Ut is erges
in de vieftiger jaore. We hebbe groeëte vakansie en óntzettend mazzel met ut
waer dit jaor. Ut is al daag bloodheit, det beteikent idderen daag boeëte
speule van smorges vruueg tot saoves laat. Lekker naeve de deur wat koèle
grave, leefs wies aan ut gróndwater. Ut bliek zelfs aangenaam keul zón
anderhalve maeter ónder de grónd. Idderen daag ein nieje koel, ut
Liëuweriksveldje liek waal eíne groeëte gátekiès. Zoeë aaf en toe efkes flot
naor hoès veur ein bótteram op de voès of ein glaeske aanling. En dan waal van
daen echte aanling, de appelesiene-velkes dansde toen nog speuls in ut glaas.
De mónd aafvaege met ein zand-hand en flot weer óndergrónds. Weej woeije in
daen tièd zelfs miènwerker waere, wiste weej toen baeter? De miène in
Zuid-Limburg dreijde nog volop. Sterker nog, in Blièrick woeënde toen ouk nog
miènwerkers. We zóge ze waal ens vertrekke in die dónkere kleijer, unne dich
geknuipde ruutjese handdook nónchalant euver de schouwer.
Vanmorge
waas ut weer strakblauwe hemel, de zón snierkde al vruueg op mien kaoreblónde
häörkes. Maar d’r waas némus um met te speule op ut Liëuweriksveldje, en gans
allein in die koel? Daor is niks aan! Speule is ein sociaal gebeure en al flot
veulde ik mich wie ein raoze zuster van Steyl. Ós mam had net gisteraovend
verteld det die noeëts boète meuge kómme. Die zitte eur ganse laeve achter
tralies zónder bezeuk, zónder vriendjes, zónder wat-dan-ouk. En dan halde die ouk
nog ens 24-oors aanbidding, altièd zit d’r ein begièn te baeje veur d’n altaar.
Nou zeg, det klónk mich toch wat euverdréve vroeëm. Ut rièke roeëmse laeve
bezörgde mich de razel euver de rök. Dan is gans allein in die zandkoel ouk
weer neet te vergelièke met ein kloeëstercel. Maar toch vind ik ut vandaag maar
naatje-pet en gaon naor binne:
‘Mam, d’r is némus boète um met mich
te speule’.
‘Jao wat wils se? De minse hebbe
vakansie, waorum vruueg se Johan neet?’.
‘Bin ik al gewaes, die zien ouk neet
thoès’.
‘Piet, kin se dae jóng neet metnéme
visse? Smaer ik waal wat ekstra bótteramme’.
‘Maar zeker Tuut, zeg maar taege um
det we naor de Wassum gaon’. Nou, det waas neet taege douvemans-uurkes. Det heufde ós mam neet nog
ens te herhaole, un knipuigske waas genóg. Mien schöp verdween linea-recta met
zand en al in de schop. De alde zandschoon woorte oèt getrap naeve de boètedeur.
Gauw de laarze pakke. En mien smaerige zök woorte in die laerskes gepers, want
beej de Wassum waas ut altièd drassig.
‘Ik bin zoeë wièd, ik bin klaor!’, reep ik.
‘Jao, dich waal, maar dien vader nog
neet. En de wils toch ouk bótteremkes mei néme?’.
‘Mam, meug ut kaolezeef ouk met um
staekelbaerskes te vange?’.
‘Allein as se ut neet kepot maks en
weer schoeën mei truuk brings’.
Wachte deurt
veur kleine jónges ieëwig langk, maar eindelik waas ut zoeë wièd. Beej mien
vader veur op de stang en op waeg naor de Wassum. Beej ós de straot oèt,
linksaaf naeve ut spaor en d’n euverwaeg neet euver, maar veurbeej, links ut
veld in. We fietse al gauw op zón pienlik slingerwaegske, de kuulkes in de waeg
doon pien aan mien kuntje. Maar mich huur se vandaag neet mièr klage. Daor
achter tösse de buim en de struuek verschaole leet de Wassum, ‘t viswater van visklup
De Goede Hoop. Mien vader waas penningmeister van die klup, en in ut veurjaor
kwame alle vissers beej ós thoès de visvergunning aafhaole. Mien aldste zuske kós
hièl moeëj schriève, en deej veur ózze pap allemaol ut schrièfwerk. De vissers
woorte óntvange in de goój- of veurkamer, en ik zoót d’r dök met miene snuffer
beej. Daor lièrde ik al jóngk wat visserslatièn beteikende. Ik zeen ze zoeë nog
veur mich: de lange van Verheye, Pitje Sonnemans, Baer Schoenmakers, Sjaak
Kersjes, d’n dieke van Wilbers van de krant, Toeën van de Ven de schilder,
Handrie Fortrie, van Ommere en zoeë wiejer.
‘Ut letste stök mótte we loupe’, zag miene pap. Dat waas ouk op snippen äörtje, want we lóge al haos same in ut graas.
