Mien broor twieë is neet mièr

’t Is dónderdigmiddig, we staon aan zien bed. ‘Aah Joep, we kómme dich opzeuke’. Gen reactie, allein un hand die wat zeukend op en neer zweijt. Ut liek waal unne letste stroeëhalm dae door de wind gedreve haer en truuk bewaeg. Ik pak zien hand en merk det hae röstig wuùrt. ‘Knièp es in mien hand’, zeg ik veureuver gebaoge. Hièl zachjes kniep hae in mien hand en de ouge gaon wièd aop. Ut griep mich nao de kael umdet ik weit det Joep al jaore blind is. Ik strièk um met mien ander hand euver ziene baoven erm, hae óntspant en luùt mien hand los. Marijke en ik kièke mekaar aan en knikke det ut good is. Ózze Joep leet d’r röstig beej, hae haet de strièd opgegaeve en hae haet gen pièn.

Hièl lang geleje, ik zoot nag op de lieëgere schoeël wie mien aldste zuske ging vreeje met Joep. Truuk kièkend huurde hae d’r vanaaf ut begin hielemaol beej. ‘Pap ik heb unne kepodde band . . ‘, zag ik wat beteuterd. Veurdet ózze pap kós reagere had Joep miene fiets al op de kop staon en woord miene fietseband keurig geplek. Det waas Joep, ze hoofde um neet te vraoge, hae zoog as d’r wat meus gebeure en d’r waas niks te vuùl veur um.

’t Waas op unne zomerse zóndigmiddig, ós Tina had wat aan ziene voot en ik zoot mich te vervaele. D’r woord was gesmoès, ós Tina ging beej Joep achter op de fiets en ze reje de straot oèt. En ikke met miene step stiekem d’r achteraan, want met Joep veel d’r altièd waal wat te kerdièze. Met zien dreeje fietsde en stepde we euver de Lieuwerikstraot, Spaorstraot, Sint Annawaeg en de Horsterwaeg nao de Wiènkelder. Dao waas unne moeëje zandberg, ónderaan leep unne paad met aan d’n euverkant un helder baekske met brónwater des se zoeë kós drinke. Ós Tina woord met ziene piène voot baoven aan d’n berg neer gezatte op un daekske en ik daagde Joep oèt. ‘Kièke wae d’r ut wiedste van d’n berg kin springe?’, probeerde ik. En effe later ware we in ein sportief gevech gewikkeld. En ik had net gewónne, en maar good ouk. Want van de waek had ik diek van Joep verlaore met un blökske hardloupe Lieuwerikstraot - Groeëte Parallelstraot - Smeliënstraot - Lieuwerikstraot. Tot groeëte teleurstelling van miene pap, dus ziene zoon had wat good te make.

Un paar jäörkes later, ut waas erges in augustus, we hebbe groeëte vakansie. ’t Is drök in hoèze Tiètelaer, d’r geit wat hièl biezónders gebeure. We gaon vandaag veur d’n aller-ièrste kièr met de ganse bubs met unne echte auto op paad. Ózze Joep haet beej ein van de officiere op de kazerne ‘ne Opel meuge liène. En we gaon met ach man nao d’n dierentuin in Arnhem. Joep haet um blinkend moeëj gepoets, hae glump wie ’n hóndepiemelke met al det chroom. ‘t Duit gewoeën pièn aan de ouge, en de hoedeplank is d’r effe oèt gehaold. Ik loup stier-zenuwechtig van de keuke nao dae moeëje bak en weer truuk. Dao kump Joep met twieë kösses aan en zaet taege ós Mieke en mich: ‘Kóm maar schalevaegers, geej meug d’r vas in, kroèp maar in de kattebak’. De groeëte achterklep ging aop, de twieë kösses woorte links en rechs gedrapeerd en ós Mieke en ik nome ós plaetskes in. Effe later stapde ózze pap met Sjak veurin, ós mam met de twieë aldste zuskes achterin. Joep kroop achter ‘t stuur, starde de moter en vroog: ‘Zitte we allemaol good?’. En dao ginge we op waeg met ach man in d’n Opel, ik zweide nao idderein in de Lieuwerikstraot. God, det waas wat! De buim naeve de waeg vloge aan ós veurbeej, alle kuuj in de wei klotsde nao ózzen auto en ik zweide nao alles en idderein wat maar bewoog. 

D’n tièd vluùg veurbeej, ik heb zelf mien riejbewiès gehaold. Joep haet met zien lesse in de kefee van Brummans gezörg det ik mien theorie foutloos haolde en hae had beej riejschoël Seidel un gunstig ‘kóntrak’ oèt d’n aek gedreid. Miene ièrste auto waas unne leechgreune DKW-F12, natuurlik same met Joep gekoch. En in de hobbieclub op de kazerne woorte wie-kin-ut-ouk-anders alle beurte door Joep zelf gedaon.

D’n tièd vluùg veurbeej, ik ging trouwe en det heurhoès op de van Bornestraot nummer zes meus hoeëg nuùdig opgeknap waere. En wae stónd d’r as ièrste um te helpe op de stoep . . . . Joep. Ós Tina makde de gerdienkes en Joep scheide neet oèt veurdet alle more en plefunkes gebraoke wit ware geteks. 

D’n tièd vluùg veurbeej, ózze pap en ós mam ware d’r allebei neet mièr. Maar ózze Sjak stónd d’r noow neet gans allein veur, det losde zich vanzelf en geweldig op! Want, wie ózze Sjak det zoeë moeëj kós zegge: ‘Tina en Joep kómme beej mich inwoeëne’. En Joep waas ut dao hielemaol met ins, eigelik is hae altièd vuùl baeter veur ózze Sjak gewaes as zien eige broor, ikke dus. Ut deej mich ech hièl vuùl wie ik ózze Sjak zien zuske en zwaoger ‘mam twieë en pap twieë’ huurde neume. Minse leef, zeg noow zelf, d’r besteit toch gen groeëter cómpliment.

D’n tièd vluùg veurbeej, ik heb ’t wat jäörkes laote aafweite. Ózze Sjak is d’r ouk al neet mièr, zónder ’t te weite haet hae ós weer beejein gebrach. Joep wuùrd blind en kin neet mièr autorieje. Det mót verschrikkelik veur um zien gewaes. En nag erger dat hae andere aan zienen auto mós laote fiespernölle. Maar hae mopperde noeits, we hebbe um haos iddere waek wiejer fysiek zeen aaftakele. Geleidelik trok hae zich truuk en kwaam hae steeds minder oèt zien bed, langzaam aan woord ut waereldje um um haer alsmaar inger. Wat bin ik bliej det ik ein hièl pietsie-klein bietje veur um heb kinne truukdoòn. Aaf en toe un tas sterke kóffie laote drinke, hièl aaf en toe un gebakje meuge vore. Dreej waeke truuk nag unne letste baeker kalde chocomel. Aan zien bed gezaete same wat kwatse euver zien voetballe en miene atletiek. Effe knièpe met zien hand, waoraan ik merkde det de krachte aafnome.

Mien zwaoger, unne speciale mins, unne biezóndere mins. Óetdrökkelik aanwezig in mien laeve, zónder te vraoge klaor um idderein te helpe, dao beej zichzelf döks wegcièferend. Ik priès mich hièl gelökkig det hae d’r waas.

D’n tièd steit efkes stil, mien ‘broor twieë’ is d’r neet mièr.