Blièrick d'r waas ens: Blerick . . . zeker geen onbeschreven blad

Er is héél veel fragmentarisch bekend over mijn geboortedorp Blerick, zo idyllisch gelegen aan de Maas. Waar mijn voorvaderen zo’n 340 jaar geleden hun schepen afmeerden en zich blijvend vestigden. Zij bleken niet de eersten, er zijn reeds sporen gevonden vanaf de laatste ijstijd. In deze blog vinden jullie een bescheiden bloemlezing van de bewoningsgeschiedenis van Blerick. De Romeinen noemden het Blariacum, men vermoedt naar een toenmalige bewoner, Blarus geheten. Het is geen mooi lopend verhaal, het is slechts een kapstok van documenten, websites en korte notities. Een houvast voor diegenen die verder op zoek willen naar hun eigen verhaal van het ‘Blièrick van vruùger’. Verbaas je met mij dat er (nog steeds) geen standaardwerk is dat Blerick de status en plek geeft die letterlijk uit de bodem opborrelt.

Blerick, in de streektaal: Blièrick, is een stadsdeel van de Nederlandse gemeente Venlo. Het ligt aan de westoever van de Maas tegenover Venlo. Blerick is gelegen tussen de A73 en de A67 en het stadsdeel telt 27.330 inwoners (CBS-2014). Het is daarmee qua inwonersaantal het op één na grootste stadsdeel van de gemeente Venlo. Qua oppervlakte is het stadsdeel Blerick wel het grootste in de gemeente. Het stadsdeel bestaat uit de kernen Blerick, Hout-Blerick en de Boekend.

De geschiedenis van Blerick gaat heel ver terug in de tijd. Op de Peutingerkaart, een Romeinse reiskaart uit de 3de eeuw, zien we Blariaco staan tussen Cuijck (Ceuclum) en Heel (Catualium). Niemand twijfelt eraan dat dit het Blariacum en het huidige Blerick is. Alleen de exacte locatie ten opzichte van de huidige dorpskern kunnen we niet vaststellen. Was het op het huidige kazerneterrein, in Hout-Blerick of misschien wel in den Boekend. Nog steeds geeft de bodem in het gehele stadsdeel Blerick eertijdse sporen prijs van bewoning, die teruggaat tot de laatste ijstijd, zo’n slordige 30.000 jaar geleden.
Er zijn veel opgravingen gedaan, er is veel onderzoek gedaan, er is veel geschreven en er zijn veel vermoedens uitgesproken. In deze samenvatting doen we hier natuurlijk af en toe aan mee. Wel brengen we in kaart wat er zoal is gevonden en waar we dat kunnen lokaliseren. Dat doen we aan de hand van een actuele hoogtekaart [zelf samen te stellen]. De ‘vage’ achtergrond is de huidige situatie. De bruine gebieden zijn de hoger gelegen delen, de gele gebieden de lager gelegen delen en in de blauwe delen loop je kans op natte voeten. Het moge logisch klinken dat we de meeste sporen van vroegere bewoning vinden in de hoger gelegen delen. Zo zien we heel mooi op de kaart hoe de Boekend wordt omsloten door het Koelbroek. En ook hoe Hout-Blerick boven de hoogwand ligt van de uitloper van Dubbroek, een Maas-meander. clip_image004

Een aantal van die onderzoeken heb ik gerubriceerd. Wie de moeite neemt om al die ongetwijfeld verschrikkelijk dure documenten rustig door te lezen, zal snel wegzakken in verwarring, onbegrip en ergernis:

Het blijken allemaal losstaande onderzoeken, door verschillende instanties gedaan met duidelijk verschillende oogmerken (lees sponsoren);
De optelsom van de vele vondsten getuigen allemaal van het groeiend historisch belang van stadsdeel Blerick;
Het (nog) niet lokaliseren van het Romeinse Blariacum mag nooit een teleurstelling zijn, maar een uitdaging om in alternatieven te denken.

