zaterdag 12 november 2016

Trappedoelie

De daag waere korter, ut boëte speule speult zich steeds miër aaf in ut duuster. Ut wuuert auk un stök kalder, d’n trui môt aan as we naor boëte gaon en de zök waere wat hoëger opgetrokke. Ut wierikse en ut veurke-staeke beginne auk alweer te vervaele. D’n eine heilige kump en d’n andere verdwiënt ôngemerk door de achterdeur. Sintermerte môt plaats make veur Sinterklaos. In hoëze Tietelèr wuuert allewiels steeds dökker gespraoke euver kedootjes. En laot ik daor hielemaol gen meuijte met hebbe, ik wis ut waal. Daor heufde weej neet lang euver nao te dinke, ik woel waal ein garazje en un paar uitekes. Ut lieske, nog aangevuld met ‘sloek en unne boekman’ loog al gedöldig op te werme op de schouwmantel.

‘Zoeë zoeë, dich dinks det ut geld beej Sinterklaos op ziene alde rök greuijt. Sinterklaos haet waal miër kiendjes die gaer wat wille kriëge. As dich det wils dan môs se waal erg braaf ziën gewaes’, zag ôzze pap. D’n toën waas gezatte, veur wat hoôrd wat. As ik weer wat smaerig naor binne kwaam, of ein van mien zuskes aan de paerdestert had getrokke:
‘Jông jông toch, Sinterklaos schrief det allemaol op in zien book. Allein brave kiendjes kriëge kedootjes, stoute kiendjes kômme beej Trappedoelie in de zak’, staokde mien vader de boel wat wiejer op.
‘Piet, maak dae jông neet zoeë schoow!’, verzachde mien moder det weer ein bietje. Maar ôhh jeij, det iërste kinderlikke dilemma sloog bijna um in ein trauma. Tuurlik woel ik die garazje hiël gaer, tuurlik woel ik daorveur waal ein bietje braaf zien. Maar die ings um beej Trappedoelie in ziene trappelzak mei te môtte naor Spanje? Ik kôs d’r potdomme neet van slaope, en Sinterklaos waas nog lang neet in ôs Bliërick. Maar toch keek ik saoves stiekem veur alle zekerheid ônder ut bed, of Trappedoelie mich al loog op te wachte. Taegeswäördig vluug d’n tiëd, maar vruueger deurde det allemaol äörtelik lang. Maar eindelijk waas ut zoeë wiëd, op unne zôndaag middaag kwaam hae met de stoumboët aan beej Sur Meuse. Vanaaf ut balkon van ut Raodhoës sprook hae de kiendjes van Bliërick toe. En verdomp, in zien ein hand ziene golde staâf en in de andere zôn diek book.

‘Det is det diek boôk waorin dae alles haet opgeschreve’, fluusterde mien vriendje mich in de uurkes. Maar ik had miër aug veur dae man met det gekleurde vaeremutske op ziene bums. Dae had in zien eine hand ein roe van beejein gebônde wietskes. En met die ander stook hae steeds as Sinterklaos ‘braaf’ zag, eine hiële groëte jutezak umhoëg.
‘Dao passe weej waal in . . . ‘, zag mien vriendje wat schaemel. Potnondedjuu, die paar wäördjes klônke nog lang door. Saoves loog ik in bed. We hadde beej d’n haard ôzze schoon meuge zette. Det verlanglieske met die garazje d’r duuedelik zichbaar in gezatte. Ôs mam had d’r nog ein wortel en un druuege sneej mik in gedaon.
‘Haej Tuut, toch neet miene mik veur te visse . . .’, had ôzze pap nog geprotesteerd. Maar ik dôch allein aan Trappedoelie ziene trappelzak. Op hand en veut de trap op en waal twieëje kiër ônder ut bed gekéke. Nao unne zwaore nach waas ’s morges ut breefke weg, en auk de wortel en de sneej mik veur ut paerd.
‘De hebs nog gelök gehad det hae de schoon haet laote staon’, zag ôzze pap. Wie we saoves wortelestamp krege met braodwors, dôch ik in de vaerste verte neet det die wortel in miene schoon daorin verwerk waas.
‘Zal Sinterklaos mien breefke met die garazje hebbe met genaome?’, vroog ik ônder ut aete.
‘Det zit nog in wiej zek . . . ‘, zag mien vader. De wortelestamp loog inens zwaor op de maag.
‘Wiej zek . . . dao passe weej waal in . . .’, spoëkde mich door de kop. En Trappedoelie flitsde steeds weer veurbeej.

