De moèjste kersaovend

Bouke zit gans allein op un benkske achter in den Bookend. As se op ut ind beej de groeëte achter Kóckersewaeg rechsaaf sleis de Heibeemdwaeg in, leet direk rechs det schitterende nieje kepelke. Un moèjer plekske hadde ze neet kinne bedinke. Röstig en idyllisch in ut greun verschaole.

Ut is zóndig 24 december en Bouke zit verdreetig op ut benkske. Hae haet net binne un kerske opgestaoke maar det duit gen kloeëte aan zien einzaamheid. Hae is 93 jaor en zes jaor geleeje met zien vrouw oèt Bolsward verhoès nao Blierick veur de kinder en de kleinkinder. Ze hadde un spiksplinterniej laevesbestendig huuske gekoch um same de herfs van eur laeve in te kleure. Maar binne ut jaor sloog ut noeëdlot toe, zien vrouw woord erg krank en waas um zoeë maar plotseling óntvalle. De veurbeeje jaore valle um loeëdzwaor, óndanks zien gojje bure en zien vrintelikke umgaeving.
‘Blierick haet vuùl greun, ik hald dao van. De minse zièn hiel aardig en ik heb nog noeits zón gojje bure gehad’, mómpelt Bouke veur zich oèt. Maar die einzaamheid, ut allein opstaon, allein nao bed gaon en allein te mótte aete. Ut gemis van zien vruiwke wuùrt met d’n daàg erger. Vanaovend is ut kersaovend en noow zit hae dao gans allein achter in d’n Bookend. Ziene dieke jas aopegeslage, d’n dieken boèk röstend op zien baovebein. Un paar breie bretels halde de bóks ruùm baove d’n boèknavel. Hae haet zón zwart sjimmie-petje strak op ziene kop met zón eigewiès rechop staond pluumke. Hiel dreuvig kiek hae strak veur zich oèt nao de ièzig kalde grónd veur um.

Dao kump unnen alde mins op zónnen dreejwieler aangereeje. Hae druueg unne vuuls te lange dieke roèje jas en zien gezich verdwiènt haos in unne ruige grièzen baard. Hae stap aaf, löp ut kepelke in en stik un kerske op. Zónder wat te zegge geit hae naeve Bouke zitte en zaet:
‘Ik heb un kerske veur dich opgestaoke want ik zeen des se det nuuedig haes!’.
Bouke kiek um verbaas aan en veult un traon opkómme.
‘Wae ziet geej as ik vraoge meug?’.
‘Det duit d’r neet toe maar meschiens wils se mich vertelle waorum se heej zits! Ik kin good luustere en zwiège, meschiens luch ut dich wat op’.
En Bouke vertelt um det hae vièf jaor geleeje zien vrouw haet verlaore en al vièf jaor wegkwiènt aan zien allein te mótte zièn. Hae wilt neet klage, hae veult zich welkóm in Blierick, hae is van zien bure en van alles um um haer gaon halde. Maar det altièd gans allein te mótte zièn, det waas hae neet gewind en dat vrit um van binne op. Det präötje, daen erm um dich haer, det köpke kóffie same op un terrasje. Alles wat ut laeve same laeveswaerd mak. Ut heuf veur um allemaol neet mier. Met de kómmende kers is hae ouk gans allein. Zien dreej zeuns en twieë kleinkinder hebbe allemaol wat anders te doon. Ziene jóngste zoon is met zien vrouw en kleinkinder op de wintersport. Ziene middelste zoon zit midde in un verhoèzing van un ald nao un niej hoès en haet gennen tièd. Zienen aldste zoon leet in Goewatamala in ut krankehoès. Dae is wat einzelvig en haet ouk nog ens de häöp gebraoke. Dae dink allein aan zien vader as hae geld nuuedig haet.
Dae mins naeven um op ut benkske sleit unnen erm um Bouke. Dae schrik dao van en schuùf wat wiejer weg.
‘Schrik maar neet’, zaet dae mins, ‘kóm, doot diene jas ens good dich en stap achter op miene fiets. Heej hebs se miene roèje gebreide sjaal en doot dae ouk good euver dien jimmy-petje’.
Bouke duit zónder taegesputtere wat van um gevraog wuùrt en kruup achter op de fiets. Dae mins stap ouk op, trek zien roèje spitse kappusjon euver zien kop en zaet:
‘Hald dich hiel stevig aan mich vas Bouke’. En zoeë fietse ze same de Heibeemdwaeg in, iers hiel langzaam maar dan inens vuul flotter. Ze fietse tösse de buim door en as un stökske wiejer de wolke te zeen zièn, dan gebeurt ut.
‘Hohoho’, rup dae mins en de fiets kump los van de grónd. Bouke held dae mins stevig vas en is dankbaar veur dae roèje sjaal um zien petje. Ze vleege de wolke in en effe later schiènt ut zunke baove un hoebelig ónmaetelik landschap van witte wolke.
‘Wao vleege we haer?’, vruueg Bouke. Maar dae mins wies met zien rechter hand allein maar nao ut noorde. Nao un paar oor vleege ze geleidelik nao ónder door det wolke-dèk en Bouke zuùt in de vaerte un plaatsnaambord met ‘Bolsward - Boalsert’ der op. Aan de rand van de stad mak dae mins un zaachte landing veur un sniejewit hoès. Potverdomme, ut liek waal op zien elderlik hoès. Fiène sniejevlökskes riezele en smilte op zien gezich. Bouke stap aaf en löp met aope moel in de richting van ut hoes. Óngeluiflik, zien ald meuderke steit in de deuräöpening:
‘Miene jóng, wao bis se toch zoe-lang gewaes? Kóm binne, ut is kald boète!’. Hae velt zien moder in de erm en door de traone plekke eur wange taegenein. In de gangk steit zien vader. Dae waas noeits zoeë knuffelig maar dae leep noow op um aaf, kneep um haos fièn en begós te bäöke:
‘Jóng toch, wat heb ik met dich te doon’.
‘Kóm wiejer’, zaet zien moeder en Bouke löp de hoèskamer binne. Dao steit unne prachtige groeëte kersboum en de lange taofel met zes steul is euverdreeve gedek. Bouke kiek zien ouge oèt en zuùt inens zien schoeënelders veur d’n boum staon die emus nao veure schuùve. Ut is eur dochter, zien eige vrouw, zien groeëte gemis, zien eige Bente, zien allerleefste, zien alles en enige in deze waereld. Ze vleege op mekaar aaf en ik hoof neet te vertelle wat d’r toen gebeurde. Maar nao un half oor zote ze samen, zes kletsnate zakdeuk later, aan de sóndigse soep met bölkes te slörpe. Bouke keek door de raam nao boète en zoog nog net unne kersman op ziene fiets in de wolke verdwiène. Ut gelök euverveel um, hae waas al jaore neet mier zoeë gelökkig gewaes. Ze rakde neet oètgepraot en nao ut toetje leunde Bouke gans voldaon achteroèt. Hae stook zien doème achter zien breie bretels en streek gelökzalig op en neer euver ziene dieken boèk. Hae keek de taofel rónd en veulde de leefde die alle einzaamheid verdreef.

Maar dao huùrde hae inens zienen tillefoon! Hae schrók zich wakker en greep d’n tillefoon van ut nachkesje naeve zien bed. Ut waas zienen aldste zoon oèt Goewatamala:
‘Hoi pap, kins se mich vieftig euro euvermake?’.

Bouke woord met bruut geweld truuk gesleurd in ziene mistruuestige allen-daàg. Maar hae bleef waal nog efkes op de rök ligge, brach zien hand op ut kösse ónder ziene kop, staarde nao ut plefónd en genoot nao van ziene geweldigen druim.
‘Danke kersman, ik kin d’r weer efkes taege, ik weit weer wie ut veulde, deze kers kin neet mier kepot’.

