Mien aldste zuske

Wie ik gebaore woord in 1947, toen waas mien aldste zuske haos zevetièn jaor. En det waas un hièl groeët verschil in laeftièd. Tuurlik wuùrd det relatief gezeen alsmaar kleinder. Op 17 juli wuùrt ut 90 jaor, ik bin d’r 73. We zièn allebei op-laeftièd en huùre volges Rutte tot de risicogroep. Iddere dónderdigmiddig as-we-maar-effe-kinne zeuke Marijke en ik um op en zitte we un paar oor te klasjenere euver vruùger. Det is ech geweldig, want mien aldste zuske haet ós elders en ós femilie dus ouk zevetièn jaor langer meigemak as ik. En wat ouk belangrièk is, het kin mich vuùl vertelle euver mien ièrste laevesjaore.

Blièkbaar haet ut net zoeë lang met mich gedoedeld wies ut mich kós höffe. Ut is dan ouk neet vraemp det we op mien allerièrste foto same op staon. De foto is gemak in augustus 1947 doeën beej de Lambertuskerk, haos beej ós achter ut hoès. Het waas toen net zevetièn gewaore en ik waas dreej maond, Ós mam had mich un rölke op miene kop gemak en blièkbaar reageerde ik al hièl kevief en keek niejsgierig nao ut veugelke. De foto is gemak door Frans Bartels. Mien zuske zal waarschienlik toch ouk weer neet zoeë lang met mich gedoedeld hebbe, want ik waas met de gebaorte al 11 pónd. Wie ik zes jaor waas, toen woord ózze Sjak gebaore, en det waas un zörgekiendje. Det haet d’r zeker toe geleid det mien aldste zuske vanaaf daen tièd euver mien twieë andere zuskes en mich gemoderd haet. Ut waas op un gegaeve moment zelfs zoeë erg det ze dóchte det ut mien moder waas. Ik heb nag unne tièd probere taege te sputtere van 'Nae, det is mien zuske’. Maar ja wat makde det oèt? Het spróng altièd in veur ós mam en noeits heb ik um huùre klage. En eigelik had un jóngk meuderke ouk waal wat.

Van mien aldste zuske krièg ik dinger te huùre die wièd boète mien herinneringsveld ligge. Van dae kièr det ut met mich veur ut ièrs nao tandarts Rockx meus. Maar wie ik good-en-waal in dae stool zoot met ut muulke wièd aop en dae met det blinkend häökske en zien dieke vingers begós te peutere waas ut veurbeej. Ik schrieuwde alles beejein wie un jóngk verke, houwde en trapde met ermkes en beinkes, waorop dae moèlesmeed taege mien zuske zag:

‘Neem dae maar weer met nao hoès, dao velt gen rich met te schete’. Saoterdigs as ik in de waskuùp gewasse woord, dan deej ós mam det. Maar doordewaeks as ik mich weer ens smaerig had gemak, dan deej mien aldste zuske det ónder de kalde kraan in de paolingstein. En det waas gen pretje, want det had van die lange scherpe naegel. Ouk as we smeis veur Paose kleier meuste koupe, dan ging mien aldste zuske met mich nao de stad. Tuurlik vónd ik det verschrikkelik, want det winkele ging allemaol van miene speultièd aaf op det Lieuweriksveldje. Dus ik waas behuùrlik klierig. Maar daen eine kièr had ut mich belaof det ik un frietje zuuj kriège, as ik mich netjes gedroog. Dae frietkraom loog aan d’n Blièrickse kant van de brök, en veur lekker aete tösse-door had ik hièl vuùl euver. En veur det frietje leet ik mich det aanpasse van bókse en bloesjes hièl gewillig gewaere wie un mak schäöpke. Ut water leep mich in de mónd wie we de brök euver ginge, maar aoh jeij. Potnondedjuu, d’r stónd genne frietkraom mièr, ut had mich beej de puuet gehad. Ik waas waal zoeë knièns, det wilt ge neet weite. En het maar vol halde, det ut det neet wis, det dae frietkraom d’r neet mièr waas. Maak det de kat maar wiès, maar neet mich. Want het mós idderen daag twieë kièr euver die brök nao zien werk. Nou, det haet ut nag jaore mótte aanhuure. Sorry, want noow pas geluif ik det ut det ech neet haet gewete.

