D’n Baoldersewaeg wuuerd in Blièrick ouk nag altièd Napoleonsbaan
geneump. In de vurrige ieuw neumde ze um steevas de nieje waeg of kezelwaeg.
Hae waas ’n geplend ónderdeil van de verbinding tösse Pariès en Hamburg. In
Limburg zuuj hae Mestreech verbinde met Numwaege. De bedoeling waas det hae ten
noorde van Blièrick euver de Maas zuuj gaon met ‘n steine brök. In ós umgaeving
woord op 2 desember 1812 in Hou-Blièrick begós met ‘t kappe van de ièrste buim.
Maar ‘t aanlegge heel alweer ’n jaor later op beej de alde pastorie. Dao wao de
Pontanusstraot begint. Zièr waarschienlik had dit te make met ‘t instorte van
‘t Franse Rièk.
Historie
Op de landkaart en op de borde laeze we N273, maar veur ós blief ’t gewoeën de Napoleonsbaan. Dae provinciale waeg, dae in beheer van de Provincie Limburg en 35 kilomaeter lank is. Dae begint beej de Belze grens in Ittervoort en abrupt stop wie gezag in Blièrick. De óndergank van ’t Franse Rièk leet op ’t ind van d’n Baoldersewaeg beej de pastorie van Blièrick.
Op de landkaart en op de borde laeze we N273, maar veur ós blief ’t gewoeën de Napoleonsbaan. Dae provinciale waeg, dae in beheer van de Provincie Limburg en 35 kilomaeter lank is. Dae begint beej de Belze grens in Ittervoort en abrupt stop wie gezag in Blièrick. De óndergank van ’t Franse Rièk leet op ’t ind van d’n Baoldersewaeg beej de pastorie van Blièrick.
Napoleon
Bonaparte (1769-1821) had ’t plan um ein dich netwerk van Napoleonswaeg aan te
legge in zien immens groeëte rièk. D’n instaek waas um zien militaire troepe en
materieel flot te kinne verplaatse. Volges un strak óntwerp van Jérome
Trésaguet (1716-1796) in zoeë vuuel meugelik rechte liène met Pariès as
middelpunt. Allein beej natuurlikke obstakels as ’n moeras ging hae d’r met ’n
bäögske umhaer. Dit in schrille taegestelling met de hièl alde verbindingswaeg
van de Romeine of nag ièrder. Want die volgde slingerend de mekkelikste waeg door
’t landschap, en druuege veut ware dao beej ‘t belangrièkste. Wie de waeg Sint
Truije – Tóngere – Mestreech – Aoke in 1811 klaor waas, kós me eindelik beginne
met ós Napoleonsbaan. De Napoleonswaeg van Pariès nao Amsterdam kwaam klaor in
1813, en bekind is det dao ouk Spaanse kriègsgevangene aan mei gewerk hebbe. Of
det ouk ’t geval is gewaes beej ós Napoleonsbaan?
Nao de óndergank
van ’t Franse Rièk woord ónder Willem I (1772-1843) verder
gebouwd. In 1814 presenteerde de keuning zien plan veur ein nationaal netwerk
van waeg. Pas 14 jaor later waas Blièrick aan de beurt, want in
1827 woord de nieje Kezelwaeg euver de Pontanusstraot en de Laan doorgetrokke
wies ‘t vaer beej de Staay. De alde schoeël en schepenbank veur de alde
Lambertuskerk móste waere aafgebraoke, umdet ze in-de-waeg loge. Euver die door
Napoleon geplende steine brök woord neet mièr gepraot. Op de aldste foto’s van
Blièrick zeen we nog hièl schaemel wat truuk van dae oorspronkelikke waeg van 6
maeter breid. Met dao naeve twieë aafwateringssluuëtjes, en dao naeve weer
twieë statige boumerieje. Die zelfde buim die later de Napoleonsbaan de
beejnaam ‘doeëjewaeg’ gove. Op dae
smale twieëbaanswaeg waas ’t lastig inhaole en die dieke eikebuim kosde minnig
minselaeve.
We staon in Blièrick beej de alde pastorie en kièke richting Hou-Blièrick.
Op de alde Rivierenkaart oèt 1843 laeze we det heej Tolnummer 14 waas,
Tolnummer 13 loog in Baolder. We zeen ‘ne
kersrechte waeg met links en rechs buim, ’ne laan eigelik. Maar ’t is de
Boaldersewaeg, aangelag veur 200 jaor. Van heej oèt rieje we in ’n half oor wie
unne streep door ‘t Limburgse land nao Ittervoort, taege de Belze grens aan. Naeve
die ganse 35 kilomaeter löp sóms aan twieë, maar smeis aan eine kant van de
waeg ‘ne fietsepaad. Pakke we de fiets,
dan doon we d’r diek twieë oor euver. Beej de pastorie löp links ein zandpaedje,
’t Geeteriewaegske. Wao in ’t greun verschaole det verwaarloosde maar aldste
Blièrickse industriële monument leet, de Ièzergeeterie van Boom & Joiris. ’n
Stökske wiejer kinne we rechs de trappe aaf nao ’t Hoeksträötje. Beej de
rotonde met de Pastoèr Stassestraot sloog vruueger de trem rechsaaf richting
Bree. Weej gaon door nao de volgende rotonde wao links de wielerbaan d’n Telder
loog met kefee Hoebe, en efkes truuk rechs ’t kefee van Ingels Sefke. Achter de
rotonde beej de van Boerlostraot löp de waeg umhoeëg euver de nieje A73. Beej ’t
stopleech kinne we rechs Hou-Blierick in op de Zalzerskampwaeg. We passere de
Meulekampwaeg nao de alde watermeule, en beej Paol 70 rieje we ’t greun in.