Zalig kersfieës veur óch allemaol en speul aaf en toe ens kersman of kersvruiwke veur unnen einzame mins.

Kersmis in hoèze Tietelèr

Idderein viert Kers op zien eige menier. Beej ós begint det daags nao Sinterklaos as de bananedoeëze met kersspulle nao ónder waere gehaold en in de kamer waere oètgestald. De kamer greujt geleidelik toe met greun, ingelkes, gekleurde belkes, kerskes, frutzelkes en dan zoeë vuul meugelik lempkes. En die mótte vanaaf noow elken daag brande, dus ut gesodemieter met kaebelkes en stekkers kan ouk weer beginne. Dit jaor hebbe we ein paar platte holtere buimkes gemak veur de raam aan de veurkant. Zes tekskes met tomatetouw beejein gebónde in de vorm van unnen boum, bölkes en lempkes d’r in, en klaor. Ouk ózze pap ziene fiets is weer volgehange met ledlempkes. Pap is d’r al 36 jaor neet mièr, maar ziene fiets steit d’r nog altièd, as of hae gewoeën op bezeuk is. Iddere aovend steit hae weer te straole en wuùrd met ‘welteruste pap’ veur ut slaope gaon oètgezatte. 

Gister woorte opvallend vuùl eier, pakke bloem en margariene ‘die-we-anders-noeits-gebroèke’ ingeslage beej Appie Hein. En jao huùr, Marijke steit noow in de keuke wäöfelkes te bakke. Die lekkere bakluch met zón vleugske aolie ‘bezwangert’ de ganse ónderverdeeping van hoèze Tietelèr. Ut steit al de gansen daag in de keuke, ut bak wäöfelkes, reurt in de èrretesoep en breijt tösse door ein paar toere aan de zök. Ut water löp mich in de mónd en ik zit aanhaldend te slikke achter miene kompjoeter. ‘Wilse effe preuve Jan’, en ik staon al naeve um. De stapel goltgaele waofels greuit richting plefond en verdwiènt op ut ind van d’n daag in groeëte ‘tupperware’-doeëze. En ik meug met de vingers de pan met deig oètscherre. Kersmis kump d’r aan . . . 

Wat waas det zestig jaor geleeje toch hièl anders, as ik dao nog aan truuk dink. Det begós in de Lieuwerikstraot met dae zinken eimer. Dae woort gevuld met zand oèt d’n haof. De moèist oètgezóchten dennenboum, dae al ein paar daag boète loóg, woort d’r in gezatte met wortel en al. We hadde nog gen Europese Unie, dus ut waas genne greune fiènspar, genne blauwspar en al gaar genne Nordmann. Nae, unne gewoeëne maar wónderschoeëne echte dennenboum oèt de bös. En ruùke det dae deej . . . van die lekkere harsluch. 

Hièl veurzichtig woorte dao echte glaze bölkes in gehange, un glaze ingelke, un glaze veugelke met zón friemelstèrtje. Aansloètend elk tekske met zilverpepére slingers behange en dan dao euver haer van det gerafeld ingelehaor gedrapeerd. En det waas geniepig spul, nog nao de Kers veulsde se nog van die vieze rotsplinterkes in dien vingers. Dan kwaam de verleechting, van die echte witte waskerskes. Die woorte nog umzichtiger met ièzere klemkes ‘kersrech’ op de tekskes gemonteerd. Noow weit ge ouk waor det kersrech vandaan kump! Miene pap deej de eindcontróle, want baove idder kerske mós ut gegarandeerd 100% brandvreej zièn. Um de zinken eimer kwaam van det greun crêpe-pepeer en as kers-op-de-taart kwaam de glaze piek gans baove in d’n boum. Mam deej nog vlot un kerskletje op ut kleine täöfelke en met uùterste presiezie höfde pap det komplete kersgevaarte op ut täöfelke en schoof um hièl veurzichtig in d’n hook van de kamer, naeve ziene praos. As ‘finishing-touch’ woort d’r ruumte vreejgehalde veur un eimerke water en un eimerke zand, want de wets maar noeit. En wao waas ik al daen tièd? Det hièle schouwspel had ik met aope moel staon aan te klotse. Ik dörfde al daen tièd ouk niks te zegge, die tot ut uùterste gecóncentreerde gezichte van pap en mam leete det ouk neet toe. Ik heel de hendjes stevig op de rök en dörfde zelfs neet te kuche. Hèhè, eindelik, ze make saame twieë peskes achteroèt en bekièke allebei glimmend van trots eur eige schitterende kerskreasie.
'Wat unne moèie boum, dae haet zeker némus . . . ‘, dörfde ik eindelijk oèt te bringe. Miene pap en mam keeke zich straolend aan, wat waas det ein moèi onvergaetelik moment.

Op Kersaovend geit de femilie Tietelèr mienus eine nao de nachmis in de Lambertuskerk. Miene pap ging noeits nao de kerk, weej vónde det neet erg, hae had det ouk neet nuùdig. Want met oètzóndering van ut twieëde gebod (Gij zult de naam van de Heer, uw God, niet zonder eerbied gebruiken) waas ózze pap ein rolmodel veur de tieën gebaoje. De kerk waas al bómvol, d’r ware hièl vuùl van die bidstulkes beej gezatte, en nog meuste d’r minse bliève staon. Op ut priesterkoèr speulde zich ein schitterend en serieus schouwspel aaf. Ein ingestudeerd drama met dreej hière, un stel aldere akoliete en unne zooj misdienaers. Maar ut deurde veur mich toch waal wat erg lang, en idderes kièr as ut koèr begós te zinge, ginge die dreej hière d’r ouk nog ens beej zitte. Ze hadde van mich bes door meuge gaon. D’r woord kwistig met die wieriksvaate geslingerd en die weejige harsluch vermingk met kèrseluch deej mien maag ein bietje opspeule. Ik verrèkde van d’n hónger. En die dreej hière ‘schreden’ tergend langzaam as of ze allen tièd van de waereld hadde.
'Kan det neet wat vlotter . . .’, had ik waal wille roope. Onder ut kemúnie oètdeile woorte d’r kersliedjes gezónge, det vónd ik waal leuk. De ièrste minse vluchde zich al stiekem de kerk oèt, gelökkig, ut kan neet lang mièr deure. Nao de letste zaegen winsde pestoèr idderein ein ‘zalig kersfees veur de minse van goeije wil’ en de kerk schuùfelde langzaam laeg. De aldere luuj goóve mekaar ein hand en winsde ‘zalig kersfieës’. En ik froemelde mich wie unne gek tösse die minse door nao boète en noom unne geweldige sprint nao hoès. Ózze pap zoót in ziene praos en zag:
'Nou nou, maar röstig aan . . .’. Nou ja, blièf dao maar ens röstig ónder. De kerskes in de kersboum brande augverblindend moèi, de ‘neutjes-veer’ in d’n haard goóve roeëdgeloeiend behaaglijke wermte aaf en ut ganse hoès rook nao kerboèt en gebakke bloodwors.
'Zalig kersfieës pap’, kreeg ik d’r net oèt tösse twieë kièr slikke door. Mien smaakpapilkes woorte gek van det lekkere aete. Gelökkig kwaam de res van de femilie d’r ouk aan en effe later loog de ièrste sneej mik met mosterd op d’n telder en un hiele dieke schièf kerboèt d’r baove op. Heerlijk bunkere, miene pap keek mich aan en schödde met ziene kop en zag: ‘vreete op aarde’. Nao de zoe-vuulste sneej kluntjessemik hoor ik mam nog zegge:
‘Maar jóng toch, dink aan diene boèk, morge is ut ouk nog kersmis’.