Mien zuske is un geweldige vrouw, un biezóndere vrouw. Ut haet zien laeve langk allein maar gezörg en zichzelf weg gecièferd. Wie ut ging trouwe zag ut ein waereldbaan op as technisch teikenaer beej de Nedinsco. Ziene man en ziene zoon stónde noow veurop. Later ware det ózze pap en ós mam. En wie die d’r neet mièr ware noom ut de zörg veur ózze Sjak euver. De letste jaore waas ut d’r daag en nag veur ziene man, mien zwaoger.

Noow is ut allein, maar ut gezin van ziene zoon is d’r altièd veur um. En dök zit ut noow thoès op de bank in ziene vasten hook. Truuk te kièke op un moèi laeve. De alde schoondoeëze kómme op taofel. Ut stapelt zich hoeëg op naeven-um op de bank. Alde foto’s vertelle mièr as unne ieuw ut wel-en-wieje van de femielies Titulaer, Orval, Lucassen en Wijlaars. Vergaelde kranteknipsels verhaole euver de meis biezóndere gebeurtenisse. We zièn oèt ut zelfde holt gesneje. En wie det met broor-en-zuster geit hebbe we ós ouk neet altièd good verstaon. Noow is ut good en gaon Marijke en ik hièl gaer op bezeuk. Ik veul mich bliej, gelökkig en dankbaar det we dit same meuge deile.

Good veur ut-zóg

Ut is juni 1953, ik bin net zes jaor gewaore. Neet alles kin ik mich van daen tièd herinnere, maar mien aldste zuske hölp mich met vuùl details op waeg.

Ós mam die heel hièl vuùl van toetjes. As we nao ut aete aan de pudding of de zwarte proème begóste, keek ze mich schuùns aan en zag dan met unne verlekkerde blik in eur moèie ouge:

‘Dao doon we ut veur hè jóng’. Maar wie ózze Sjakkie pas gebaore waas, toen veel mich op det we hièl dök beerpap krege. Ik zeen ós mam nag in eure schollik staon beej de pan op ut fernuùs in de keuke. Ze schödde melk in det penke, wat sókker d’r beej en un saort mael oèt zón ièzere bleek. Ós mam bleef maar reure met un rièske wies ut haos kaokde. En toen makde ze un fles dónker beer aop en al kloppend en reurend leet ze hièl häöskes die ganse fles beer in det penke kloeke. Ut water leep mich in ut muulke.

‘Waorum kriège we alweer beerpap, mam?’. Ós mam lachde en wis det ik die hièl lekker vónd, dus d’r mós un andere verklaoring veur kómme:

‘Umdet die erg good is veur ut-zóg . . ‘, zag ós mam lachend. Ze trok mich taege eur aan en streek mich euver de wang. Ik goof ut op en ging weer in de kamer op de cocosmat speule met mien vloèjespel. Wat waas det noow weer: ‘ut-zóg’.

Un paar waeke later kwaam mien tante op bezeuk, die had ouk pas un niej kiendje. Ik zoot weer op de grónd met mien vloèjespel en de jónge moders hadden ut euver luiers en baby-aolie. Dao begint inens det niej kiendje van mien tante te blaere.

‘Ao jeej, dae zal waal hónger hebbe’, zag ós mam. Mien tante pak det kiendje oèt de kinderwage, duit euren bloès umhoeëg, höf zón groeëte dieke bors d’r oèt en douwt det kiendje euren tepel in det muulke. Potdomme, det mót ik van doeënderbeej beklotse, de vloèje zeuken ut zich maar effe zelf oèt wie ze in det dekselke kómme.

‘Nou jóng, gangk dich maar efkes boète speule’, zag ós mam.