Een aantal publicaties:

Romeins Blariacum [http://www.romeinsblariacum.nl/archeologie.htm] ; een prachtige website met goede informatie, die niet (meer) wordt bijgehouden.
Een grafveld uit de vroege ijzertijd aan de Helmusweg (Hout-Blerick) [http://www.venlo.nl/wonen_milieu/off-bekend/omgevingsvergunning/Documents/Blerick-Hagelkruis-Helmusweg/Rapport_Eindrapportage_archeologie_19-08-2014.pdf]
Het kazerneterrein van boven bekeken; webpagina van Cultuurhistorisch Venlo; Gemeente Venlo - Afdeling Ruimte en Economie - Cluster Monumenten en Archeologie [http://cultuurhistorie.venlo.nl/luchtfotos_kazerne.htm]
Kampementen van prehistorische jagers en verzamelaars langs een Laat-Glaciale Maasmeander in Blerick-Koelbroek (blz.15-40) [http://www.cultureelerfgoed.nl/sites/default/files/publications/ram213-beschermingsprogramma-archeologie-2013.pdf ]
Siberische seizoensarbeiders [http://cultuurhistorie.venlo.nl/siberie.htm ]
Hout-Blerick; Onderdeel van Venlo’s verleden: een cultuurhistorische verkenning [http://www.venlo.nl/wonen_milieu/bouwen-verbouwen/Welstand/gebieden/Documents/Bronnen/Cultuurhistorische%20Atlas%20Hout-Blerick%20RAAP%201703.pdf]
De aureus van Nero werd gevonden in Blerick-de Staay. Op de voorzijde staat de beeltenis van Nero omgeven door het randschrift Divus Claudius Augustus (de vergoddelijkte keizer Claudius). De keerzijde laat Iuppiter Custos zien, wiens verering samenhing met de ontdekking van de samenzwering van de politicus Piso tegen Nero in april 65. Onder de veroordeelden, die als straf zelfmoord kregen opgelegd, bevond zich ook de filosoof en opvoeder van Nero, Seneca. De aureus werd in Rome geslagen tot 68 toen Nero zelfmoord pleegde. Van de Staay zijn verder geen Romeinse vondsten bekend. Bewoning uit deze periode treft men aan in de binnenstad van Venlo en op verschillende plaatsen ten noorden en westen van Blerick, te weten Groot-Boller, Heierhoeve en Boekend. (zie A.A.J.J. van Pinxteren e.a., Pronkstukken Venlo 650 jaar stad, Venlo 1993, 35-39)
26 augustus 2008; Archeologische vondsten in Blerick. Bij archeologische opgravingen op het voormalige kazerneterrein in Blerick hebben archeologen dinsdag belangrijke Romeinse vondsten gedaan. Het gaat om scherven van potten en vazen. Historici zoeken in Blerick naar resten van het Spaanse Fort St. Michiel maar hopen vooral resten van Blariacum te vinden. Die plaats wordt genoemd op een oude Romeinse wegenkaart. De opgravingen vinden plaats tijdens opnames van het nieuwe L1 televisieprogramma Expeditie Limburg. Projectleider Gerard Rooijakkers zegt dat de vondsten in Blerick helpen bij het samenstellen van de Culturele Biografie van onze provincie. Dinsdag tussen vier en zes uur is het publiek welkom bij de opgravingen op het oude kazerneterrein langs de Maas in Blerick. [http://www.l1.nl/nieuws/archeologische-vondsten-blerick]
24 oktober 2012; Archeologische vondsten op kazerneterrein Blerick. Tijdens bodemonderzoek op het kazerneterrein in Blerick zijn militaire vondsten gedaan uit de periode 17e tot de 19e eeuw. Bij het gecombineerde archeologisch- en explosieven-onderzoek is vorige week een deel van de fundering van het Kruitmagazijn van fort Sint Michiel gevonden. Deze week zijn die funderingen verder uitgegraven. Daarbij zijn de nodige voorwerpen gevonden van militairen die in de vesting gelegerd waren. Het gaat om onderdelen van wapens, musketkogels, uniformversiering en persoonlijke bezittingen als tabakspijpen en muntjes. Op de plek waar in de toekomst het stadion komt zijn de archeologen inmiddels ook met de opgravingen gestart. Daarbij zijn onder meer diverse militaire voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. De komende tijd worden alle vondsten schoon gemaakt en nader onderzocht. [http://www.l1.nl/nieuws/194465-archeologische-vondsten-op-kazerneterrein-blerick]
Kazernekwartier, Blerick (gemeente Venlo); Een cultuurhistorische inventarisatie; rapport 2990 [http://www.ruimtelijkeplannen.nl/documents/NL.IMRO.0983.BP201225AANPKAZKW-VA01/tb_NL.IMRO.0983.BP201225AANPKAZKW-VA01_37.pdf ]
