Ouk un bietje vaderdaàg

We zitte lekker in de luwte met de uigskes toe te geniete van ut veurjaors-zunke. Ik doon de ouge aop en kièk taege d’n achterkant van ózze pap ziene fiets aan. Dae zuùt d’r eigelik nog bes good oèt, vruùger hadde ze nog ech degelik chroomwerk, ut blink zelfs nog. En toch steit pap ziene fiets noow alweer 38 jaor boète beej ós op de plaats, en we doon d’r verder hièlemaol niks mei. Hae wuuërd neet gepoets, neet gebroek, zelfs de bendjes waere neet mièr opgepómp. In waer en wind steit hae maar te staon, in raegen en snieje, in kelt en noow lekker in ut zunke. Ózze pap is al haos 39 jaor doèd, ik waas d’n aldste zoon en moch ziene fiets mei neme. Intösse zien we alweer twièje kiër verhoès, maar de fiets dae verhoès gewoèn met. Ik kin d’r maar gen aafstand van doon. Maar ja, ut is waal ózze pap ziene fiets.

Begin augustus 1980 is pap gestorve aan de visvièver in Grubbevors. Hae zoot same met ziene vrind te visse. Net had hae nog unne schoène karper gevange, en ziene vrind vertelde ós wie ut gebeurd waas. Hièl gruuëts had ózze pap unne duchtige kammezäöl d’r oèt gesleip, ut ingelke veurzichtig verwijderd en tösse zien twièje hand truuk laote floepe in ut water. Daornao un niej bölke deig aan ut ingelke gedaon, en ‘ploep’ weer opniej ingegoeijd. Ózze pap had zich de hand gewasse, aan ziene vettige vis-handdook aafgevaeg en zich un sigretje aangestaoke. En metein daornao zoog hae ózze pap umvalle van zien stulke. Unne acute hert-stilstand, d’r waas niks mièr aan te doon. Unne baetere doèd kin se dich neet veurstelle. Sterker nog, we hadde um dökker hure zegge taege ós mam: ‘Tuut, maak dich maar gen dieke bein. As ik doèd gaon, den geit det flot, en aan ut water’. Hae kreeg presiès wat hae zich gewins had.

Allein veur ós waas ut ein verschrikkelik drama. Vuùls te jóngk met de 71 jaor ware weej um zoeë maar plotseling kwièt. De leefste en meis integere man dae ik oèijt gekind heb, miene pap. Rech veur de raap, met un vleugje cynische humor. Maar ut hak d’r behuùrlik in um zónder aafschièd dien vader te mótte verlere. Dae dich zoeë deerbaar waas! Ik zeg zoeë aaf-en-toe nog waal ens taege Marijke: ‘As ózze pap noow binne zoel kómme wandele, zuuj ik mich neet ens verschrikke maar gewoèn d’n draod kinne oppakke’. Gans anders as beej ós mam, waor we geleidelik aafschièd van hebbe kinne neme.

Daorum kin ik dae fiets maar neet wegdoon, de wets maar noèijt. En met de kersdaag kómme d’r idder jaor moèije lempkes in te hange. Maar kièk ens good nao dae fiets. Achter op d’n draeger had ózze pap zelf un plenkske gefiespernöld en mat zwart geverf. God, ik kan óch neet vertelle wie bliej ik daormei waas. Wie ik nog hièl klein waas, mós ik nog veur op de stang. Twieë hendjes aan ut stuur en dan schraeg op de stang met allebei de beinkes aan eine kant. As ik noow mei vaders met eur kiendjes zeen fietse, met zón euverdreve helmpke op d’n bums gedouwd. En dan in zón veurgevormp plestik fietsesteulke met 27 beveiliginge vasgemak aan stang en stuur. Weej hadde niks van det alles, weej zote gewoèn gedreijd op die harde rot stang. ‘Hald dich good vas’, zag miene pap. En as ik det good deej kwaam d’r achteraan: ‘Ein bietje minder meug ouk waal anders kin pap neet sture!!??’. Nou, waer daor maar ens wiès oèt as klein menke. En pièn aan dien kónt deej die rot stang! Beej elk gaetje in de waeg. En die ware d’r hièl wat in daen tièd. Maar klage deej ik noeëts, want ik waas zoeë bliej en gruuëts wie unne gek det ik met miene pap mei moch. Meistal saoves karpers vore in de Wassem, of in ut wiekènd visse beej de Staay of beej d’n Kaolentip. Maar wie ik te groeët woord veur op die stang, toen kwaam det plenkske achterop. En det zoot un stök comfortabeler kin ik óch smièze. Det zelfde zwarte plenkske det d’r noow wat gebarste oèt zuuet. En kièk noow ens wat lièger, naor twièje van die lange pinkes op de achter-as: ‘Twièje vootsteuntjes veur ózze Jan’.

En zoeë as ge kint laeze is de fiets gekoch beej Karel Kerp in Bliërick. Natuurlik, waor anders? Want Karel waas maar un minuutje loupe van beej ós vandaan. Door de Smeliënstraot, ut kerkplein euver en de waas d’r. Wae kint dae winkel nog op de Mezekampstraot nummer 8, achterum waas de werkplaats. Dae fiets van ózze pap det is unne degelikke MAGNEET, die make ze taegeswäördig neet mièr. En as ik mót schatte is dae zeker 65 jaor geleje gekoch.

Ózze pap is 40 jaor beej de Nedinsco gewaes as werkmeister in de dreijerie en fraeserie. Idderen daag ginge ze same op en neer naor de Meulesingel in de stad, altièd same met dae fiets. D’n directeur op die febriek waas Beusker, d’n Beus zagte ze daor taege. Wie ózze pap met pensioen ging met zien 65-ste deej d’n Beus nog ein biezónder aafschiedswäördje. Ut waas nog noeëts veurgekómme in de ganse historie van de Nedinsco det emus in al die jaore neet einen daag ‘wegens ziekte had verzuimd’. Wat waas ik toen gruuëts op mien vader, allein ós mam die greuzelde wat binnesmónds. Later huùrde ik waorum. As ózze pap hoeëge koorts had van de griep, dan ging hae toch werke. En wie hae verrekde van de pièn in de rök, mós ós mam um op dae fiets höffe. ‘Dae dink det hae neet gemis kin waere op zien werk’, zag ze toen.

Dae fiets haet trouwes un biezónder kenmerk. De kettingkas rammelt as se d’r met de stoep op of aaf riets. Aan det rammele van dae kettingkas hoorte weej smórges det ózze pap naor ut werk ging en saoves det hae weer thoès kwaam. Ik heb ut nog ens oèt geprobeerd, stuupke-op en stuupke-aaf. Maar hae duit ut neet mièr, hae is met pensioen.

Aan allemaol die dinger zoot ik te dinke wie ik un bietje zoot te luime in ut mei-zunke. Wat unne fiets neet allemaol los kin make. Toeën Hermans kós zoeë moeëj vertelle euver unne doèdgewoène stool. Maar euver ózze pap ziene fiets kin ik ein book schriève.

Kièk astebleef nog ens veur de allerletste kièr nao dae alde fiets, velt óch niks op? Effe hièl good kièke, baovenop is alles wat dóf gewaore door 38 jaor in waer en wind staon. Allein dae zaal, die blink nog altièd. Maar det kump umdet ik daor hièl dök euver strièk. Of um hièl ièrlik te zien, ik aai um geregeld.

Want ut is unne hièl biezóndere fiets veur mich, dus ik dink det ik um nog maar efkes laot staon. Misschien begrièp ge mich noow un bietje. Ik doon de uigskes weer toe, en geneet wiejer van ut mei-zunke.