‘ne Aap met zeve piemels

In de vootspaore van kaptein Jacques Tutelèr

We zitte op ’n zomerse daag te luime in Stekene, in d’n Belzjiek. Ik blajer ein informasieblaedje door, op zeuk nao ’n interessante wandeling of 'ne mekkelikke fietstoch. Dao velt mien oug op: Fort Liefkenshoek. Potdomme, ik dóch det dét neet mièr bestónd. In d’n Tachtigjäörigen Oorlog ware Fort Liefkens, en ’t aan de andere kant van de Schelde gelaege Fort Lillo, de twieë meis zudelikke vestinge van de Staatse Fortengordel. Ze ligge ein paar kilomaeter stroumaafwaerts van Antwerpe, links en rechs taegen-euver-ein aan de Schelde. 

En noow kump ‘t, of ge ’t geluif of neet, van 1587 wies 1602 waas unne kaptein Jacques Tutelèr commandant van Fort Liefkenshoek. En of ge 't geluif of neet, Jacques en ik zien hièl wièd femilie vanein. En jao huuer, volges det blaedje is ’t fort ouk nag te bezichtige. Dao mót ik haer, en dus stappe we in d’n auto en gaon op waeg nao Kallo, want dao leet ’t fort. Efkes veur Antwerpe van de autobaan, en we rieje ein viès en griès-grauw immens havengebied in. Tösse allemaol van die gigantisch hoeëge hijskrane en raffinaderieje begin ik aan mich zelf te twièfele. Mót heej zón moeëj bewaard fort ligge? Maar 'n straotnamebördje verraojt ‘Ketenislaan’, en dao mótte we toch ech zièn. Maar d’r kump gen ind aan die gore havententakels achter die hoeëge geslaote hekwerke. Nao twieë kièr verzuchte ‘volges mich mótte we truuk’, zeen we plotseling ein broeën bördje nao rechs wièze ‘Fort Liefkenshoek’. Euver ’n klein slingerwaegske kómme we in ein greune oase terech en dao doemp ‘t op: ‘ne greune hoeëge wal in de bekinde veer-sterre-vorm die beej ein alde vesting huuert, umrink door stilstaond water. Nou, vuuel toeriste kómme heej neet, we zien de enige op de kleine parkièrplaats. 

’t Hert klop mich in de kael, vandaag traej ik nao 430 jaor in de vootspaore van miene kaptein Jacques Tutelèr. Oètstappe, fototoestel in d’n aanslaag, bóks optrekke en auto op slaot. Ik pak Marijke beej d’n erm en wie ’n aanstónds broèdspaar schreie weej plechstatig euver de holtere brök van de slotgrach in de richting van die machtige toegangspaort. Veugelkes tjielpe ós welkóm. Ik sloèt mien ouge en probeer mich te verplaatse, 430 jaor truuk in d’n tièd. Inens huuer ik Marijke zegge: ‘Shit, ’t fort is op woensdaag geslaote’, en ik waer wild wakker geschöd oèt miene opkómmende trance. ‘Potverdomme . . . nondedju, det hebbe weej weer!’. Met loeëd in de schoon loupe we truuk. Nou ja, dan drinke we maar ’n tas kóffie oèt de thermoskan, en snoève toch maar effe de sfeer op van de umgaeving. Dae sfeer dae eigelik veur mich zwaor verzouwd waas. Beej de twieëde tas kóffie probeert Marijke mien teleurstelling wat te verzachte: ‘We kinne meschien gewoèn ens aanbelle, de wets maar noeëts’. Zónder enige fedusie sloef ik weer euver de brök, dit kièr zónder aanstaonde broèd. Want Marijke löp neet met, en luuet daomei de mood nag wiejer in de schoon zakke. Ik douw op zón óngepoetsde kopere bel en ik schrik mich ’t laplazerus. ’ne Schelle keiharde toeën helt te lang en te akelig hard aan. Daonao wuuert ’t nag stiller, d’r hink ein duuëdse stilte euver die oase, zelfs de veugelkes zien geschrókke van die rotbel. Ik loup truuk nao d’n auto en halverwaege de brök huuer ik: ‘Ieëkkssss’. Ik dreij mich um en zeen die groeëte paort knièrsend traog schorend oape gaon, en d’r verschiènt unne vrintelikke mins in de äöpening. Gauw truuk spoje: ‘met excuses meneer, ik weet dat het fort vandaag gesloten is, maar misschien mag ik binnen even een foto maken, alstublieft . . . .’. Hae bekiek mich röstig van top-wies-tieën en knik zónder wat te zegge. En ik sprint truuk um ’t fototoestel te haole: ‘Marijkuuuhhh, we meuge d’r in . . . ‘. 