Hendrikx, B.A.T.M. & J.Dijkstra, 2009: Op zoek naar Fort St. Michiel en het Romeinse Blariacum. Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een karterend booronderzoek en proefsleuven op het Kazernetrrein in Venlo Blerick. ADC rapport 1585. Amersfoort.
Berendsen, H.J.A., 2008: Fysische geografie van Nederland. Landschap in delen. Overzicht van de geofactoren. Assen.
Berkmortel, B.J.H.M. van den, 2010: Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek. Daelweg te Blerick gemeente Venlo. Synthegra Rapport S100288. Doetinchem.
Dick, R. van der, 2008: Geofysisch onderzoek Frederik Hendrik Kazerne Venlo. Archeo GT Fronline rapport. Harfsen
Dijk, X.C.C. van, 2007: Gemeente Venlo. Een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart. RAAP rapport 1473. Amsterdam.
Janssens, M., 2011: De Romeinse weg op de westoever van de Maas. Van Ittervoort tot Geysteren. Provincie Limburg; archeologische vooronderzoek: een bureauonderzoek, verwachtingskaart en Plan van Aanpak. RAAP rapport 2090. Weesp.
Keijers, D.M.G., 2004: Plangebied Rutgerusgang te Blerick (gemeente Venlo). Archeologisch vooronderzoek. RAAP-Notitie 903. Amsterdam.
Lanzing, J.J., E.K. Mietes & D.R. Stiller, in voorbereding. Venlo-Kazerne MFA, Blerick, gemeente Venlo. Archeologisch bureauonderzoek. Hazenberg AMZ-publicaties 2010-02. Leiden.
Nijdam, L.C., 2009: Frederik Hendrik kazerne te Venlo. Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek. ADC rapport 1793. Amersfoort.
Stichting voor Bodemkartering, 1975a: Bodemkaart van Nederland schaal 1:50.000, blad 52 Oost Venlo. Wageningen.
Stichting voor Bodemkartering, 1975b: Bodemkaart van Nederland 1:50.000, toelichting bij kaartblad 52 Oost Venlo. Wageningen.
Stichting voor Bodemkartering & Rijks Geologische Dienst, 1990: Geomorfologische kaart van Nederland schaal 1:50.000, blad 52 Venlo. Wageningen/Haarlem.
Weiβ-König, S. & W-S. van de Graaf, 2011: Sterren schitteren aan de Maas, een proefsleuvenonderzoek op de locatie MFC te Blerick. Archeodienst Rapport 62. Zevenaar.
Archeologisch onderzoek aan de Boulevard Hazenkamp te Blerick / H.A.P. Veldman en H. vd Velde ; [foto's en tek.: ADC ... et al.]. - Amersfoort : ADC ArcheoProjecten, cop. 2004. - 8 p. : ill. ; 30 cm. - (ADC Rapport ; 247) Omslagtitel: Blerick Boulevard Hazenkamp IVO. - In opdracht van: Antares Projecten. - Met lit. opg. ISBN 90-5874-236-9
Venlo, Blerick Rutgerusgang IVO3 : een inventariserend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven / S. Wyns ; met bijdr. van: M. Bijlsma, E. Smits ; [foto's en tek.: ADC-ArcheoProjecten ... et al.]. - Amersfoort : ADC-ArcheoProjecten, cop. 2005. - 20 p. : ill. ; 30 cm. - (ADC rapport ; 479) Omslagtitel: Blerick, Rutgerusgang (gem. Venlo). - Onderzoek uitgevoerd door ADC ArcheoProjecten in opdracht van: gemeente Venlo. - Met lit. opg. ISBN 90-5874-662-3
Venlo, Hout-Blerick, Baarlosestraat 273 : een inventariserend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven / P.L.M. Hazen ; [foto's en tek.: ADC ArcheoProjecten ... et al.]. - Amersfoort : ADC ArcheoProjecten, cop. 2010. - 34 p. : ill. ; 30 cm. - (ADC rapport, ISSN 1875-1067 ; 2315) Onderzoek uitgevoerd door ADC ArcheoProjecten in opdracht van Sant-Stone Investments B.V. - Met lit. opg. ISBN 978-94-6064-306-4
Venlo Blerick-centrumplan : bureau- en inventariserend veldonderzoek / A.J. Brokke, M. Stiekema ; [foto's en tek,.: ADC ArcheoProjecten ... et al.]. - Amersfoort : ADC ArcheoProjecten, cop. 2005. - 20 p. : ill. ; 30 cm. - (ADC rapport ; 353) Onderzoek uitgevoerd door ADC ArcheoProjecten in opdracht van de gemeente Venlo. - Met lit. opg. ISBN 90-5874-341-1
Tussen Rome en Gelre : een archeologische verkenning van middeleeuws Venlo en Blerick / J. Schotten. - Venlo : Stichting Archeologisch Onderzoek Venlo, cop. 1995. - 48 p. : ill. ; 30 cm. - (Publikaties van de Stichting Archeologisch Onderzoek Venlo) ISBN 90-802359-1-1
Bodemonderzoek Bergmanshofweg Hout-Blerick; Archeologisch Bureau- en verkennend Booronderzoek [http://www.venlo.nl/wonen_milieu/off-bekend/omgevingsvergunning/Documents/Hout-Blerick_Bergmanshofweg_13/Archeologie_bureau-booronderzoek_Bergmanshofweg%20.pdf]