‘Hahahahahaha, daor hebbe we mazzel
gehad’, niks leukers
as same met dien vader hertelik lache as kaerels ónder elkaar. We kwame beej ut
zwarte ge-pappen-dekte scheurke van de visklup. De fiets woort d’r taege
gezatte, tasse en visgaerde d’r aaf gehaold en ik sjokde met mien kaolezeef
achter mien vader aan. Hae had zien eigen visstekske aan de Wassum, zón 50
maeter van det kiètje aaf, un smaal zómpig paedje door, lekker met de zón op de
rök. Kómpleet verschaole tösse ut reet. Ik ging un paar maeter achter um in ut
graas zitte. Mien vader klapde zien vissteulke oèt, en zat de ein tas links en
de ander rechs van um. Hae ging d’r zich beej zítte en schoof zien visgaerd oèt.
Ein holtere sigarekisje kwaam teveurschiën, ein visvièm hièl sekuur oètgezóch
en vas gezatte met un fentielslengske aan ut tuupke van de gaerd. Dan ging d’r
ein eimerke aope en un paar bölkes visvoor woorte keurig ‘plónss . . ploepp . . ‘ in de Wassum gemik, presiès op de plaats
waor straks d’n dobber kwaam te ligge. Hae boog zich veureuver naor ut water en
wasde zien hand. Hièl veurzichtig woort ein klein bölke deig aan ut häökske
gefiespernöld. Die lange gaerd opgepak, in de lóch gestaoke en ‘zjoeff . . ‘, häökske en deigbölke
verdwene ónder water, d’n dobber huppelde van blièdschap effe nao. Ein klein
Willum-II-sigaerke kwaam oèt ein bléke Willum-II-duueske, en ut ièrste
rouksinjaal woort begeleid met ‘en noow
maar haope det ze ouk wille biète’. Nouw, det deurde veur mich vuuels te
lang, dao wachde ik neet op, want wiejer-op verbónd ein klein baekske de Wassum
met de Everloschebaek.
‘Pap, ik gaon staekelbaerskes vange’, en makde mich met mien kaolezeef
letterlik oèt de struuek.
‘Veurzichtig hè jóng, en laot aaf en toe
dien gezich zeen’.
Det baekske
leep dwars door ein wei in de richting van de spaorlièn Venlo-Eindhoven, en
waas kompleet ónzichbaar tösse al det reet en ut ónkroèd. Maar neet veur deze jóng.
Ik koos ein plekske oèt en ging met-de-bein-wièd oètein euver det baekske
staon. Ik schrók mich ut apezoór wie ein niks vermoedende aend ‘kwaèk kwaèk’ opfladderde. Met ut
kaolezeef plet ik ut reet en ónkroèd naor links en naor rechs, en d’r verschiènt
ein moeëj helder struimpke. Noow nog efkes wachte en dan veurzichtig, maar waal
zoeë deep meugelik, schöppe met det kaolezeef. En jao huuer, ut ièrste
staekelbaerske leet al te spartele tösse ut greune plekkerige kroeës. En zoeë
geit ut waal unne hièlen tièd door. Unne inkele sallemander, unne bloodzuueger
en hièl vuuel staekelbaerskes wiejer begint ouk det weer te vervaele. Ut zunke
snierk intösse op miene rök. En as ik ein staekelbaerske mein te herkinne van
unne iërdere haol door det baekske, heb ik ut waal gehad. Mien beinspierkes
beginne ouk te trekke en pièn te doón aan de achterkant van det
met-de-bein-wiëd euver det baekske hange. Ik rich mich op en zeen wiejer-op det
un boeregezin bezig is met kaore binne haole. Heej, det liek mich ouk waal
leuk. Ut kaolezeef laot ik beej miene pap achter.
‘Heej achter zien ze kaore aan ut meie,
pap, ik gaon effe kièke’.
‘Det is good, maar val die minse neet
lastig huuer’.
‘Nae pap, wies straks’.
Ze zien met
vièf man en werke ónophaldelik door. D’n boer meijt met machtige haole van zien
zeis ut kaore en haolt ut aaf en toe met zónne prikker naor zich toe. Twieë
aldere vrouwe grièpe zónne boes kaore van de grónd, ónderwiel ze met-ein
klasjenére. Dae wuuerd met eine erm vas geklemp, en met d’n andere erm dreie ze
un paar stengels um daen boes. En met eín hendige bewaeging, wie allein vrouwe
det kinne doon, óntstaon van die prachtige gelièke kaoreschove. Twieë van die
aldere jónges bouwe moeëie hutjes door zes van die kaoreschove taegen-ein te
zette. Naeve ut land steit ein paerd veur un platte ker vervaeld ut graas langs
de paad op te vraete. En ik klots mich det schitterend schouwspel aan. Zwaor ónder
d’n indrök loup ik op daen boer aan.