Zaoterdaag middaag meuste we naor Ons Huis. Sinterklaos kwaam daor op bezeuk veur de kiendjes van de buurtvereiniging. Weej môste daen daag wat vruueger in de kuuëp. Ik betrapde mich d’r op det ik gaar neet bliej waas. Stevig heel ik ôs mam beej de hand en ik bleef hiël dich beej eur. Beej Ons Huis môste we de trap op, we ware gelökkig neet de iërste. We zôchte ein plaetske erges in de midde. Ik schoôf miene stool wat doënder taege dae van ôs mam aan. Alle kiendjes zóte met roëije uurkes te wachte.
‘Sinterklaasje kom maar binnen met uw knecht, want we zitten allemaal even recht’, meuste we zinge. En daor kwaam hae binne. Ik weit neet miër wie hae d’r oët zoog. Ik zoog allein det diek book. En daor achteraan kwaam Trappedoelie met zien vaeremutske. Maar mien uigskes vloge aafwisselend van die roe naor dae groëte zak. Ik had ut neet miër. As det maar goôd geit, ut meug veur mich flot veurbeej zien.
‘Jantje Tietelèr, is die ook hier’, zaet Sinterklaos. Verberge achter ôs mam hölp neet miër, vashalde auk neet.
‘De môs beej Sinterklaos kômme’, zag mien mam. Ut bäöke stônd mich doënder beej as ut lache, en met loëd in de scheunkes leep ik naor veure.
‘Zo zo, eens kijken in het grote boek’, zag Sinterklaos, en dae pallesaot naeve um rammelde met die roe en ziene zak.
‘Nou, dat valt best wel mee! Als je een liedje kunt zingen voor Sinterklaas, komt het allemaal wel goed’, ging Sinterklaos wiejer. Dae pallesaot naeve um leet teleurgesteld ziene roe en zak met rös. En ik zông in rap tempo:
‘Sinterklaasje bonne bonne bonne, gooi wat in mijn lege lege tonne, gooi wat in mijn laarsje, dank u Sinterklaarsje’.
‘Nou, dat heb je best goed gedaan Jantje. Ik denk dat Trappedoelie wel iets voor je heeft’, zei Sinterklaos en zweijde met ziene witte handschoon naor ziene knech. Dae haolde oët ziene zak ein kleurbukske en ein täötje sloek. Ik noom det kevieps aan en spoojde mich truuk naor mam. God, wat was ik bliej det ut veurbeej waas.

Un paar daag later zoog ut d’r aevel ein stök slechter oët. We ware boëte aan ut speule, en d’r kwaam d’r eine vertelle det Sinterklaos in de Aloysiusschoël op bezeuk waas. We môste d’r allemaol naortoe. Nouw, ik had d’r gaar genne zin in, maar ik kôs mich auk neet veur mien vriendjes belachelik make. Dus lépe we naor schoël. De paort en de veurdeur stônde aope. Hiël vuuel kinder stônde in de hal van de schoël, en ik sloot achter aan. Wie ik op mien tiëne ging staon zoog ik wat kleurige vaere bewaege. We môste ‘Sinterklaas kapoentje’ zinge en allemaol op de grônd gaon zitte. En daor zoog ik um, Sinterklaos zoôt op eine groëte praos en het hoofd der school, de Siem, heel ziene golde staaf vas. Aan de andere kant stônd Trappedoelie met zien roe. Dae groëte jutezak loog slordig op de grônd. Sinterklaos begôs te praevele euver brave maar auk stoute kiendjes. En as Sinterklaos ut euver brave kiendjes had, dan knikde de Siem met ziene kale kop. Maar as Sinterklaos ut euver stoute kiendjes had, dan bewoog dae pallesaot zien vaere op det kleurige mutske en greep naor dae jutezak. Ut zweijt brook mich oët, ik woel naor hoës maar ik dörfde neet. Ik woel mich bewaege, maar ut waas net of ik verlamp waas, ik bleef stokstiëf zitte. Sinterklaos keek inens hiël treurig en bedreuf. Bliëkbaar waas d’r ein jungske hiël erg stout gewaas, d’r waas gen ôntkômme miër aan. D’r môs d’r eine mei naor Spanje. Want dae had neet goôd naor zien elders geluusterd, en vuuel erger nog. Dae had zien zuske aan de haor getrokke. Ik veulde de zweitdröppels euver miene rök laupe.
‘Jantje Tietelèr, kom jij eens even naar voren’, huurde ik plotseling. Ik schrôk mich kepot, alle auge van de kinder kéke mich aan, de Siem schödde met ziene kale kop. Trappedoelie leek inens waal unne reus en heel dae trappelzak dreigend aope en umhoëg. En ik dôch beej mich zelf ‘noow of noëijt’. Ik sprông op en rende wie unne gek de schoël oët. Zônder te kiëke de Smeliënstraot door richting Drieka. Daor kôs ik achterum met de kortste waeg naor hoës. Maar halverwaege keek ik um en dao kwaam Trappedoelie achter mich aan. Met dae zak gapend wiëd aope. Inens gebeurde iets verschrikkelijks. Ik probeerde te renne, maar kwaam genne centimaeter van mien plaats. Wat ik auk probeerde, ut lökde neet. Zeiknaat van ut zweit en totaal verkramp van de doëdsings. Ut einige wat ik nog kôs, waas hiël hard rópe ‘Maaaammmmmmm . . . . .’. En oh jeij, inens veulde ik un hand aan miene schouwer, ik kneep de auge stiëf toe en schriëuwde hiël hard ‘Nèèèèèèèèè . . . . . .’.

Ik deej de auge aop en keek mien moder rech aan.
‘Wat is d’r toch met dich jông?’, zag ze hiël bezörg en hiël leef,
‘Maar jông, de bis gans naât. Heb se gedruimp?’.
‘Trappedoelie wild mich met néme in de zak’, kreeg ik d’r met miene druuege kael hiël benépe oët.
‘Maar jông toch, de bis en bliefs gewoën heej beej ôs’.
En effe later kreeg ik ein glaeske water te drinke en môch ik tösse mien vader en moder in eur bed kroëpe.
‘Laot Trappedoelie noow maar kômme’, dach ik. En noëijt miër heb ik mich zoeë veilig geveuld.