As aafsloèting nog eine kièr ‘Stille nacht – Heilige nacht’ zinge veur de kersboum en dan nao bed. Ózze pap installeerde zich in ziene praos naeve dae kersboum met zien flikkerende kerskes, de hand startklaor op de holtere leuning, de twieë eimerkes met zand en water binne grièpaafstand.
‘Zing d’n ander kant op potdveromme’, woord mich toe geworpe wie de kèrsevlemkes wat te wild ginge flakkere nao eine fanatieke oèthaol van ut twiejede ‘sluimert in hééémelse rust’. Effe later loóg ik in bed, mien maag veulde knoerhard aan, maar waal voldaon. Mien hertje leep euver van gelök, ik kós neet slaope. Ik dóch aan pap en mam en dae zalige kers.

Noow, zestig jaor later, haet kers ein hièl andere beteikenis gekreege. Neet allein wat versiere en aete betröf. Dae kloète oorlog in Syrië, miljoene vluchtelinge op zeuk nao ein bietje veiligheid. Weej make ós drök euver ut klimaat en euver zwarte piet. We laeve mei met de slachoffers in Pariès. We haole de schouwers op as Rutte weer de zaak belazert. Kóste we met kers d’n tièd maar effe zestig jaor truuk dreie. Ik gun idderein zónne kers zoeë as weej dae toen vierde. Effe vrede en vraete wie weej in hoèselikke sfeer. En eine nach euvergelökkig in slaop valle. Det kinne we waal vergaete, toch?

Oèt ‘Kóm heej vetkedee’ (2016). Intösse is ut in Syrië nog neet röstig en valle d’r doèzende slachoffers in de Gaza-strook en in Oekraïne. De waereld steit in de fik en weej mómpele met Kersmis ‘Vrede op aarde’.

Maar meschiens kinne we ós richte op zoeë maar unne einzame mins! Gaef dae ‘zoeë maar émus’ ein zalig kersfees, aan émus waoveur ut anders allein maar gewoeën alledaags zuuj zièn.

 

Haop duit laeve

De pien juueg mich al zestieën maond door ut lièf en ut schuut maar neet op. Ut deurde efkes wies ze dóchte wat ik had, d’n dokter trok wat vóch oèt mien kneen en toverde wat plaetjes op un schermke:

‘Kièk ens, die prachtige stèrkes die doon ut um!’, zag hae hiel bliej.
‘Nou ja zeg, de zals se maar hebbe’, zag ik en toen keek hae neet mier zoeë bliej.
Ik kreeg tabletjes in alle geure en kleure maar d’r veranderde neet vuùl. Maar ja, ik dóch: ‘Ik heb 75 jaor niks gehad dus ik mót neet klage’.

De pien juueg mich door ut lièf en ik kin steeds minder. Mien passie, miene werpvièfkamp det geit neet mier. Un keugelke oèt stand wegstoeëte lök al neet. Loupe geit lestig en un stök wandele kin ik hielemaol schödde. Fietse ging nog waal, dus trokke we d’r op oèt nao de Pièl of wiejer Pruusses in. Mien laezinge meus ik aafzegge en door d’n ónrös in de kop lökde ut schriève ouk al neet. Ut waereldje wuùrt kleiner um dich haer en as minse ouk nog ens gaon twièfele aan was-se-haes dan duit det gen good.

De pien juueg mich door ut lièf en de beejwerkinge waere allein maar erger. Maar leefs viertieën kilo spiermassa bin ik kwièt. Dae sterken baer van twieë jaor truuk is noow nog maar unne slappen dweil. Ik bin kóntinu aan ut vervelle en ik heb gen geveul mier in de veut. Ut geit mich ouk in de kop zitte. Det ‘Ik-mót-neet-klage’ verandert in: ‘As ut zoeë wiejer geit dan hoof ut veur mich neet mier’. Iddere maond blood prikke en um de paar maond un niej medisièn. D’n dokter zaet op un gegaeve moment taege mich:
‘Dich bis unne rare, de reageers neet op mien medisièn’. Ik schrik dao van en vraog aan um:
‘Is dit dan ut enige wat geej veur mich kint beteikene?’. Hae knik en we mótte maar weer aafwachte. Nao 76 jaor ervaar ik ouk des se in de zörg mós liere um te wachte. Euveral en altièd mós se maar wachte.

De pien juueg mich door ut lièf en mien vrouw zaet taege mich:
‘We vraoge um un second opinion’. Nou, det bleek neet zoeë simpel. D’n hoèsdokter vind det de behandelende arts det mót aanvraoge en dae wilt neet mei werke.
‘Dao hebs se toch rech op’, zaet miene zoon en oèteindelik kreeg ik nao zes waeke wachte mien second opinion. Ik wis neet wat ik kós verwachte en stapde gelaote in dae volgende dreimeule. Blood prikke, fysiek ónderzeuk, vertelle euver dien klachte en dien toenemende beejwerkinge. De gegaeves van de loupende behandeling móste waere opgevraog. En toen meus ik weer wachte, euver dreej waeke zuuje ze mich belle.

De pien juueg mich door ut lièf en gister zoot ik um kwart veur vièf thoès aan de taofel te wachte. Un half oor te vruùg, maar van de zenuwe kós ik toch niks anders doon. D’n tillefoon plat op taofel zoeëdet mien vrouw ouk met kós luustere. Ik heb un vel wit pepeer veur mich ligge met mien vraoge. Ze zuuje kwart euver vièf belle maar det woort efkes euver half zes.
‘Hallo, ut is wat later gewaore’, zag un vrintelikke stum aan d’n andere kant van de lièn.
‘Óch ja, op ut ind van d’n daag löp ut altièd oèt’, zag ik. Maar ik waas zoeë bliej wie unne gek det ze eindelik belde.
‘Wao beginne we met, zulle iers de blood-oètslaeg doon?’. En zoeë ónderging ik de positieve en negatieve waerdes met allemaol rare aafkortinge van mien blood. Eigelik niks niejs. Maar dao begós ze met de analyse van mien ónderzeuk, mien symptome en de gegaeves van de huidige behandeling. Inens zaet ze met un langzame plechtige stum:
‘Volges mich hebs dich gans wat anders! Logisch des se neet reageers op die medisièn! Ik dink des se spierreuma haes!’.

De pien juueg mich door ut lièf maar in miene kop waer ik inens hiel lich. Ik weit ut neet mier. Wao haet se ut euver. Euver un verkièrde diagnose, euver good te behandele, euver un meugelikheid det ut weg kin gaon? Ik veul un raoze wolk van ónder de taofel umhoeëg trekke. Ik veul haop opkómme, dae verschrómpelde geis in miene kop krieg inens weer verse lóch. Ik kièk nao boète en merk veur ut iers die prachtige herfskleure um ós hoès. De letste roèje zónnestraole van de óndergaonde zón bringe mich weer tot laeve. Haop duit laeve. Ik bedank d’n dokter en ik veul twieë traone opkómme. Ik bedank eur nog ens en die traon oèt mien rechteroug rolt euver mien wang en klettert op det pepeer met vraoge. Ik bedank eur nog ens maar noow vind se ut waal genóg. We spraeke ós euver veer waeke.

De pien juueg mich door ut lièf en ik zit veur miene kómpjoeter. Nog twieë waeke en dan waere echo’s gemak van mien gewrichte. Ik kin dan metein ouk de nieje medisièn ophaole en gelièk stoppe met de alde. Ik dörf weer te plenne. Euver veer waeke huur ik of de nieje behandeling aansleit. En mien ierste vraog zal zièn:
‘Meuge we nao Spanje?’

‘Haop duit laeve’.