‘Hallo’, begin ik haopvol. Maar zoeë as det
beej boere huurt, zaet dae niks truuk. Beej idder klein peske veurwaerts haolt
hae met unne machtige oèthaol die zeis vlak baove de grónd door ut kaore. Det
velt langzaam naor eine kant um. Hae kiek mich aan, haolt unne lange slièpstein
oèt zien gigantische bóksetes en haolt dae stein al aeve ritmies langs twieë
kante naeve die zeis. Dan speejt hae zich in de hand, griep de zeis, dreijt
zich um, en geit stepke-veur-stepke ónverstoorbaar wiejer met meie. De
kaore-halme valle feilloos dezelfde kant op. De twieë aldere vrouwe zien mièr
spraakzaam:
‘Hallo witte, waor bis dich d’r eine
van?’, vruueg de
ein.
‘Van Tietelèr van de masjieniste,
mien vader zit daor te visse aan de Wassum’. Blièkbaar vinde ze det al genóg informasie. Die
twieë jónges hebbe ut wat mekkeliker, ze kinne die twieë vrouwe good beejhalde.
Maar allein al wie ze mich aankièke, veurspelt weinig goods. Aanspraeke haet
dan ouk genne inkele zin. Dus det laote we maar zitte. Hièl gewaog benader ik zón
hutje van kaoreschove, boète ut gezichsveld van die vièf hard werkende
boereminse. Ut liekene waal die hutjes in Afrika, van die plaetjes die ik waal
ens op schoeël gezeen heb. Zuuj ik d’r in kinne zitte? D’n boer dae meijde maar
röstig door en die twieë stelle boereminse volgden um röstig doorwerkend, zónder
det ze mich kóste zeen. Ik waog ut d’r op en gaon zitte tösse twieë
kaoreschove. ‘Auwieje’, die
rotstoppels stóke venijnig door mien bóks. Maar zónder pièn kómme we nörges,
prakkezeer ik mien ièrste eige wièsheid. Dus schuuef ik naor achter, kop
gebaoge met de kin op de bors. Nao un paar kièr veurzichtig achteroèt schúve
zit ik d’r midden in en dörf ik weer umhoeëg te kièke. Hièle fiène stuf riezelt
op mien gezich en mien haor, en de stroeë-halme prikke euveral waor ze maar prikke
kinne. Maar ut ruuk d’r zoeë lekker, ik weit allein nog neet waornaor eigelik.
Ein bietje naor zeutsig broeëd, ein bietje naor druueg graas, ein bietje naor
havermoutsepap. Ut ruuk naor zomer . . . Jao, det is ut! Zoeë zit ik daor unne
hièlen tièd gans allein gelökkig te zien in mien eige hutje, terwiel de jeuk op
miene kop allein maar toenump en de prikkende halme aanhaldend bliève
ierietére.
As ik un
tietje later weer truuk kóm beej mien vader, vruueg dae:
‘Waor waas dich al daen tièd, hebs
dich eigelik genne hónger of dors met daen hets?’, en zónder antwaord aaf te wachte
guuef hae mich ut pepére täötje met bótteramme en de Exota-fles met
eige-aanling. In unne vlook en unne zuch wuuerd det allemaol achterein naor
binne gewerk en gekloek:
‘Pap, gaon we noow naor hoès?’.
‘Zoeë metein gaon we naor mam, loup
nog maar efkes rónd de Wassum’. Met de zekerheid det ut neet mièr lang zal deure, schravel
ik maar weer truuk naor det kiètje, en slaon det paedje rechsaaf in. Ein
stökske wiejer de steilwand umhoeëg, heej heb ik ein moeëj oètzich. Daor achter
zeen ik ut witte Sint-Jozef-kepèlke, rechsaaf euver dae steilwand haes se ein moeëj
euverzich euver de ganse Wassum. Aan de euverkant van ut water zeen ik mien
vader zweije, ein teiken det we naor hoès gaon. En d’n daag held op wie hae
vanmorge begós. As ik saoves nao ein stevige wasbeurt nog effe op de kanapee
taege mien moder aankroèp, dink ik druimerig truuk aan dae veurbéje zomerdaag.
Hae begós wat vervaeld, d’r waas némus um met te speule. Eigelik veranderde det
neet in de loup van d’n daag, ik mós ut allemaol ein bietje zelf oètzeuke. Ik
veulde mich ein bietje gruuets op mich zelf, en haolde nog ens deep aom door de
neus. En verdomp, ik rook weer die kaoreschove, wat waas det spannend.
Zón 60 jaor
later herinner ik mich dezen daag nog altièd. Wie we gister naeve ein rièp
kaoreveld wandelde, kós ik mich zelf neet bedwinge. Ik plökde twieë
kaore-halme, en wreef die zörgvuldig tösse mien hand. Ik deej de auge toe en
noom dae geur in mich op. En effe waas ik weer beej de Wassum, effe zoot ik
weer in mien hutje van kaoreschove.
Wat 'n gelökzalig geveul . . .
(oèt: Kóm
heej vetkedee – te koup beej de Bruna in Blièrick of bestuur@heemkundekringblariacum.nl)
