zien leef snuutje: ‘Kóm op, knièp maar Sjakkie, det greuje kump later waal’. Maar Sjakkie kneep neet, hae sleep, en det waas good zoeë.

Un paar daag later, dokter Vos waas op hoèsbezeuk gewaes, ik zal ’t noeëts mièr vergaete. Ik vleeg nao binne met mien zandpuuet, maar ós mam zag deze kièr niks. Ze zoot op unne stool in de hoèskamer naeve ózze pap, dae in ziene praos zoot. Ze hadde zich beej de hand en bäökde allebei. Ik schrók mich de miès en mich euverveel, waovan ik pas vuuel later wis wat det waas: intens verdreet. Ik leep nao mam en vroog: ‘wat is d’r gebeurd mam?’. Ze trok mich taege zich aan en zag hièl zachjes tösse twieë snikke door: ‘We hebbe ’n zörgekiendje’. Det sloog in as ’n bóm, en ik dóch hebbe die twieë troela’s nag gelièk gehad. Ik leep nao boète um mien zandschoon oèt te kloppe, trok mien smaerige kleier oèt, wasde mich veur deze kièr maar zelf wat aan de kraan en ging stiekem nao bed. Met de ouge wièd aop staarde ik naor ’t plefon en ’t bleef boenke in miene kop: ‘We hebbe ’n zörgekiendje’.

De volgende daag kwaam ik truuk gerend oèt schoeël, ik waas ózze Sjak alweer vergaete. Maar wie ik de plaats op kwaam, zoog ik det euveral de gerdiène toe ware. Ik keek nao baove, ouk dao ware de rame en de gerdiène toe. Hièl stil sloop ik nao binne, op ’t aanrech in de keuke loog gen bóttram op mich te wachte en d’r stónd genne baeker melk. Det waas nag noeëts veurgekómme. Ik leep door nao de hoèskamer en daor leep ós mam in d'n duuester met ózze Sjak op d’n erm. Ze leep door de kamer en schómmelde um wat op en neer en keek mich aan: ‘Aah jóng’. Dieke traone lepe euver die moeëje wange van ós mam. Ik rende nao boète en ging in ’t hukske taege de kaolekis zitte. En weer euverveel mich, waovan ik pas vuuel later wis wat det waas: intens verdreet.

Ózze pap kwaam thoès, en d’r woort doeëdstil gegaete. Nemus dörfde wat te zegge, ik waogde ’t zelfs neet um te vraoge of ik de kaetels oèt moch scherre. ’t Deej mich zón pièn um miene pap dao zoeë zwiègzaam te zeen. En ós mam heel zich flink, maar ik wis waal baeter. Ózze pap wis altièd iets leuks te vertelle van ’t werk of erges flauwe köl euver te make. Nao ’t aete pakde hae zich zelf ’n tas kalde zwarte kóffie en zat zich in ziene praos. Ellebäög op de kneen, ziene kop in allebei de hand. Aaf en toe vaegde hae met ziene zakdook naeve zien neus of ónder ziene bril. Mien nag kleine hertje brook van verdreet, maar ik wis neet wat ik mós doon. Dus deej ik maar niks, vroog maar niks en moefelde mich op tièd nao bed. Stare nao ’t plefon, en maar aafvraoge ‘Wat gebeurt heej . . . dit is neet ièrlik . . . wie mót det wiejer’.

En al daen tièd waas d’r maar eine, dae zich nerges wat van aantrok, en det waas ózze Sjakkie. Dae loog wat te mummele in zien weegske, en ik ging toch maar ’s kièke. Wie hae mich in de smièze had, lachde hae zoeë leef en zoeë vrintelik. Mien verdreet smólt as snieje veur de zón. As of hae bliej was det hae mich zoog, ik streek ‘m euver zien wengske en zien puuetjes begóste wild te trappele van ièfer. Ós zörgekiendje makde mich inens hièl bliej en ik dóch beej michzelf: ‘De pot op met det zörgekiendje! Ut is en blief mien breurke, wat ze d’r ouk van vinde’.

En net-wie-beej-mich wis ózze Sjak idderein te betovere met ziene vrintelikke lach, en ’t deurde neet lang wies ózze pap d’r weer flauwe köl euver makde. As emus wat treurigs zag euver ózze Sjak dan zei ózze pap: ‘Och jao, dae letste is ós neet zoeë good gelök’. Al gauw kwame ouk de fysieke beperkinge aan ’t leech, de uigskes stónde scheif, de tendjes vele metein weer oèt as die doorkwame, hae kreeg ’t aan de uurkes, d’r kwaam gen ind aan. Maar hae trok d’r zich niks van aan, en greujde op tot unne mins oèt doèzende. As d’r emus bedreuf waas, dan kroop ózze Sjak beej um op de slup en goof ziene allerleefste glimlach en unne lekkere vettige knuffel.

En ós zörgekiendje woord ós zónnesträölke in hoès, en met pap en mam laefde hae nag lang en hièl gelökkig.