Schotten, J. 1994; Friezen in Venlo. Archeologisch onderzoek van een Romeinse nederzetting te Blerick, gemeente Venlo. Archeologie in Limburg 60, 30-32; fig.2 voor waarschijnlijk2e-eeuwse exemplaren uit Blerick, die klaarblijkelijk aan noordelijke immigranten toebehoorden.
Romeinse weg gevonden in Grubbenvorst. Archeologen hebben bij opgravingen in Grubbenvorst een brede weg met keien gevonden. Deze opgravingen maken mogelijk deel uit van de Romeinse weg tussen Maastricht en Nijmegen. Deze weg verbond de Romeinse plaatsen Blerick en Cuijk. Het archeologisch onderzoek vindt tussen de Maas en de autoweg A67 in het buurtschap Raaieind. De archeologen maken hierbij gebruik van in totaal 140 proefsleuven. De opgravingen vinden op dit moment plaats omdat het bedrijf DCM in de toekomst een haven en een verwerkingsinstallatie voor grind en zand op de locatie wil bouwen. Het is overigens niet voor het eerst dat delen van de Romeinse weg worden blootgelegd. Enkele maanden geleden werd door archeologen aan de Maasoever in Blerick ook al restanten van de Romeinse weg gevonden. [http://www.reindonk.nl/romeinse-weg-gevonden-in-grubbenvorst/content/item?141397]
Schotten, J., 1992; Twee elfde-eeuwse boerderijplattegronden in Blerick, Archeologie in Limburg 51, 73-76.
Schotten, J., 1992; Twee elfde-eeuwse boerderijplattegronden in Blerick, in: Stoepker, H., 1992: Archeologische Kroniek van Limburg over 1991, Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 128, 247-248.
29.09.2011; Bijzondere archeologische vondst in Blerick. Een bijzondere archeologische vondst in het Limburgse Blerick. Op de plek waar het nieuwe stadion van VVV Venlo moet verrijzen, werd een zogenoemde Merovingische hutkom gevonden. De vondst stamt uit de vijfde eeuw. [http://www.zie.nl/video/algemeen/Bijzondere-archeologische-vondst-in-Blerick/m1ezvm5f2jf3#]
Blariacum, waarschijnlijk het huidige (Hout-)Blerick in Nederlands Limburg, was een Romeins legerkamp in de provincie Neder-Germanië.[http://rodinbook.nl/pknederland.html]
Blariacum staat vermeld op de Peutinger kaart (Tabula Peutingeriana). Op de route Atuaca (Tongeren) - Noviomagi (Nijmegen) vermeldt de kaart tussen Catualium (Heel) en Ceuclum (Cuijk) de plaats Blariaco. Van hieruit liepen twee verbindingswegen (diverticulae) over de Maas naar de heerweg die aan de andere kant van de rivier liep tussen Coriovallum (Heerlen) en Colonia Ulpia Traiana (Xanten). De locatie op de Peutingerkaart komt min of meer overeen met het huidige dorp Boekend in het Venlose stadsdeel Blerick. Op de Peutinger kaart staat aan de oostoever van de Maas tegenover Blariacum de plaats Sablones vermeld. Volgens de stadsarcheoloog was dit waarschijnlijk de Romeinse naam voor het huidige Venlo. Volgens de Blerickclopedie is de naam van de Romeinse nederzetting afgeleid van ene Blarus, die een van de eerste eigenaren of heersers van de nederzetting geweest zou kunnen zijn. De naam Blarus betekent volgens de encyclopedie grijs of grijze. [http://rodinbook.nl/pknederland.html]
21 oktober 2005; Romeins graf in Blerick gevonden. Bij archeologische opgravingen in Blerick is een Romeins graf met een urn met crematieresten uit vermoedelijk de vierde eeuw gevonden. De precieze datering van het graf, en of de resten van een man of vrouw zijn, wordt nog onderzocht. De opgravingen, voorafgaand aan de bouw van een nieuw gemeenschapshuis, hebben verder resten van een grote middeleeuwse boerderij en van een enorme greppel uit de 18de eeuw opgeleverd. De greppel is 6 meter breed en 3 meter diep. Stadsarcheoloog Dolmans vermoedt dat het om een afwateringsgreppel gaat. Onderzoek in de stadsrekeningen kan wellicht aantonen waarvoor de greppel heeft gediend. Het terrein waarop De Staay moet verrijzen wordt nu voor bouw vrij gegeven. [http://users.telenet.be/archeologienet/nieuws02.htm]
Haaster, H. van, 2005: Botanisch onderzoek aan een vroegmiddeleeuwse vindplaats in Blerick (L), BIAX Rapport 136, Zaandam.
Heunks, E., 2000: Project Zandmaas, deelgebied Venlo, Hout-Blerick; een Aanvullende Archeologische Inventarisatie (AAI), RAAP-rapport 458.