Venlo-Wes wuurt Blierick

Ik rakde dees waek effe de klöts kwièt. Iers kwaam de NOS met un treurig berich: ‘Genne geschiedenis, aardrijkskunde en biologie mier in nieje eindtoets basisschoeële’. En dan gister un berich van Umroop Venlo: ‘Blierickse meuge aangaeve of ze in Blierick wille woeëne’. Beej ut laeze dóch ik metein: ‘Daen Harry Lucker is cómpleet van de pot gerök, dae is noow al idder historisch besef kwièt!’. En as ik dan al die cómmentare beej det berich laes, dan waer ik ech verdreetig. Minse waere gewoeën taegen-ein opgezatte, dit berich is unne aopelikke oproop tot vervaelende polarisatie. Ik doon un poging um det rech te zette. Blierick krieg neet allein gewoeën dezelfde status as Velden en Tegelen, maar d’r hink beej Blierick un historisch luchje aan. Det probeer ik oèt te legge.

Maar iers veur-aaf: ‘Ik bin unnen Blierickse en heb gaar gennen haekel aan Venlo’. Bin altièd op de joets gewaes in Venlo, bin mier as 15 jaor atletiek-kampioen van Venlo gewaes en galder alle Venlose vastelaovesleedjes mei oèt de kop. Maar 83 jaor geleeje is d’r wat verschrikkeliks gebeurd in Blierick. D’n oorlog waas kald vièf maond ónderwaeg wie Blierick ‘administratief’ ónder Venlo woord gevaeg. Det waas un geniepige streek, ut waas oorlog, die van Blierick kóste en dörfde neet te protesteere. Wat de rol van d’n burgemeister van Venlo ouk is gewaes (?) maar met unne pennestreek in den Haag waas Blierick in eine klap Venlo-Wes (!). Umdet d’r destièds maar leefs viertig döbbele straotname ware in Blierick en Venlo, meuste die in Blierick allemaol van naam verandere (!). Ouk de meiste hoèsnummers woorte umgedreid. Iers woord d’r genummerd vanaaf ut Raodhoès in Blierick, vanaaf oktober 1940 vanaaf ut Stadhoès in Venlo. Zón 11.000 Blierickse minse woorte ocherm door twieë man ‘vertegenwoordig’ in de raod. De ierste kier woorte ze vernederend verwelkómp met: ‘Dao kómme de boere . . . ‘. Det ware hièl vervaelende veurvalle.

Kint geej óch dan ouk de geveules en vernederinge van mien Blierickse elders en groeëtelders veurstelle (?). Neet allein de minse maar ouk de posbodes ware cómpleet de waeg kwièt in Blierick. Nog altièd zien d’r straote in Blierick die in de volksmónd euren alde naam hebbe gehalde zoeë-as de Broekstraot, ut Schoeëlsträötje of de Begiènegats. Ózze pap haet 40 jaor met volle euvergave in Venlo gewerk. Maar ik hoord’um dökker met ome Aatje verzuchte:
‘Det hadde ze noeits zoeë mótte doon, det had toch anders gekinne’.
‘Nae’, zag Aatje dan, ‘dao hebs se gelièk in Piet, die Venlose hebbe ós ut hert oètgerök en we hebbe d’r un rot gebit veur truuk gekrege’. En Aatje stapde op ziene Solex en pruttelde nao de stad um zich te gaon wasse in ut badhoès.

Venlo en Blierick zien geografisch met-ein verbónde, vandaag d’n daàg zelfs met veer brögke. En ik weit zeker, as dit 83 jaor geleeje op un andere meneer waas gebeurd (?). Dan ware de relaties van deze en d’n andere kant van de Majjem vuùl inniger gewaes en soepeler verloupe. In algemeine zin beteikent de aanpassing van Venlo-Wes nao Blierick veur de meiste (jóngere) minse neet zoeë-vuùl. Maar un groeëte fout van 83 jaor geleeje wuùrt heej-met un bietje rech gebreid. Vannach druimde ik van ózze pap en van miene ome Aatje, ze zièn d'r al lang neet mier. Ze hadde ut euver die aanpassing van Venlo-Wes nao Blierick:
‘Wat duit mich det good’, zag ózze pap met traone in zien ouge.
‘Nou ja’, zag Aatje, ‘ik heb nog gen sorry gehuùrd. En ik haop det ze vanaaf noow det rotte gebit vervange en ós alde dörp weer in alde glorie truuk gaeve’.

Óch ja, en die 42.500 euro velt hièl wièd weg achter de komma (0,008%) van de Venlose begruueting. En de status van Blierick is noow weer gelièk aan dae van Velden en Tegelen. Wat idderein d’r ouk van vind, ik vind ut historisch gezeen logisch. En haopelik kómme geschiedenis, aardrijkskunde en biologie ouk weer truuk in de eindtoets van de basisschoeële.

Heej in de Smeliënkamp

Zón 200 jaor geleje waas Blierick nog un lieflik klein slaopend dörpke aan de Maas. Neet vuùl groeëter dan wat noow de Pontanusstraot, Kloeësterstraot, Averbodestraot en de Maasbreesestraot is. Vanoèt ut dörp leep unne lange rechte waeg nao ut Brook, de Broekstraot, later umgeduip in Pepijnstraot. Óngevier halverwaege loog links un zandvlakte die ze ‘op de Smelen’ neumde. Aan de rand van die zandvlakte loog lekker waers en idyllisch un schitterende lange straolend witte boerderiej met un stroèje daak. De ónderste rand van de more waas zwart getèrd um ut vóch boète te halde. Ze neumde die boerderiej de Smeliënkamp. Neet umdet die minse lange smele (lang haor) heie, maar umdet ze achter eur boerderiej op un umheind lepke grónd greunte en fruit verbouwde. Dae naam Smele is trouwes un ald Bliericks waord veur buntgraas, groeëte polle met langk graas det op druuege zandgrónd greujt.

De jaore vlege veurbeej. Op un gegaeve moment waas de opkómmende industrialisering ouk in Blierick neet mier taege te halde. Zón dieke 150 jaor geleje woord d’r un spaorlièn aangelag nao Eindhove en un ièzere brök euver de Majjem. En toen kwaam d’r ouk nog ens un heuse werkplaats van ut spaor wao groeëte wagóns woorte gerepareerd en opniej gemak. Hónderde minse kwame oèt ut ganse land nao Blierick um te werke en te woeëne. Ze bouwde eur eige huuske in de Spaorstraat, Lieuwerikstraot of op ut Nieborgs. Of lete det doon door de bouwvereiniging Blariacum róndum ut Blariacumplein. Toen in ut begin van de twintigste ieuw de Frederik Hendrik-kazerne op ut alde Fort Sint Michiel woord gebouwd kwame d’r nog mier minse beej. Die militaire hadde un eige bouwvereiniging Excelsior, die eur eige huùs bouwde róndum ut Excelsiorpleinke. Blierick waas noow rièp veur un twieëde parochie en Balthasar Diederen woord in 1932 de nieje bouwpestoèr. Achter de Smeliënkamp, baove die moèje Smeliënboerderiej oèt, verscheen de nieje Lambertuskerk taegen d’n hemel. Un nieje parochie met allemaol nieje minse óntwikkelde zich ten noorde van ut dörp Blierick. Ut zal passe en maete, ut zal valle en opstaon zièn gewaes um d’r un hechte gemeinschap van te make.

