Tussen Blerick en Grubbenvorst lag vroeger een lang gerekte vlakte met boerenbedrijven, paardenweiden en grazende koeien. Idyllisch afgewisseld met stukjes wilde natuur. In het westen begrensd door de Horsterweg en de spoorlijn Venlo-Nijmegen, in het oosten door de Maas. Dit gebied tussen Fort Sint Michiel in het zuiden en het Gebroken Slot in het noorden stond vroeger met de ongetemde Maas geregeld onder water. Als we ons verdiepen in oude landkaarten, lezen we oude toponiemen als Ubroek, Raayweide en de Wienkelder. Ergens midden aan de Maas lag een klein bos, het Slieëneböske, waar vroeger wilde waterlelies bloeiden. Het Slieëneböske is helaas opgeofferd aan de waterzuiveringsinstallatie. Het Ubroek was een heidegebied, ontstaan uit oude maasmeander, werd ook wel ’t Brook, Odebroeck of Ooibroek genoemd. Daar tussen Echtenraay en de Maas lagen de gemeenschappelijke weiden voor het vee van de Blerickse boeren. Over de Broekstraat nao ut Brook.
Een stuk verder richting Grubbenvorst ligt de Wiènkelder, een klein bosgebied dat gekenmerkt wordt door hogere natuurlijke heuvels. We zouden het een beetje eigenwijs maasduinen kunnen noemen. Maar wat veel mensen niet weten, het is een historisch belangrijke plek. Ritmeester Johannes Apollonius Ort (1842-1908) deed er onderzoek in de 19de eeuw. Zoals hij dat zo treffend beschreef: op 15 minuten gaans van de Sint Annakapel op het grondgebied van Grubbenvorst, tussen de boerenhoeve Oude Erf en de Maas. Het was een Germaanse begraafplaats en ritmeester Ort heeft een aantal van die grafheuvels blootgelegd. Ze lagen keurig onderaan of tussen die zandduinen. Sereen, bijna plechtig, begraven onder kleine grafheuveltjes. De urnen die hij aantrof waren gebakken van leem, vermengd met kleine steentjes. Ze waren erg broos en er is er maar één in zijn geheel bewaard gebleven. Ritmeester Ort heeft ‘m geschonken aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, in de ‘Staatscourant’ van 11 april 1884 lezen we: ‘Ruw bewerkte, en slecht gebakken urn, met verbrande beenderen. Hoog 24, middellijn 22.5 cm’. De wanden waren dik en aan de verticale strepen was te zien dat er vorm aan gegeven was door met een voorwerp van boven naar beneden te strijken.
De Wiènkelder beslaat geen grote oppervlakte en waar de naamgeving oorspronkelijk vandaan komt, weten we niet. Ik kan me niet voorstellen dat er een relatie is met wieë (wilgen). Eerder nog met de koele ligging (kelder), mede door de frisse bronnetjes die er lagen aan de voet van de heuvels. Wie weet, misschien lag er ooit de wijnkelder (wiènkelder) van het landadellijke huis Boerlo. Een groot gedeelte van de Wiènkelder is gekapt ten (on)gunste van de aanleg van de jachthaven, waardoor ook de bronnen zijn verdwenen.
Ik herinner me
nog goed dat ik méér dan 60 jaar geleden bij mijn vader voor op de stang van
zijn fiets zat. We gingen samen vissen bij de Kaolentip en dan fietsten we door
dat bosje. Het was er donker en heerlijk koel in de schaduw van de bomen op de
heuvels. Ik weet nog dat we als kwajongens ‘gedraaide’ stokken gingen
zoeken in het dichtbegroeide bos. Of lekker naar beneden ‘rölse’ van de
zandberg af en koel helder water dronken uit de beek aan de bronnen. Toen
besefte ik me dat nog niet dat zo’n 2000 jaar geleden onder langs de Wiènkelder
een Romeinse weg liep. In de tijd van Ritmeester Ort was het verloop van die
weg nog duidelijk te lezen in het landschap. Komend vanaf het kasteel de Berckt
in Baarlo beschrijft hij: ‘Tusschen den genoemden watermolen en het dorp
ligt een gedeelte van dien ouden oeverweg met twee zijwalletjes, die bij
meeting 20 m van elkander bleken te liggen. Verder loopt de weg naast een
hollen weg door de akkers recht op de twee windmolens te Blerick aan en verder
naar de kapel van Sint Anna. Hier volgt hij den hoogen kant die van achter deze
kapel, langs den Wiènkelder naar Groot Raay loopt. Tusschen Blerick en
Grubbenvorst loopt de weg langs de germaansche begraafplaats de Wiènkelder’.
Als we er een
oude kaart bij pakken, kunnen we de route bijna compleet intekenen. Ook de 19de eeuwse Limburgse archeoloog Jos Habets (1829-1893) liet de Romeinse weg de
Maasoever volgen. Hij verwoorde dat in 1881 als volgt: ‘Blerick verlatende
gaat de weg iets af van de Maas en neemt zijn richting op de kapel van Sint
Anna, in rechte lijn langs Oud Soest en Gebroken Slot naar Grubbenvorst, aldaar
de kerk rechts latende liggen’.
In 1966 beschreef Eugène Coehorst (1937-2010) het nog duidelijker: Via het kasteel de Berckt in Baarlo over de Romeinenweg naar de watermolen bij de Springbeek. Van hieruit naast de Molenbossen volgen we keurig de Nieuwborgstraat. De weg vervolgt richting Groot Boller, het Sint Anna-kapelletje en onder langs de Wiènkelder richting Groot Raay bij Grubbenvorst. De gehele weg was ook toen nog duidelijk te herkennen door het hogere lijnelement in het landschap. Boeren klaagden toendertijd dat er op het oude ‘wegcunet’ bijna niets goed wilde groeien. Een ‘cunet’ is een uitgegraven strook in niet goed dragende grond. Die werd dan aangevuld met zand en kiezel, en feitelijk was daarmee de weg klaar. De Romeinse weg heeft een heel logisch natuurlijk verloop, hij volgt simpelweg de hoger gelegen rand van het Maasterras door Blerick.
En even logisch was de
ligging van het Germaanse kerkhof aan de Romeinse weg bij de Wiènkelder. Ga er
nog eens kijken zolang het nog kan maar schrik niet van de erbarmelijke
toestand. Want door de aanleg van de (jacht)haven is er veel gekapt en
verdwenen. De laatste jaren is er nog eens veel opgeofferd voor de aanleg van
die kolossaal lelijke opslagdepots langs de Horsterweg.