Paol 70, wao veur 100 jaor truuk de gezamelikke vastelaovesoptoch van Blièrick,
Hou-Blièrick en ’t Euverkaore begós. Beej Paol 69 buig de waeg nao links. Heej
helt d’n Baoldersewaeg op en geit euver in de feitelikke Napoleonsbaan (N273).
De Napoleonsbaan veurt ós euver dörpe as Baolder, Kessel,
Kessel-Eik, Naer, Haele, Grathem en euver de A2 nao Ittervoort. Unne prachtige
waeg tösse die hoeëge buim, wao we aaf-en-toe neet mótte vergaete de lampe van
d’n auto aan te doon. Tösse die buim staon dök ónverwachs van die flitspäöl en
stopleechter. We meuge maar 80 rieje op dae twieë-baans-waeg, en in de dörpe
maar 50. ’t Schuut veur de óngedöldige maar neet op, en die haole met laevesgevaorlikke
toere neet allein ’t vrachverkièr in. Zoeë heej-en-dao steit taege of tösse die
buim ein kruutske met wat bleumkes d’r beej. Det herinnert ós d’r aan det de
Napoleonsbaan ouk dök d’n doeëjewaeg woort geneump. Vuul minse en kinder hebbe in
schöld en ónschöld eur laeve gelaote, dus neet veur idderein is dit allein maar
‘ne moeëje waeg.
Naeve dae waeg staon in vuul verschillende aafmaetinge,
aafbeeldinge of zoeë maar oèt-de-losse-pols gekliederde borde langs de kant. ‘Asperges te koop’, ‘Fruit te koop’, ‘Koffie
met vlaai’ en zelfs ‘Schnitzels als
deurmatten’. We heuve noeëit lang te rieje wies ’t volgende kefeeke, de
volgende herberg, chauffeurskefee of wegrestaurant. Dök met de meis originele
name. En veur wae det nog te sjiek is, kan op vuul plaatse terech veur ’n frietje
met wat d’r beej.
Tösse die moeëje dörpkes door zeen we links en rechs groeëtere en
kleinere boere-bedriefkes. Sóms blaf unne hónd det we neet doeënderbeej mótte
kómme. Nieje maar ouk alde gerestaureerde boerderieje, wao op maondaag de schoeëne
was nog aan lièn wappert. Naeve oètgestrekde velde met appele- en paerebuim,
naeve kasse, petatte-velde of bleuiend koèlzaod. En natuurlijk immense
sperjusvelde, of van die kleinere veldjes doeënbeej hoès. Smeis aafgedek met
zwart plestik, det die zanderige sperjusbedde verandert in gigantische
golfplate. Op vuul plaatse staon de kuuj dich stóm aan te klotse of bewaege de
paerd eure stert beej die (waereld) beroemde paerde-halders.
Ouk zeen we nogal wat bedrièvigheid naeve ózze Napoleonsbaan,
variërend van sekstent wies steinfabriek. Vervalle en nieje bedriève, van autosloper
wies groeëte zaodhandel. Groeëte reclameborde naeve de kant of van die
zelfgemakde A-veerkes taege de buim geniet.
Plotseling doemp ’n alde windmeule op tösse die buim, inde vaerte 'ne kerktore of wuuerd
naeve de waeg verweze nao verschillende kestièle, campings of plaatse wao we
kinne kielpe in de Maas of in ‘n zwumbad. Te vuuel um op te neume, d’n tièd vluug
aan ós veurbeej.
Wie gezag, hae is maar 35 kilomaeter lank, de bis d’r zoeë euver haer. Maar
wat is d’r vuuel op te neme aan leef en leid, aan rös en bedrièvigheid, aan
greuj en aan verval. De Napoleonsbaan is net wie ’t laeve, kort en beschete,
maar d’r velt genóg te belaeve. De Napoleonsbaan, mièr as 200 jaor geleje in
opdrach van Napoleon wie unne streep door Midde- en Noord-Limburg getrokke.
De Napoleonsbaan en d’n Baoldersewaeg trekke hand-in-hand ‘ne dieke streep aan cultuurhistorie door ós landschap, en det meug waal ens gezag en geschreve waere.
De Napoleonsbaan en d’n Baoldersewaeg trekke hand-in-hand ‘ne dieke streep aan cultuurhistorie door ós landschap, en det meug waal ens gezag en geschreve waere.