Ach jaor later gebeurde d’r wat rampzaligs, d’n twieëde waereldoorlog brook oèt. De Pruusse trokke 10 mei 1940 euver de Maas en brachte ouk ellende euver de Lambertusparochie en de NSB-ers zörgde veur ings, wantrouwe en twieëspalt ónder de minse. Ut oorlogsgeweld noom alsmaar toe en in 1944 had ós parochie verschrikkelik vuùl te lieje. De Ingelse woeie de brök plat goèje maar det woel maar neet lökke. Unne raegen van bómme veel op de huùs van ós parochie en ouk die staotse Lambertuskerk woord plat gebómbardeerd. D’r vele vuùl betreurde doeëje. Dreufenis en verslageheid hóng as un zwaore grauwe daeke baove de parochie. Maar binne die gemeinschap, die eigelik nog aan mekaar meus winne, gebeurde door al daen élènd iets biezónders. Minse schuùlde beej mekaar in de kelders, minse die eur daak baove de kop kwièt ware, trokke in beej de bure of de euverbure. Minse steunde mekaar in dae groeëte noeëd met truues of zoeë maar met wat te aete. Beej miene pap en mam met eur twieë kiendjes kwame d’r nog ens zeve man beej in det letste oorlogsjaor. En zeej ware neet de enige.

Op dreej december 1944 woord Blierick eindelik bevrijd. Neet lang dao-nao stoke un paar man de köp beejein en richde un buurtvereiniging op: Ónderlinge hölp. Die door oorlog óntstaone hölp meus ein vervolg kriège. Sjraar Janssen, d’n aannemer oèt de Broekstraot, waas mier as 40 jaor de veurtrekker en veurzitter. Ze trokke mei met de vastelaovesoptoch en ze regelde van alles. In de Lieuwerikstraot woord un Golde Broèlofkemissie in ut laeve geroope. De Lambertusparochie waas noow ein hechte groeëte femilie, dao woels se beej huùre. Un bónte mingeling van veurtrekkers, vreejwilligers en minse die zoeë maar mei deje. En in die hechte gemeinschap woord ik in 1947 gebaore, in die wièk greujde ik op, ik wis neet baeter.

Dao meus ik aan dinke wie ik 4 juni beej ‘heej in de Smeliënstraot’ door de rame van de Vièfspróng nao boète stónd te kièke. Wièkblaad de Punt, Wièk-euverleg Blierick en andere hadde ut initiatief genaome veur dit Wièkfieës. Ik meus dinke aan die Golde Broèlofte van vruùger wao de ganse parochie veur oètleep. Maar dan ech idderein! De straote ware versierd met gael-witte vlagge! De noow geslaote kerk zoot dan bómvol. Zoeë drök waas ut noow nog lang neet, maar waal baeregezellig en haopelik un niej en ierste begin van iets moèjs en groeëters!? Ik zoog Sjraar Janssen vanoèt d’n hemel tevréje nao ónder kièke. Det kin dus ouk zónder det d’r bómme valle.

Marijke en ik reje truuk nao hoès euver de Smeliënstraot en in gedachte zoog ik die prachtige lange witte Smeliënboerderiej ligge. Ik veulde iets in mich opkómme, ik meus effe slikke. Waas det nostalgie? Nae, ik zoog Sef en Drika Valle op eur benkske veur de deur zitte. Ik dóch aan werme herinneringe aan wao ik gebaore en getaoge bin.

Eindelijk samen

Het was een trieste morgen ergens in het vroege voorjaar. Het was koud en donkere wolken schoven traag en vastberaden langs de hemel. Het Zuid-Limburgse dorp lag er verlaten bij. De kerkklok had zojuist half tien geslagen. Zoals dat hoort in deze streek liggen katholieke kerkjes altijd op het hoogste punt van het dorp. En in deze heuvelachtige omgeving was dat zeker niet anders. Het eenvoudige gebouw was opgetrokken uit grijs uitgeslagen mergel en de hogere ligging werd nog meer opgetild door de hoge steunmuren van hetzelfde gesteente.

Twee lange slungelige mannen liepen licht voorover gebogen de weg omhoog naar de kerk. Het zijn vader en zoon, je zag dat ze het zwaar hadden. Vader droeg een lange winterjas en verstopte zijn handen diep in de zakken. De zoon droeg een donkerblauwe jack en kneep met één hand de kraag goed dicht tegen de kou. In de andere hand droeg hij een bosje bloemen.

De zoon heette Jan en was bij de geboorte in 1964 afgestaan. Hij groeide op in een pleeggezin en ontmoette zijn moeder voor het eerst toen hij 25 was. Vanaf 2000 was hij op zoek gegaan naar zijn biologische vader. Nog niet zo lang geleden hadden ze elkaar voor het eerst ontmoet. 

Een groepje wielrenners passeerde en de beide mannen schrokken. Ze keken naar dat groepje wat oudere en te dikke kerels, die zichzelf in te strakke en te kleurige fietspakjes geperst hadden. Het groepje passeerde de kerk en verdween in het heuvellandschap. De laaghangende ochtendnevel bedekte de dalen. Hoe mooi moest dit plaatje zijn op een stralende zomerdag met bloeiende bloemetjes en fluitende vogeltjes.
Vader en zoon liepen in de richting van het oude kerkhof, dat naast het kerkje lag. Jan maakte het poortje open en liet zijn vader erdoor. Resoluut liep Jan vooruit naar een eenvoudige grijze grafsteen met gouden letters. Mieke Keuning 1946 – 2006 stond erop. De beide mannen stonden zwijgend voor het graf. De vader haalde zijn handen uit de zakken en vouwde ze ingetogen samen. De zoon boog langzaam voorover en legde plechtig en heel behoedzaam drie gele rozen tussen de twee jaartallen. Hij keek naar zijn nieuwe vader en een traan biggelde over zijn wang:
‘Nu zijn we eindelijk samen . . . ‘, verzuchtte hij.
Zijn vader schrok zichtbaar en realiseerde met een schok wat dit voor zijn zoon moest betekenen. Voor hem was de cirkel nu eindelijk rond. Hij had er 54 jaar over gedaan om zijn biologische moeder en vader te vinden. Ze pakten elkaar bij de hand. De kerkklok sloeg tien uur en de zware tonen galmden over de dalen van het heuvellandschap.

Dit boek vertelt over de wanhopige speurtocht van een adoptiekind en wat mensen elkaar (on)bewust soms aandoen. Het is geen aanklacht, geen verwijt en zeker niet het aanwijzen van schuldigen.
‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’, wie zijn wij om anderen te beschuldigen?

Alden buul

Ik heb miene auto nao de graasj gebrach veur un groeëte beurt en wandel nao hoès. Ut is half twieë in de middig en ut is al bloodheit. In de vaerte zeen ik unne mins euver de Willem de Zwiègerstraot röstig op zien gemaak aan kómme fietse. Ut liek mich unne opa dae op ut kleinkind van zien dochter haet mótte oppasse. Unne leuke mins dink ik zoeë, op unne gewoeëne fiets zónder óndersteuning of andere fratse. Hae zelf druueg un dónkerblauw petje met zónneklep en un leechblauw bloesje met korte muiwkes. Dao ónder un te wieje keekie korte bóks met witte zökskes in dónkerbroène schoon. Ik hoof neet op um te wachte, ik kin gewoeën de waeg euverstaeke, tièd zat.

Aan d’n euverkant kump in tempo un jóngk meuderke aangefiets euver de Dreej Decembersingel. Ze riet wie ik flot zeen op unne elektrisch aangedreve transportfiets met un kinderzitje achterop. Veur ut stuur steit zón baodschappe-tas op de veurdraeger. Ut vruiwke haet häös en det velt neet mei met zón heit waer. Ut knaejt flink door, de lange blónde haor wappere nao achter en met ein hand probeert ze eur luchtig zomerkledje op zien plaats te halde.