PDF-documenten

Een Romeinse brug bij Venlo?? Peter Seinen en Joost van den Besselaar
Inleiding
De ontdekking van resten van een Romeinse weg langs de Maasoever tussen Venlo en Blerick (Dolmans, 2009), deed vermoeden dat er een oeververbinding geweest zou moeten zijn. Bij de aanleg van de grote spoorbrug halverwege de negentiende eeuw, werden diverse zware eikenhouten funderingspalen met ijzeren paalschoenen gevonden. Niets van deze vondsten werd onderzocht of bewaard, zodat deze resten geïnterpreteerd konden worden als resten van de Romeinse brug (Walboomers, 2009). Een duikonderzoek zou mogelijk resten van deze brug opleveren.
Onderzoek en resultaten
De speurtocht onderwater begon met het uitvoeren van een sonaronderzoek, waarmee het profiel van de Maasbodem op en rond het vermoedelijke tracé werd gemeten. Deze meting leverde de positie van een groot aantal structuren op die uit brugresten zouden kunnen bestaan. Met behulp van duikers werden alle interessante structuren opgezocht en onderzocht. Naast het talrijke afval, variërend van winkelwagentjes tot complete auto’s, werden twee vondsten van belang gedaan: een groot blok natuursteen, voorzien van dookgaten met ijzeren klampen en een zware eikenhouten funderingspaal met sporen van een paalschoen, die beide aan een brug gerelateerd zouden kunnen zijn. De bewerkingssporen op de steen deden echter modern aan. Helaas bleek het om een onderdeel van de negentiende eeuwse spoorbrug te gaan, die in de laatste wereldoorlog zwaar beschadigd raakte. Ook de funderingspaal was geen onderdeel van een Romeinse brug: de datering kwam, met behulp van dendrochronologie, uit op 1574 - 1590 na Christus. In deze tijdsspanne past het beleg van Venlo (1585 na Christus) door de Hertog van Parma. Bij dit beleg, vastgelegd door Frisius, is een bootbrug te zien, aangelegd door de Spanjaarden.
Conclusies
De vondst en determinatie van een zware eikenhouten funderingspaal uit de zestiende eeuw vormt niet alleen een verbinding met de rijke Venlose geschiedenis, maar laat ook twijfels rijzen over de interpretatie van eerdere slecht gedocumenteerde vergelijkbare objecten, die al snel het etiket Romeins kregen. Als er al ooit een Romeinse brug tussen Venlo en Blerick gelegen heeft, dan heeft deze geen resten achtergelaten die nog boven de bodem uitsteken, maar wie weet wat de bodem nog voor ons verbergt (Seinen e.a., 2011)?
Literatuur:

M. Dolmans, Een Romeinse weg in Venlo, Westerheem 5, jg. 58, p. 210-212, 2009.
H. Walboomers, Romeins Venlo, Blerick en Tegelen, Mosae Venlo, 2009.
P.A. Seinen, J. van den Besselaar, MiM-Rapport-Venlo-05-2011-2.

Germaanse kolonisten 21.11.2012; Harry van Enckevort
Gebundelde sporen : enkele kanttekeningen bij aardewerk en nederzettingen uit Romeins Nederland.
Of het concept van verdiepte stallen vanuit Denemarken overgenomen door de bewoners van de Zuid-Nederlandse zandgronden is onduidelijk. Misschien is het concept in dezelfde tijd dat Germaanse kolonisten zich in Blerick-Heierhoeve vestigden in Zuidoost-Nederland geïntroduceerd. Behalve een door Zimmermann aangehaald voorbeeld uit Peelo (Dr.) zijn uit Zuid-Nederland plattegronden uit Romeinse nederzettingen bekend uit Beers-Gassel, Blerick-Heierhoeve, Helmond-Brandevoort, Breda-West en Nistelrode-Zwarte Molen. [uit Schotten 1994].
De schildknop van Blerick door Louis Swinkels
Met haar opengesperde ogen kijkt Medusa ons strak aan. Volgens de Griekse mythologie was die blik onmiddellijk fataal: wie haar recht in de ogen keek, veranderde ter plaatse in steen. De kop van Medusa was daarom heel geschikt om tegenstanders schrik aan te jagen en heel toepasselijk als versiering van een schildknop. Die was buiten op een schild aangebracht als beschermkap voor de handgreep erachter.
Slangen
Aanvankelijk werd Medusa in de Griekse kunst als een gedrocht afgebeeld met een afzichtelijke kop, maar bij de Romeinen heeft het gezicht meestal normale menselijke trekken gekregen. Bij de Medusa uit Blerick herinneren alleen de drie slangen in het haar en de vleugels op het voorhoofd nog aan haar huiveringwekkende reputatie. Langs de rand van de schildknop en om het gezicht van Medusa zijn kransen van eikenbladeren aangebracht. Zulke kransen werden in het Romeinse leger als hoge onderscheiding uitgereikt aan militairen die het leven van een medesoldaat hadden gered. Motieven als deze komen vaker voor op rijk versierde paraderustingen, vooral bij helmen.
Een schild en een juk
De versiering is van achteren in het bronsblik uitgedreven, dat daarvoor steeds moest worden verhit. Rondom het verhoogde middenstuk is een krans van gestileerde blad- en bloemmotieven in het brons geciseleerd. Op een aantal plaatsen is nog te zien dat het hele oppervlak van de schildknop oorspronkelijk was verguld. De schildknop is in 1872 gevonden bij het uitdiepen van een beek, ten westen van Hout-Blerick, een dorp aan de Maas, tegenover Venlo. Daarbij kwamen toen ook zeven bronzen beslagstukken tevoorschijn van een juk voor twee trekdieren. Uit deze combinatie van voorwerpen trok pastoor en rijksarchivaris Jos Habets enkele jaren na de ontdekking de conclusie dat een Romeinse officier, op reis met zijn wagen en met zijn paradeschild aan de arm, de beek in was gereden en misschien wel was verdronken.
Offer aan de goden?
Tegenwoordig zijn wetenschappers niet langer geneigd bij een dergelijke vondst aan toevallige gebeurtenissen te denken. Kostbare voorwerpen van metaal duiken namelijk regelmatig op uit plassen en rivieren en kunnen daar niet allemaal per ongeluk in terecht zijn gekomen. Het lijkt erop dat de meeste met opzet en als onderdeel van rituele plechtigheden in het water zijn gegooid. In dit geval zouden we kunnen denken aan een oud-militair uit het Romeinse leger, die na het voltooien van zijn diensttijd en als dank voor zijn behouden thuiskomst het kostbare beslag van zijn schild en zijn wagen aan de goden heeft geofferd.
Deze tekst en aanvullende gegevens zijn te vinden in Van Trajanus tot Tajiri - collectie Museum Het Valkhof, Nijmegen 2009, ISBN 978 90 6829 094 3.

