Un Kenón die klink as un klok

Van 1560 wies 1597 waas unne zekere Franciscus van d’Oeybraken pastoèr van Blièrick. Hae begós in 1575 met ut aanlegge van de allerièrste kerkregisters. Op 19 januarie schrief hae ziene ièrsten duip in: ‘primus est Henricus filius Baltasarii Verinen susceptores Henricus Libelen Venlonensis et Beatrix Molitoris’ (Henricus, zoon van Balthasar Verijnen, getuùge zièn Henricus Libelen en Beatrix Mulders). Maar nao dreej jaor, in 1578 makde hae zich alweer oèt de veut nao Venlo, umdet de Calviniste beej um binne vele. Heej makde hae zich verdeenstelik as keplaon en de Blièrickse kerkregisters bleve geslaote wies 1586. We zitte dan in de 80-jäörigen oorlog en in Venlo heel de Calvinis Cakhosius zien hagepraeke ónder unne treurigem boum naeve de Maas. De magistraat van Venlo krieg in 1579 met Reyner in de Betouw zienen ièrste protestantse peyburgemeister. De Spanjaarde laote aaf en toe eur gezich zeen aan den Blièrickse kant. Misschien waal un oètdaging veur un ‘bende Calvinistische knevelaars en vreijbuiters’ um Blièrick vanoèt Venlo te euvervalle. Ze ginge ech as bièste te kièr! Op un inkele oètzóndering nao woorte alle huùs platgebörd, ouk de kerk óntkwaam neet aan de alles um zich haer grièpende vlamme. De alde tore van de kerk veel in puin, en de groeëte klok woort as oorlogsbuit mei genaome nao Venlo. Ut ware roerige tieje. 

’t Waas unne óngeschreve regel det de kerkklokke beschouwd mochte waere as oorlogsbuit, en dus neet zoeë maar as gestaole goedere. Dae regel gold dus ouk veur de Staatse troepe oèt ut Venlose garnizoen, toen ze in 1579 de Spaanse veurloupers verjoge, die zich in Blièrick verschans heije. Dus aan ’t jatte van ós groeëte klok klaefde veurluipig de status oorlogsbuit!? Maar unne volgende óngeschreve fatsoensregel waas ouk, det de oorlogsbuit later truuk gekoch kós waere. We mótte det zeen as unne vorm van aafpersing en dwangmiddel veur ut invordere van oorlogsbelasting. En zoeë woort de Blièrickse klok dan ouk as oorlogsbuit met genaome nao Venlo en keurig in de Hertogenhaof opgeborge. Maar neet vuùl later dao nao trok Parma met zien leger op en bedreigde de stad. De artillerie van Venlo mós waere oètgebreid, en oèt ós Blièrickse klok kóste waal twieje dieke kenónne waere gegaote. De Venlose Magistraat lapde iddere fatsoensnorm aan eure laars en leet 1 augustus 1580 door Herman Potgieter ós moèje klok umgete en verwerke tot twieje neet mièr zoeë moèj klinkende kenónne. Allein meuste ze der nog wat extra materiaal aan toevoege:
De kanons wogen te zamen 5775 ponden, en daar de specie der Blièricksche klok niet toereikend was voor de vervaardiging der beide kanons, werden daarbij gekocht van Renier van Dalen 335 pond aan 6 gulden 1 oort de 100, van diens vrouw 47 pond aan 1 broodpenning het pond, 900 pond van den gieter aan 9 gulden de 100 pond en voor 8 gulden 19 stuiver of nagenoeg 255 pond lood.

Ós Blièrickse klok haet dus vermoedelik 4200 alde pónd gewaoge. Veur koste van geetloeën van de kenónne woorte door Herman Potgieter in raekening gebrach 6 gölde en 5 stuùvers per 100 pónd, waat in totaal neerkwaam op ruùm 360 Venlose göldes.

 De Spanjaarde kwame, en beej ’t beleg van Venlo in 1586 woorte de twieje kenónne ingezatte. Helaas veur die van Venlo scheurde ein van de kenónne beej ’t aafschete, de ander bleef dan weer jaomer veur die van Blièrick intak. Un drièvend fort van dreej aan elkaar gemakte buuet met stanketsels der-op zörgde veur um slumme lis. Nao de flotte capitulatie van 28 juni 1586 kwaam Venlo in Spaanse hand, en ouk in Blièrick kièrde geleidelik de relatieve rös truuk. Alles meus weer van de grónd aaf waere opgebouwd in Blièrick, de gevluchde minse kièrde deils truuk nao eur gehavende gebaortedörp. Ouk ut Lambertuskerkske woort zoe-good en zoe-kwaod wie meugelik opgeknap, en op Sint Jacobusdaàg 1594 woort alweer de nieje groeëte klok geduip. 

Maar beschouwde de Blièrickse eur alde klok dan as verlaore? Waas de kous daomei aaf? Natuurlik neet, want de Blièrickse schepene hadde al verschillende kière aan de Venlose magistraat eur groeëte klok truuk gevorderd. Want ze hadde mótte capitulere, dus die klok waas gen oorlogsbuit mièr en meus weer truuk. Maar toen waas ’t presiès al wie det noow ouk geit, der kwaam gen antwaord van den andere kant van de Majjem. Dus zóchte de Blièrickse ut gedwónge hoeëger op. Laes maar ens: ‘ende want het niet redelick off billick en is, dat die stadt sich mit ander luijden vuel weniger mit kercken geystlicken ende gewyde gueder berijckt, ende der supplianten onsientie opliedt der kercken gueder, soe verdunckert ende verloeren syn, so vuel ihnen doenlick is tho recouvrieren ende wyderumb in esse tho bringen, soe ist dat de supplianten (aengesien sy op haer vorich mennichfaldich aengheven gheen seker antwordt vernoemen en hebben, nyt wetende off de saeck vuir sulcx gehalden wordt, dat sij nyt weerdt en is om schriefftelick antwordt te verkriegen) noch eens, alleer sij sich irgent anderss klechlich aen hebben willen gheven, eynen Ersamen Raedt dyser stadt Venlo inder fruntschoppen om restitutie offte reparatie der vorschreven klocken hebben willen requireren’. 

Misschien hièl lastig um te laeze, maar geluif mich, kort same-gevat steit der gewoèn ‘die klok mót as de sodemieter truuk’. Maar ouk op dezem breef kwaam gen inkele reaksie. De kerkmeisters van Blièrick beslote die van Venlo beej dem Bisschop aan te klage, in un uùterste poging det die groeëte klok truuk kwaam óf ein redelikke vergoeding woord gegaeve. Bisschop Jacobus a Castro schreef 9 april 1612 aan de magistraat van Venlo un bisschoppelik verzeuk, waorin hae voorsloog: ‘te stellen int seggen van goede verstandige mans of aan die van Blièrick eene redelijke som gelds aan te bieden al en quamen sij niet tot hun uterste pretensien’. Maar achter die dieke more van Venlo bleve ze muuskestil en gedroge ze zich doufstóm. Waal hebbe nog lang twieë kenónne met de moel aope richting Blièrick gerich gestaon. Ouk die kenónne bleve stóm, en de nieje Blièrickse klok bingelde weer löstig euver ’t water. 

Allein de sfeer tösse deze en den andere kant van de Maas is der met det gedeuns met die klok neet baeter op gewaore. Maar um det weer aan die groeëte klok te gaon hange? Ik heb waal gehuùrd det ein van die kenónne nao 443 jaor weer nao Blièrick verhoès . . . ?