Ik loup door euver de Pastoèr Stassestraot en huùr ineens achter mich dae aldere mins verschrik rope:
‘Kins se neet oètkièke potdomme’.
Ik drei mich um en zeen nog net det det vruiwke linksaaf de Pastoèr Stassestraot woel opdreie. En dae aardige opa woel gewoeën rechdoor nao de Dreej Decembersingel. En det te häöstige vruiwke kós ózze röstige opa nog maar net óntwièke.
‘Mós se dao zoeë veur schrieuwe alden buul’, zaet det vruiwke met hoeëge krièsende stum. Ik dóch nog, wae schrieuwt heej eigelik?
Dae opa steit stièf van de schrik naeve ziene fiets te bekómme en zaet:
‘Wae schrieëf heej noow en wae is heej fout? Ik riej toch gewoeën rechdoor!’. Maar aoh jeij, dao stap det vruiwke aaf, zet ziene transportmobiel midde op de fietsepaad op de stäönder en löp op ózze zielige opa aaf. Wie un waswièf zet ut allebei zien hand op de häöpe:
‘Wat meins se dich waal neet alden buul um mich zoeë aaf te blaffe. As se neet mier kins fietse mós se thoès achter de geraniums bliève zitte’.
Det nut vrouwmes is unne kop groeëter as ózze leeve opa dae hiel nederig nog wiejer in mekaar kruup. Hae duit un veurzichtige poging um zien gelièk nog ens te ónderstrepe, maar ik huùr neet wat-e zaet. Die nutte priej steit wièdbeins zoe-wat taegen um aan te rieje en schrieuwt:
‘Wat godverdommese alde zak, ouk nog dien gelièk wille haole? Ze meuste dich opsloète in det verzörgingshoès’. En ze wees daobeej priemend met de rechterhand nao ut verzörgingshoès op de Tollenssstraot.

Ik stónd al daen tièd te kièke en te wachte of ein van de twieë handtastelik zuuj waere. Want zoe-lang ut beej verbaal geweld zuuj bliève hald ik mich dao boète. Gelökkig stap det ordinair mormel mopperend op ziene transportfiets en spoojt zich wiejer richting dörp. Daen alde mins wandelt umzichtig euver de Pastoèr Stassestraot en stap aan d’n andere kant weer op ziene fiets. Ik loup intösse ouk maar weer op hoès aan.

Noow stel ik mich zoeë veur det det vrouwmes effe later beej zien vader en moder binnelöp um zien kiendje op te haole en met euverslaonde stum keihard luug:
‘Waer ik potdomme net op ut kruutspunt haos euverhoup gereeje door zónne aldere mins. Ik schrók mich ut laplazerus en toen schold dae mich ouk nog de huid vol’.
Oma en opa die weite neet baeter en zegge meilaevend en bezörg:
‘Aoh wat erg! Heb se nog gelök gehad maedje, des se niks kapot haes. Minse lette neet mier op taegeswäördig. Weej meuste vruùger nog un verkièrsdiploma haole met ózze fiets. Noow hebbe ze allemaol häös en lette nörges mier op’.

Un paar straote wiejer in d’n Hazekamp zet opa ziene fiets in ut scheurke en löp met trillende beinkes de keuke binne:
‘Wat ik noow weer metgemak heb? Waer ik net haos euverhoup gereeje door zón gestress jóngk meuderke. En dan waer ik ouk nog ens stièf gescholde en veur alden buul oètgemak’.
‘Kóm maar heej jóng, zet dich! Dan krieg se un lekkere tas kóffie. En laot ze maar gewaere, d’r is un groeët verschil taegeswäördig tösse gelièk hebbe en gelièk kriège. En in alle ierlikheid, we zièn ouk maar twieë alde petatte. Maar zeg us, wie waas ut met ós kleinkiendje?'.

As ik zelf thoès kóm vertel ik aan mien Marijke hièl ierlik met de hand op mien hert wat ik noow weer metgemak heb.
‘De hebs d’r dich toch neet mei bemeujt hè?’
‘Nae huùr, ik weit det ik unne alden buul bin! Det hoof ik neet nog ens te huùre van zón vrech spoeëk’.

Maasschippers kwame thoès

‘Unne profieët wuùrd in zien eige land neet geïerd’

Dao meus ik woensdig-aovend aan dinke wie ik nao hoès reej. Met steun van Marijke had ik un laezing meuge verzörge in ut Fort Museum. Veur zón dertig man zón twieë oor ut spannende reile en zeile vertelle euver ut meis mobiele beroep van de 15de tot en met de 19de ieuw. Ónder ut met teks begeleide van 90 dia’s heel ik d’r un hièl good geveul aan euver. Ik waas van teveure un bietje zenewechtig, want ut verhaol speulde zich ieuwelank maar un paar hónderd maeter wiejer aaf. As ik door ut raam van ut museum keek, zoog ik in gedachte die sterke vesting Venlo met zien viertieën tores, zien veer stadspaorte, en dae beschermde have achter de kop van Wieërt. Links veur mich loog vruùger die imposante Staay, wao ieuwelang un ‘vleegende brök’ op en neer euver de Maas voor. In gedachte zoog ik die kleine holtere maasschepe veurbeej getrokke waere door de lièndrievers en eur paerd.
De toehuùrders ware zièr geïnteresseerd en we woorte nao aafloup óndergedómpeld in hertelik dank en proficiat. D’r waas ouk nog un Titulaer, we stamde allebei van Levrinze Kuueb aaf. Det mak ut altièd weer apart. Wat mich waal opveel waas, det ik de meiste kós van Facebook en d’r maar verrekkes weinig leeje van de Heemkundekringk ware. Marijke vroog aan mich ónderwaeges:
‘En, bis se ouk tevreeje’. Ik dóch efkes nao en zag:
‘Ik bin óntzettend bliej det ik eindelik euver mien passie in Blierick heb meuge vertelle. Al heb ik mich zelf mótte oètnuuedige, ik heb eindelik un ode kinne bringe en mienen dank kinne oètdrökke aan die mièr as 800 maasschippers die ik allemaol oètgezóch heb. Doeënbeej de alde have van Venlo’.
‘Dan is ut good’, zuchde Marijke.

Maar wie ik de volgenden daag op de bank loog met de puuetjes umhoeëg toen meus ik toch effe truuk dinke aan mien ierste laezing euver de maasschippers. De Stichting Vrijheid Urmond had mich via internet gevónde en vroog of ik un verhaol kós kómme vertelle. Urmond waas veur mich bekind, die van Peemans kwame d’r vanaaf en nog hiel wat mier schippersfemièlies. Ik zuuj mien verhaol halde in de Martinuskerk, opvallend gelaege op un gans ummoorde verhuuegde terp. We ware op tièd gegaon um de apparatuur oèt te teste. Nou, ze stónde ós al op te wachte. Ik kreeg un draodloze dasspeld opgestaoke en un zenderke in de kóntetes. Marijke kreeg un moèj plaetske veur de laptop en unne technicus stelde alles keurig in. Nou, det ging flot, noow hadde we tièd euver! Net wie ik waal zin had in un tas kóffie, kwaam zón vruiwke vraoge of we wat woele drinke!

En dao struimde de kerk kótsvol, minnige pestoèr zuuj d’r bliej met gewaes zièn. Ik telde de steul en kwaam baove de twieë-hónderd. De veurzitter äöpende de beejeinkóms en zat mich in ut zunke. Ik veulde mich inens un bietje unne professor van ut troebele maaswater. De minse klapde al veur ik wat gezag had. Eindelik moch ik d’n altaor beklumme en zoog det d’r achter in de kerk nog zeker vieftig man meuste staon.
Die twiejehónderdvieftig man droge mien verhaol as ut ware euver ut Maaswater en met kiepevel vertelde ik dao in Urmond mien ierste verhaol euver de maasschippers van de 15de wies de 19de ieuw. Ik kreeg un staonde ovatie, um verlaege van te waere. En d’r woord bedank met un envelöpke, un fles wièn en veur Marijke unnen boes bloome. Dao duis se ut neet veur, maar veult waal good. Nao aafloup stónde in un aparte ruumte staontaofels met hepkes en ze kwame rónd met drinkes.