‘Óch Tuut, laot dae jóng toch’, zag mien tante. Poeh poeh, det waas mich wat, det had ik nag noeits gezeen. Ós mam ging met ózze Sjakkie altièd erges apart zitte zoeë det nemus eur zoog. Maar op die manier ging det dus! Dae kleine zoog duchtig aan die groeëte mem en de modermelk dreef oèt zien muulke. D’r kwame van ièfer van die zweit-dröppelkes ónder zien neuske. Hae makde smekkende geluùdjes en mien tante vaegde wat d’r naeve leep aaf met un dukske en ik betrapde mich d’r op det ut water mich haos oèt de mónd leep. Maar ja, ik dörfde neet te vraoge of ik . . . .

Nao un paar boertjes en wat klöpkes op de rök woord dae kleine weer truuk gelag in de kinderwage.

‘Noow wil se zeker waal wat drinke? Un tas kóffie?’, vroog ós mam aan mien tante.

‘Nou, doot mich maar un fleske dónker beer, det is good veur ut-zóg’, zag mien tante en höfde eur twieë borste oètdagend op. Aha dóch ik, ein-en-ein is twieë. Noow snap ik waorum ós mam zoeë dök beerpap mak de letsten tièd. Waas ik alweer wat slummer gewaore.

Efkes later zote de twieë moders aan ut dónker beer te nippe en ik probeerde weer die kloeët-vloèje in det pókke-dekselke te kriège. Tja, wat meus ik anders? We hadde in daen tièd nag genne spelkómpjoeter, bezwièges unne smartphone!

‘Wie geit ut met dae van dich Tuut’, vroog mien tante. Ós mam keek wat bedreuf en keek met un schuùns oug nao mich. Maar ik deej net of ik van dómbach kwaam.

‘Óch wat zal ik zegge, hae wilt neet good drinke, dae leet maar wat te sabbele. Beej ózze Jan waas det gans anders, dae trok mich good laeg’. Un werm geveul kroop door mien ganse liefke van top wies tieën beej ut huùre van det letste zinke. Ik had dus ouk beej ós mam aan de bors gedrónke. Ut vloèjespel waas inens neet good genóg mièr, d’r mós gebouwd waere aan de toekóms. Baove op mien kamer haolde ik mien blokkedoeës. Un prachtig holtere plat kisje met zón holtere schuùfdekselke. In die doeës zote twieë laoge met van allerhand holtere staefkes, blökskes, baögskes en rundjes. Ut pasde presiès in die doeës. Op un ónmeugelikke plaats tösse de kamer en de keuke zóch ik mich un plaetske op de grónd. Allein zoeë kós ik kamer en keuke in de gate halde. Mien tante waas al weg, ós mam stónd aan ut fernuùs en ik had un moèi bouwwerk gemak. Haos alle steinkes ware gebroek. Dao kump ózze pap thoès van zien werk beej de Nedinsco.

‘Aah Tuut, wat ruuk ut toch weer lekker’, zaet-e en löp metein door nao de gangk um ziene jas op te hange. Maar dao sleip dae ziene jas naeve mien holtere kunswerk en det kin dao neet taege. Ut stort gans inein, wat un élend.

‘Boerelöl’, floep d’r mich zoeë maar oèt.

‘Wat zaes dich dao’, zaet ózze pap.

‘Boerelöl’.

‘Wat mós se dao noow mei Tuut’, zag ózze pap taege ós mam. Maar ik zeen det die zich schoek-schouwerend umdreit nao ut fernuùs en ózze pap löp maar door nao de gangk. Neet lang dao nao zitte we met alleman aan taofel lekker te bikkesemente. D’r waas nag sóndigse-soep veur idderein en dao nao petatte met roeëdmoos en gehakbölkes. En as toetje krege we, wie kin ut ouk anders, beerpap.

‘Tomme Tuut, alweer beerpap?’, zaet ósse pap.

‘Jao wat wilse’, zeg ik, ‘det is good veur ut-zóg’.