maandag 9 juli 2018

Werke beej d’n boer


As weej vruueger in de vakansie wat beej woeje verdeene, dan waas det smeis beej d’n boer in d’n Bokend. Tösse 1959 en 1964 waas det beej mich ouk zoeë. Ik had in die vièf jaor zelfs unne vaste boer, of eigelik waas ’t unne gerdeneer. Weit nag good wie det de ièrste kièr góng. Mien vriendjes werkde beej Klerke op Euverkaore, maar dae had genóg hölp en steurde mich door nao Jaokops op de Everswaeg, ’n stökske wiejer-op.

Dao stónd d’r eine gans allein op ’t veld slaaj te schoefele, en ik reep: ‘Haej meneer, heb geej meschiens werk veur mich’. Maar dae deej net of hae douf waas en schoefelde gewoèn wiejer. Dus ik schravelde mich met de fiets naeve det veld op, op ‘t ind van de riej aan, wao hae in zoot te schoefele. Wie hae d’r zoeëwat waas vroog ik weer: ‘Haej meneer, heb geej werk veur mich’. ’t Waas zón klein menke met ’n sjimmiepetje op ziene kop en ’n stumelke sigret in de moel. ‘Wie ald bis dich’, vroog hae, en det stumelke dansde tösse zien lippe. Bliej det ik antwaord kreeg zag ik: ‘Twelf jaor meneer’. ‘As ’t neet zoeë maar veur ’n paar daag is kin se morge um zeve oor beginne, veur 90 cent per oor’, kreeg ik te hure. ‘Hartstikke bedank meneer, tot morge vruueg’, en hièl bliej fietsde ik op hoès aan um ’t mam te vertelle.

De volgende morge had mam mich de bóttramme gesmaerd, en ’n Exota-fles kalden thieë klaor gezatte. In zilverpepeer gedreid um ’t keul te halde. Ik had mich de aldste klamotte aan gedaon en flot op paad nao Euverkaore. Um kwart veur zeve waas ik dao, maar d’r waas nemes te zeen. Dus klopde ik achter aan, en zien vrouw makde de deur aop. ‘Gooje morge, ze zièn al begós dao achter beej de staakboeëne’. Mien ièrste werk bleek staakboeëne opbinde. Beej elke stroeëk mós ’n tomatetouw aan d’n baoveste staoldraod hièl hoeëg waere vas geknuip. En dan um d’n ónderste staoldraod waere gedreid en vervolges met ’n sperjesmets in de grónd gestaoke. We ware met zien dreeje, miene boer en wat later bleek zien zuster. Die trokke allebei ‘ne alde Pope-klots achter zich aan, dae ze gebroekde as krökske. Want ze ware allebei te klein um beej d’n baoveste draod te kómme. Zónder vuul te moèle, en bijna wie vanzelf woorte de take verdeild. Miene boer sneej de tomatetouw op de gooje lingte. Ik knuipde ze aan d’n baoveste draod, zónder krökske. En zien zuster dreide det tuiwke um d’n ónderste draod, stook um in de grónd en brach de staakboeëne aan um det tuiwke. Ik vónd ’t metein erg leuk. En die twieë klotse van de Pope hadde niks mièr te doon.

Allein daen boer det waas ‘ne zwiègzame, dae zag allein ’t hoeëg nuudige. Maar gelökkig waas zien zuster wat spraakzamer. ‘Wie hets dich’, vroog ze. ‘Jan Tietelèr oèt de Lièuwerikstraot, mevrouw’, zag ik. ‘Laot det mevrouw maar achterwaeges, ik bin Mia, de zuster van Jo’, en ze wees dao beej in de richting van miene boer. Deej speejde net op det moment zien stumpke sigret weg, en dreide zich weer ein niej oèt zón metale duueske. ‘Ut plak zoeë ’n stök baeter met Jan d’r beej’, zag Mia. ‘Uhuh . . ‘, mómpelde miene boer.