Merovingische hutkom gevonden in Blerick - jan titulaer 29.09.2011

Heb je het ook gelezen? Op het kazerneterrein in Blerick is een bijzondere vondst gedaan. Een zogenaamde Merovingische hutkom uit de vijfde eeuw. Archeologen vonden een verkleuring in het zand die bewijst dat er toen een klein gebouwtje heeft gestaan. Volgens de gemeentearcheoloog is het een topvondst, die erop wijst dat het gebied al in de vijfde eeuw permanent werd bewoond. Dit maakt de kans dat er ook een Romeinse nederzetting wordt gevonden misschien wel groter. Nederzettingen uit de vroege middeleeuwen werden namelijk vaak gebouwd bij eerdere Romeinse nederzettingen.
De Merovingen behoorden tot een dynastie van Frankische koningen, die een regelmatig veranderend gebied in delen van het huidige België, Frankrijk en Duitsland regeerden van de 5e tot in de 8e eeuw. De Merovingische dynastie dankt zijn naam aan Merovech, een min of meer legendarische koning van de Salische Franken van 447 tot 457. De hoofdstad van het rijk was tot 486 gelegen in Doornik. Sinds wanneer dit het geval was is onduidelijk. Onder de Merovingen kreeg langzaamaan het middeleeuwse feodalisme gestalte, onder andere door het aanstellen van hertogen die verantwoordelijk werden voor het regeren, verdedigen en rechtspreken in delen van het Frankische koninkrijk. De Karolingen onttroonden de Merovingen in 751, toen Pepijn de Korte de Frankische edelen achter zich kreeg en de laatste Merovingische koning, Childerik III, afzette.