Dao meus ik effe aan truuk dinke, miene kael waas nog geveulig en druueg van det zónder microfoon zörge det idderein dich verstónd in ut Fort Museum. Maar ut klink gek, toch heb ik un baeter geveul euvergehalde aan mien laezing in Blierick. Want dao pasde mien verhaol, mien laezing euver de maasschippers kwaam eindelik thoès. Un paar hónderd maeter van de Staay, op kièk-aafstand taegeneuver Venlo det groeët is gewaore door de maashandel en zien maaschippers. Ze hebbe in de geschiedschrièving vuuls te weinig aandach gekrege. Dae woensdigaovend zat ik det effe rech.
En jao, qua organisatie mót ós Heemkundekring nog ut ein en ander liere. Ze heuve mich neet te paerdskeutele maar ik meus toch dinke aan det gezegde:
‘Unne profieët wuùrd in zien eige land neet geïerd’

Gelök

Ut is maar ’n wäördje van vièf letters! As we aan de minse vraoge wat ze later wille waere, zegke d’r vuùl: gelökkig! As we elders vraoge wat ze eur kinder later ut meiste gunne, zegke ze hièl döks: gelök!. Maar as we ze vraoge wat gelök noow eigelik is, dan kriegs se hièl vuùl verschillende antwaorde. De umschrievinge klinke smeis wat zweverig, wollig en óngrièpbaar. Gelök kin veur idderein weer iets anders zièn. Ut is dök wie die vlinders in d’n boèk, we wille ze veur altièd vange maar ze vlege toch weer de wieje waereld in. Um unne flauwe mop kinne we schatere van ut lache. As we ut euver gelök hebbe dan tovere we unne breije glimlach op ós smoelwerk. Zegk ut maar, ik kin óch allein maar probere te vertelle wie ik gelök ervaar.

Veur mich is gelök un ónverwachs geveul as mich iets goòds euverkùmp. Wie krampachtig se ouk ut gelök probeers vas te halde, det zal dich noeits lökke. En doot maar gen poginge um ut gelök te vange, want ouk det zal neet lökke. Dan houws se duchtig op unnen aos. Sóms lök ut um gelök te deile met minse um dich haer. As mich un gelöksmoment euverkump dan bin ik stil en probeer det geveul op te slaon. Dan lök ut mich ouk um ut later op te schriève en dan veul ik ut weer un bietje truuk. Die momente van gelök met dien mam en pap, met mien breurke Sjakkie, mien allerleefste vrouw, mien kinder en mien kleinkinder. Ge zult de meiste waal herkinne. Maar ouk die persuùnlike gelöksmomente ware d’r gelökkig genóg. Zoeë herinner ik mich wie d’n daàg van gister wie ik veur ut iers viertig maeter goèjde met miene slingerkogel. Al un jaor lank zoot ik d’r taegen aan te hikke, maar ut woel maar neet lökke. Wies op unne gewoeëne aovendwedstrièd in Eindhoven, ut waas neet ens good waer. Ik waas allein gegaon, want ik deej toch maar mei met kogelslingere en gewichwerpen en ik woel metein daonao op hoès aan. Ut inwerpe veel wat taege, dus ik dóch ut wuùrd weer 38 of 39 maeter. Ik sleip dae kogel achter mich aan en stap in de rink. Ik rech miene rök, drei dreej kièr rónd en gaef dae kogel fluitend zien vreejheid. Ut ging eigelik wie am schnürchen. Ik loup de werpkoèj oèt en huùr det vrouwelik jurylid achter mich zegke: 40 maeter 41! Ik drei mich um en controleer of ze det waal good gemaete had en jaowaal, eindelik had ik dae lang gehaopte en neet verwachde aafstand gehaold. Ik vloog det jurylid om de nek en knoevelde eur haos fièn. Die keek mich aan wie un kis wortele en ik kós allein nog gauw sorry zegke. Ik ging mich zitte op mien steulke en sloot mien ouge. Ut waas gelök en ik veulde det gelök inens binne kómme. Ut leek waal of alle porieje in mien lièf aope ginge staon veur allein maar moèje gedachtes, gebeurtenisse en ervaringe. En noow waer ik zelf ouk un bietje wollig: un werm geveul van zalige rös en innerlikke vrede euverveel mich. Maar ut waas weer flot weg wie miene sportmaat mich hard op de schouwer sloog en zag: ‘Proficiat alde reus’.

Maar blièkbaar werk ut beej mich zoeë det ut letste gelöksgeveul ouk ut doeënste beej mich blief. En det waas iergister, maar eigelik mót ik iets ierder beginne. Sinds unne maond of tieën heb ik reuma met pseudo-jicht. In daen tièd heb ik altièd pièn aan sómmige gewrichte en sóms peste alle gewrichte mich tegelièkertièd. Det zièn dan daàg of waeke det ik verrek van de pièn, neet wièd kan loupe en zelfs staon kin ik neet lang. Snachs kin ik neet slaope en ligk ik met de rök op de bank in de kamer met un paar kösses ónder de kneen. Ik ligk mich dan zelf te truueste met de gedachte det d’r hièl vuùl minse zièn die d’r vuùl slechter aan toe zièn wie ik. En det ik toch al 75 jaor met un gojje gezóndheid heb róndgekraos. Maar vurrige waek waas ut hièl erg. Ik had ouk nog oètslag op mien ganse lièf gekrege, ik zoog d’r oèt wie unne euverjäörige krintemik, allemaol roèje böltjes en blauwe plekskes. Dus had ik kóntak gezóch met de reumatoloog of ik de medisièn móch verhuuege. Maar niks daovan, ik meus iers blood prikke en iergister had ik un aafspraok. Tuurlik had ik weer te hoeëge óntstaekingswaerdes en meus ik door die roèje óntstaoke böltjes stoppe met ein van die dreej saorte pilkes. Ze haolde d’r nog unne twieëde reumatoloog beej en same beslote ze tot unne stoeëtkuur prednison. En met 120 milligram in mienen bats en twieë nieje aafspaoke schravelde ik same met mien vrouw op hoès aan veur de kóffie.

De nach daorop woort ik wakker um te piese en verdomp, ik kwaam mekkelik oèt bed en die gemeine pièn in mien häöpe waas un stök minder. En ik had good door kinne slaope. Ik veulde mich inens un stök baeter en gelökkiger. Truuk in bed kroop ik lekker taege mien vrouw aan. Louis van Gaal zuuj zegke: laepelke-laepelke. Maar veur ós is det gewoeën de meis populaire knoèvelhalding, same op de ziej. Ik sloog miene rechtererm um mien vrouw en zuchde hièl deep. Mien vrouw drökde zich wat mièr taege mich aan en efkes later begós ut hiel zachjes te snörke. Same hadde we ut zwaor gehad de aafgeloupen tièd. En noow loog mien vrouw in mien erm te spinne en beej mich struimde ut gelök nao binne. Ik veulde un traon euver mien wang maar ik dörfde mich neet te verreure. Dit gelök moch ik absoluut neet versteure en bleef doeëdstil ligke.
Zoeë veel ik weer gelökkig in slaop en heb ik smorges beej de ierste bótterham ós gelök gedeild.