’t Aantal klusjes wat ik moch doon, greujde in de loup van d’n tièd, maar ik vónd ’t altièd ‘t fijnste as ik met Mia kós same werke. Det waas ein leeve vrouw, die mich gaer oètvroog en óngezjeneerd euver van alles praotde. Zoeë huurde ik det meine boer dreej kinder had, twieë maedjes en ‘ne jóng. Alle dreej op de liègere schoeël, maar die móste waal altièd nao schoeël op ’t land knure. Det vóng ik bes waal zielig, want die ware nog erg speuls. Mia zelf waas neet getrouwd, en woeënde same met zien zuske Nelke in ’t veurhoès. Nelke waas nog kleiner as miene boer en werkde op de WAA in Blièrick. Nelke waas net zoeë as ózze Sjak, en det goof genóg praot veur Mia en mich. Nelke waas hièl gek op mich, en ik veulde mich hièl eige aan Mia.

Tösse de middig oot ik gans allein mien buttremkes in de scheur en de ganse femilie oot same in de keuke. Maar det waas neet zielig, want dan kós ik effe naodinke. En boere doon det zoeë. Zoeë heb ik dao hièl wat vakansiedaag verslete op Euverkaore. Petatte rape en erwte plökke wao gen ind aan kwaam. In alle vruuegte slaaj van ’t land vare met de lange kroewage, en as ’t wat naat waer waas woorte koeëlplentjes gepaot.

Miene boer had ouk ’n stök land aan de Schorwaeg tösse Breej en Zaerum. Dao heb ik met Mia daag lang wörtelkes mótte gaeje en oètdunne. Mia lierde mich wie ik brandnetels kós oèttrekke zónder det die stoke. In ‘t letste jaor det ik werkde beej miene boer moch ik zelfs mei nao de veiling um kiste slaaj en kómkómmers euver te laje. Maar ouk dan woorte d’r neet vuuel wäörd voèl gemak. Op de haerwaeg veulde ik die spanning beej um: ‘wat guuef de klok op de veiling aan’. En stook hae zich op d’n truukwaeg ’n sigaerke op, dan wis ik: ‘’t haet good gegaon, en hae is de res van d’n daag te genete’. Maar óndanks die weinig wäörd veulde ik det ’t vertrouwe wat hae in mich had greujde. En beej mich greujde ’t respek in dae stille hardwerkende mins. Hae steurde mich zelfs allein met paerd en platte wage nao de Schorwaeg um tösse de kómkómmers te aege met ’t paerd. Det biès had genne naam, dus neumde ik um maar gewoèn Max, want zoeë hoot ’t paerd van Joeëste de melkboer ouk. Ik veulde mich de keuning te rièk veur op die platte ker, met die teugels in mien hand. Reep ik ‘hup’ en haolde de teugels aan dan leep det paerd. Met ‘hot-op’ sloog hae rechs aaf, met ‘haar-op’ keurig linksaaf en met ‘truuk-oèt’ ging hae stapvoots achteroèt. En as se mich neet begreep, dan bleef hae staon en dreide hièl stóm ziene prachtige kop. Ouk det paerd en ik loge mekaar en weej gove ós veurzichtig köpkes.

Werke beej d’n boer, wae haet ’t neet gedaon vruueger. Ik had vanaaf de twelf jaor al mien ièrste vas kóntrak. Ik begós met 90 cent per oor, en wie ik stopde verdeende ik ‘ne gölde per oor. Ós mam vónd det hae mich waal ens wat extraas had kinne gaeve, maar det doon boere neet. Maar ein dink weit ik zeker. Ik heb d’r vuuel gelièrd, ik heb d’r vuuel aan gehad. Op tièd d’n bölt oèt, en ganse daag werke det brink discipline. En same werke met miene boer en met Mia makde mich gelökkig, en ik kreeg respek veur ’t boerelaeve en alles wat greujt en bleujt. En weit ge wat ’t ergste is, ik bin d’r noeijt mièr truuk gewaes.

En det had ik waal mótte doon, zegge ze wat van boere . . .