Zoeë bliej wie twieë kleine kiendjes traeje we plechtig binne in de verwachtingsvolle boeëk van ’t fort. Marijke nimp flot wat foto’s van mich op plekke wao ik de geis van kaptein Jacques Tutelèr dink te bespeure. Hièl gruuets zeg ik taege dae vrintelikke mins dae ós binne leet: ’een van mijn voorvaderen, Jacques Tutelèr, was hier 430 jaar geleden commandant van dit fort’. Dae man waas bezig met fiuuèlkes te paote. Hae richde zich op en keek mich aan, zien moel veel half aope en hae leet wat knöllig ’n fiuuèlke op de grónd valle. ‘Amay, das wel hieël lang geleje, zunne . . ‘, kwaam d’r nog net oèt. ‘Ièrlik waor’, vulde Marijke aan, ‘hae haet d’r ein book euver geschreve’. En det waas blièkbaar zónne indrökwekkende vreejbreef, want met ’n hièl royaal gebaar móchte we noow euveral gaon kièke. En we móchte zoeë lang bliève as we woeje. Hae zelf woeënde al 16 jaor op ’t fort, in dees vredige oase van rös midde in det gore havengebied ónder de stinkende rouk van Antwerpe. 

We keke röstig rónd, maar d’r waas gen inkel tasbare herinnering mièr oèt d’n tièd van de Tachtigjäörigen Oorlog. Alles wat d’r noow steit is gebouwd vanaaf 1797, baoven-op die gróndig en zorgvuldig aafgebraoke herinneringe aan miene eige Jacques Tutelèr. Allein de grónd waorop we loupe zièn getuge van de historische vootspaore van ózze kaptein. Van heej oèt schreef kaptein Tutelèr aan goeverneur Willoughby in Berge-op-Zoom euver de óntwikkelinge aan de grens met de Spanjole. Zoeë ouk op dae 28ste augustus 1587, de admiraal van ‘t Staatse leger bevónd zich heej op de Schelde met zien vloeët. Same met de kapteins van zien schepe had hae gisteraovend geprobeerd ‘n paar veejendige oorlogsschepe veur Antwerpe weg te kape. Maar umdet ’t helder waer beej volle maon waas, en umdet d’r inkele vissersbuuët op de Schelde ware, woorte ze te vruueg óntdek en de veejendige Spaanse oorlogsschepe gewaarschoowd. De Staatse woorte truuk gedreve door ‘t aafschete van ’t Antwerps kenón, 'welk geluid Uwe Hoogheid misschien wel heeft gehoord gisteravond’. Jaojao, en det is dus 430 jaor geleje. 

We verlaote ’t fort, maar neet zónder dae vrintelikke Belzjiek oètgebreid te bedanke. Hae waas nag steeds ónder d’n indrök en keek mich aan ‘as of ik de kaptein zelf waas’. Zeker-en-vas woej hae mien emailadres, want de stadsarchivaris van Beveren zuuj beslis met mich kóntak opneme (en det is gebeurd). Met mien allerbeste handschrif voldeej ik aan zien verzeuk.  

‘Wie veuls se dich noow’, vroog Marijke beej de derde tas kóffie boète de paort. ‘Uhh wat zaes se . . . nouw wat dachs se, wie ‘ne aap met zeve piemels. Geweldig’.