Ut Nieborgs

We kinne allemaol waal de Niejborgstraot, die löp vanoët ut dörp in Bliërick naeve ut Tuindorp aaf. En as we lang genôg rechdoor loupe kômme we oët beej de Eindhovensewaeg, waor we noow links aaf môtte buige de Diependijkstraot in. Taegeswäördig zegge die Bliërickse die d’r zich thoës veule: ‘ik woën in de Niejborgstraot’. Vruueger was det hiël anders, toen zagte ze: ‘ik woën op ut Nieborgs’.  Op un hiele alde Tranchotkaart (ca.1810) zeen we ut ligge, net boëte ut dörp leet ein breijer stök waeg met wat boerderiekes. Oët ut dörp kômmend, net veur de huidige kruutsing van Haeffstraot – Niejborgstraot. Keurig steit d’r op de kaart beej geschréve ‘Nieborg’. Ut liek waal ein klein pleintje waor zes boerderieje carré-vörmig umhaer ligge. En un bietje wiejer weg, nog twieëje huues, efkes veurbeej de taegeswäördige van Haefstraot. Ik vraog mich aaf, waorum die keurig in ein veerkèntje staon. Waas ut hiël vruueger misschien waal unne groëtere boerenhaof?

Beej naospeure op ut internet (Wikipedia) kinne we iets fantasties laeze: ‘De Nieuwborg is een verdwenen kasteel in Blerick, tegenwoordig een stadsdeel van de Nederlandse gemeente Venlo’. Effe wiejer laeze we, ut zuuj vanaaf de 13de iëuw horige goederen en misschien waal unne laathaof van ut Hoës Baolder zien gewaes. Ik kin d’r (totnogtoe) niks van truuk vinde, dus gluif d’r (veurluipig) niks van!! Te vuuel fantasie?

Wat we waal weite is det de Romeine zôn 2000 jaor geléje euver ut Niejborgs zien getrôkke. Zoeë wuuerd de heirbaan al in 1870 beschréve: ‘Deze heerbaan doet zich nog over de geheele oppervlakte van het Blericksch grondgebied tastbaar voor. Van af de Baarloosche grenzen, nabij het kasteel Berkt, en verder over het Laerbroek en den Watermolen tot vijf minuten afstands van het tegenwoordige dorp, is die weg duidelijk aangewezen, deels door een zijdwal of kleef (clivus), deels door eenen kiezelvloer, hier en daar nog onaangeroerd gebleven, doch op de meeste punten geruimd of met den ontgonnen grond gemengd. Waar de kiezel van besproken weg niet is uitgedolven of de vloer niet is gebroken, kwijnen de daar op staande vruchten en geven ons door haar verschil met het overige, zelfs de breedte van de heerbaan aan. Van nabij het dorp wendt zich deze baan meer links, wederom in eene rechte lijn langs den nieuwen windmolen over het gehucht 't Nieuwborgs, en wijders langs Ste-Annakapel, waar zij niet ver van het voormalige kasteel Boerlo, de grenzen van Grubbenvorst bereikt.’  (oët: Geschiedkundige beschrijving van het aloude kerspel Blerick - Gerard Peeters - LGOG 1870)

Ein paar jaor geléje is d’r auk ein graaf oët de twieëjde iëuw opgegrave: ‘Vanaf het midden van twintigste eeuw zijn op diverse plaatsen in Blerick graven ontdekt. Een tweede-eeuwse graf aan de Nieuwborgstraat bestond naast crematieresten uit een kruik, olielampje en bekertje.’ (oët: Waar ligt Blariacum? - Maarten Dolmans – 2011)
 

En in jannuwarie 1922, beej ut aanlegge van de riolering, ware d’r auk al dreej urne gevônde. In de krant laeze we: ‘Eene, gevuld met beenderen, werd per ongeluk stuk gestooten, terwijl de twee anderen naar ’t Raadhuis gebracht werden’. Oët ein krante-berich van 1933 weite we det ut Nieborgs ‘eenigszins hoog gelegen’ waas, en det d’r kiezel woord aangetroffe. Ze woorte toendertiëd gedateerd van ut begin van ôs jaortelling.

 

Misschien leuk um det ens wiejer oët te zeuke. Ik wil ôch waal nog effe met néme naor de kadasterkaart van um-en-um 1820, dus zôn 200 jaor geléje. Wae woënde d’r toen op ut Nieborgs?

En gelökkig is nog nèt neet alles verdwene, want hoës nummer 5 (heej ônder) leet nog altiëd te prônke un stökske van de waeg aaf. Van hoës nummer  8 (foto links) is nog ein foto veurbeej gekômme op Facebook (Bliërick vruueger en noow). Det loog net achter de winkel op d’n hook aan ein klein ziewaegske.

De toenmalige eigenaers van de lepkes grônd, die twieëje iëuwe truuk same ‘op het Nieuw Borch’ vormde:

766 – J.B.Cleophas (koperslager), Maaseik – 27.30; 767 – M.Peeters (metselaar), Blerick – 48.10; 768 – Hendrik Ketels (timmerman), Blerick – 92.20; 769 – Jacob Smets, Blerick – 22.30; 770 – de Kerk, Blerick – 23.40; 771 – Ferdinand Houba, Blerick – 8.00; 772 – de Kerk, Blerick – 9.10; 773 – J.M.Carley (rentenier), Blerick – 30.70; 774 – de Kerk, Blerick – 27.20; 775 – Pieter Simons (landbouwer), Blerick – 11.30; 776 – Catharina Janssen (rentenierster), Luik – 22.80; 777 – Godfried Verkoijen, Tegelen – 14.80; 780 - Balthazar Janssen (dagloner), Blerick – 2.80; 782 – Pieter Simons (visscher), Blerick – 4.90; 783 - Pieter Simons (visscher), Blerick – 8.70; 784 – Pieter Hanrats, Lomm (Velden) – 30.70; 785 – Andries Maessen (dagloner), Blerick – 3.40; 788 – Hendrik van Oijen – 5.70; 789 – id. – 21.80; 790 – Hendrik Ketels (timmerman), Blerick – 36.50; 791 – id. – 3.70 (bos).

Ut Nieborgs rup beej mich vuuel vraoge op! Unne borg is ein versterk hoës van neet zoeë maar unne daagloëner. Eine Nieborg verônderstelt det d’r auk unne Aldeborg môt zien gewaes. Ik vraet unne baer as d’r neet nog miër verbôrge leet! Liek mich un ideale plaats veur ein Romeinse statio of burgus? Maar laot ik neet gaon fantasére. Haopelik wuurd d’r nog ens gegrave in de toekôms . . .

PS: wilt ge de plaetjes groëter zeèn? Effe d'r op klikke!