De woonhuizen van een Merovingische nederzetting waren circa 6 bij 10 meter en bezaten enige vertrekken om een ingangshalletje met de deur in de lange gevel. Het schilddak rustte op twee nokbalkdragers midden in de plattegrond en de wanden bestonden uit vakwerk met een vulling van leem. De grote woningen waren omgeven door kleine verdiepte hutkommen van 3 bij 4 meter.
Al sinds het begin van onze jaartelling was Blariacum, het huidige Blerick, een waarschijnlijk onbeduidende Romeinse nederzetting bij een kruispunt van wegen. Blariacum staat vermeld op de alom bekende Peutinger kaart (Tabula Peutingeriana). Op de route Atuaca (Tongeren) - Noviomagi (Nijmegen) vermeldt de kaart tussen Catualium (Heel) en Ceuclum (Cuijk) de plaats Blariacum (Blerick). Er was een verbinding over de Maas met Sablones, waar de verbindingsweg liep tussen Coriovallum (Heerlen) en Colonia Ulpia Traiana (Xanten). Er is een krampachtige discussie aan de gang of Sablones het huidige Venlo of het Duitse Kaldenkerken was. Want die van Venlo willen ook wel graag ‘meer historische’ bekendheid. Eigenlijk wat vreemd, want ze hebben alle mogelijke sporen inmiddels uiterst degelijk gesloopt. Sablones betekent overigens zand, en totdat het sluitende bewijs geleverd is, zand erover!
Er is wel veel onderzoek gedaan door Günther Nonninger (Leuth) en Harry Bouten (Panningen) naar Romeinse aanwezigheid in onze regio. Zij zijn van mening dat er in Leuth een Romeins legerkamp is geweest, ergens in het achterland van de Leuther Mühle. Dit feit en het Venlose Jaomerdal hebben volgens hen een tragische verbinding. Door het Jaomerdal liep een lange weg, die vanaf het hoge plateau - waar nabij Leuth een groot Romeins kamp gelegen was - in het Maasdal voerde naar de doorwaadbare oversteekplaats bij Swalmen. Toen het vertrekkende 14e legioen van Julius Caesar in het jaar 54 voor Christus door dit dal trok, werd het in een hinderlaag gelokt, overvallen en grotendeels uitgemoord door Ambiorix, de leider van de volksstam Eburonen. Het is tevens de eerste keer dat in oude teksten een precieze beschrijving gegeven wordt van de nood van de duizenden soldaten die gewond achterbleven op het slagveld. Letterlijk schrijft Julius Caesar de berichten van de weinige overlevenden van de slag in zijn boek De Bello Gallico: 'Het was een geschreeuw en gejammer in het dal'. En ook hier zou het hulpgeroep en gejammer van de gewonde soldaten dagenlang tot in de verre omtrek te horen zijn geweest, waardoor ook dit dal zijn naam kreeg. Maar waarom staken ze niet over van Sablones naar Blariacum?
Na (waarschijnlijk) de bescheiden Romeinse nederzetting en de Merovingen bleef het kazerneterrein in Blerick erg in trek. Rond 1450 was er een Venloos verdedigingswerk op de westelijke Maasoever, achter veerhuis De Staay, op de plek van de huidige kazerne. Het was niet meer dan een houten palissade. Rond Venlo werd een gordel van bolwerken en grachten aangelegd. De soldaten waren toen veelal bij de burgerij ingekwartierd.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog deed Willem van Oranje in 1572 als eerste een poging de stad Venlo te veroveren op Filips II van Spanje, maar deze poging mislukte. In 1597 deed diens zoon, Maurits, op 12-jarige leeftijd opnieuw een poging. Dit keer lukte het wel en werd Venlo ingenomen.

In 1585 werd op de westelijke Maasoever een hoornwerk aangelegd, een ‘buitenwerk’ bij een vesting. Dit hoornwerk, bestaande uit een schans met wachthuis, deed het jaar daarop dienst als uitvalsbasis bij de belegering door Alexander Farnese, hertog van Parma in dienst van de koning van Spanje.
In 1632 veroverde prins Frederik Hendrik (de Stedendwinger), tijdens de Tachtigjarige Oorlog, Venlo op de Spanjaarden. In 1637 verloor hij de stad, na een lange en zware belegering, weer aan dezelfde Spanjaarden. Deze Spanjaarden wilden de stad beter kunnen verdedigen. Hoewel er sinds de zestiende eeuw al een aardige verdedigingsstructuur aan de Maaszijde bestond, het Steenen Bolwerck, werd toch besloten om aan de overzijde van de Maas een fort te bouwen. Fort Sint-Michiel was dat nieuwe fort en werd genoemd naar de aartsengel Michaël, die in het hoofdstuk Openbaringen van de bijbel oorlog voert tegen Satan en beschermer is van het vrome Israël. De bouw van Fort Sint-Michiel startte in 1641 op Michielsdag, 29 september. Op de dag dat ik dit schrijf dus exact 370 jaar geleden. In 1646 deed Frederik Hendrik een poging om het fort en de stad Venlo wederom in handen te krijgen.
Uit de achttiende eeuw dateren enkele rapporten die zich negatief uitlaten over de kwaliteit van Fort Sint-Michiel. Het fort lag te ver van de Maas, was daardoor relatief eenvoudig door de vijand in te nemen, waarna het juist als uitvalsbasis tegen de stad kon worden gebruikt. Daarom werd in 1831 tussen Fort Sint-Michiel en de Maas het aarden Fort Leopold aangelegd. Diverse Blerickenaren, waaronder mijn voorvaderen, werd hiertoe de grond afgepikt, gewoon gestolen. Ik wacht nog steeds wanneer dit wordt teruggegeven.