Rimmetiek

Weej hadde in de femilie un tante Mieke, die waas getrouwd met ome Michel, un broor van ózze pap. Ome Michel waas unne flapdrol, dae d’r zoeë maar van alles oet kwatsde. Tante Mieke waas un hièle leeve vrouw. Ze hadde gen kinder, maar zeej waas d’r waal óntzettend gek op. As se beej ós op bezeuk kwame, zoot tante Mieke altièd op unnen hoeëge stool aan de taofel. Veur eur stónd dan zón veerkentig pak sjèk en hiel hendig dreide ze sigretjes. Tante Mieke had rimmetiek, de klevieëterkes, de polse, de inkels en de vutjes blónke van de spanning en ware hièl diek. Maar ze klaagde noeits. Allein eur leef gezichje vertrok van de pièn as se opstónd en meus bewaege. As de pièn dan weer te erg woord, dan kreeg ze un goldspuit. Det vónd ik waal spannend en hièl interessant. Ós mam zag waal ens taege ós:

'Tante Mieke is un erm deèr, die haet altièd pièn’. En ós mam vónd det hièl erg, det kós se van ós mam eur gezich aaflaeze. As klein menke ging ik altièd naeve tante Mieke zitte en streek hièl zachjes euver eur gespanne hendje. Ze keek mich dan leef aan en lachde. Ze streek mich door de waerse blónde häörkes en zag: ‘Wat bis se toch un lekker jónk’.

Noow gaon ik zelf al 75 jaor fluitend door ut laeve, noeits wat gemankeerd. Nou ja, wat gebraoke, gekneus en wat pièn aan de kneen. Maar vurrig jaor hadde ze mich toch good beej de kladde. Inens waas ik doeëdmeug, had dieke hand, dieke veut en mien lièf deej euveral verrèkes pièn. Iers dóchte ze det ik ut aan ut hert had, maar nao unne maond kwame ze d’r eindelik achter: Acute reuma en pseudo-jicht. Ik heb unne vreselikken haekel aan tablette, maar noow mós ik d’r toch aan gluive.

Metein meus ik toen dinke aan mien tante Mieke en dóch:‘Ik gaon neet klage, ik zal d’r mei mótte laeve’. En laote we ierlik zien, d’r zièn altièd minse die ut vuùl erger hebbe as mich. Maar toch velt ut potnondedjuu neet met. Ik waas zoeë maar in eine klap de helf van mien krach en energie kwièt. Veural met kogelslingere waas det duùdelik te merke, ik goèj inens tieën maeter minder. En dan zien d’r noow natuurlik van die kaerels die eindelik van mich kinne winne. Det vind ik neet erg maar die kloeëtzek laote det op un vervaelende manier weite van ‘Noow heb ik dich eindelik te pakke’. Verleere duit gen pièn, maar die reaksies waal. Andere vraoge bezörg: ‘Wat is d’r toch met dich aan de hand?’. En dan vertel ik det terluips van dae rimmetiek. En wao ik ech van euver miene nek gaon zièn die good-bedoelde advieze as: ut leet aan ut nate kalde waer, det kump van die Corona-spuite, mós se maar genne alcohol drinke, det kump van dien sporte en gank zoeë maar wiejer. De euvertreffende trap vind ik waal die zegge van: ‘Och, det stelt niks veur. Det heb ik al jaore, wie vuùl prednison sliks dich?’. En netjes zeg ik dan wat ik slik en dan gebroèke zeej ut veervoudige. Bah bah.
Sorry, maar ik meus dit ens van mich aaf schriève. Laot mich maar wiejer met rös en ik zal d’r zoeë min meugelik van laote merke. En al gaar neet euver klage. Want iddere mins liet ut meiste van wat hae zelf veult. 

De letsten tièd dink ik döks truuk aan mien tante Mieke en bin nog mièr van eur gaon halde. Want we hebbe allebei iets wat weej twieë same deile.
Rimmetiek.

Noeits mier Pertiej veur de diere

Hedwig en Hugo woeëne in un dörpke in ut zuuje van ut land. Ze zièn al lang gepensioneerd en sliète eur daag in un klein huuske aan de rand van ut dörp. Ut greuntehäöfke haet Hedwig umgetoverd in ein waar paradiès veur wilde blome, insekte, beeje, vlinders en veugelkes. Eur greunte haole ze noow same beej unnen biologische gerdeneer in ut volgende dörp. Vleis en vis aete ze neet mier. Veur Hugo had det weer neet gehove, maar Hedwig vónd det maar niks.

Op 15 maart zote ze veur d’n tillevisie um te wachte op de ierste exit-poll van de provinciale verkiezinge. Ze vinde ut allebei toch waal spannend. Tuurlik hadde ze gestump op de ierste vrouw op de liès van de Pertiej veur de diere. De ierste prognoses van Noord Holland en nog ein provincie kómme. Kómpleet ónverwachs steit de Boere-Burger-Bewaeging met kop en schouwers bovenaan. Hedwig leet ziene erm op dae van Hugo en fluustert:
‘Ut is neet ós pertiej Huugske, maar wat vind ik det geweldig veur die vrouw’. Hugo kiek opziej en zuùt un träönke euver de wang van Hedwig loupe.
‘Det is democratie Hedwiegske, dae met de meiste stumme haet gewónne. Ze rak vuùl minse in ut hert en ik kin mich det veurstelle. Ik vind ut ouk un geweldige en gewoène vrouw die opkump veur de minse. We meuste ze maar ens op de kóffie oèt nuuedige’.

Hugo mós dinke aan dae pallesaot van Klaver, met zien oètgestreke gezich en menierkes van unne Amerikaanse president. Of die kale-kak-madam van un Kaag, wat un draosbóks. En um maar te zwiège van dae nationale pinokkio, dae Rutte, dae zien moder nog verköp um maar minister-president te kinne bliève. Jao, vruùger stumde Hugo op de PvdA, det huùrde zoeë as werkmins. Maar die pertiej zet zich allang neet mier in veur d’n arbeider. En Hedwig stumde op ut CDA, det meus as gojje katholiek van menier pestoèr.
Maar toen waas dao Marianne Thieme van de Pertiej veur de diere. Hedwig waas metein verkoch, zón moèje en leeve vrouw die opkwaam veur de natuur en de bieësjes. Hedwig wis Hugo ouk te euvertuùge:
'As zón moèje leeve vrouw zich zoeë inzet veur alles wat greujt en bleujt, dan mót ze ouk good zièn veur alle minse’.
En vanaaf det moment stumde Hugo en Hedwig op de Pertiej veur de diere en veranderde eur häöfke in un hemels paradièske.

Dao meus Hugo aan dinke wie de oètslaeg in de loup van d’n aovend binnekwame. Óngeluiflik en nog noeits vertoeënd. De BBB woort ech euveral de allergroeëtste, alle andere pertieje meuste inlevere. Allein ós eige Pertiej veur de diere bleef zón bietje gelièk en greujde zelfs un bietje. Maar Hedwig waas gegrepe door Caroline van der Plas die met traone in de ouge naeve eur ald meuderke in d’n tilleviesie stónd. Hugo keek opziej en zoog det Hedwig ouk traone in de ouge had en ouk de hand veur ut gezich sloog as Caroline det ouk deej.
Ut woord al wat later op d’n aovend en ut waas zoeë klaor wie un kluntje: de BBB had euveral met groeëte aafstand gewónne. En de pertiejleiders kwame ein veur ein aan ut waord op d’n tillevisie. Allemaol begóste ze met ut felicitere van de BBB met dit unieke en geweldige resultaat.
‘Zoeë huùrt ut’, zag Hedwig, ‘al hebbe ze verlaore, hièl sympatiek en sportief det ze eur felicitere’. Ze schove nao ut puntje van de stool wie Esther Ouwehand in beeld kwaam um eur minse toe te spraeke. Maar wat gebeurde dao, gen felicitatie veur de BBB. Niks, Esther Ouwehand stook un gebalde voès in de lóch en krijste met unne akeligen blik in de ouge: ‘We hebbe gewónne’. Hedwig en ik keke mekaar aan en toen weer truuk nao d’n tillevisie. Maar nog unne kièr ging die gebalde voès de lóch in en met veurspeejende ouge krijste ut weer: ‘We hebbe gewónne’.

‘Hebbe we wat gemis’, zag Hugo, ‘de enige dae diek gewónne haet is de BBB en weej hebbe d’r allein maar un bietje beej gekrege’. Hedwig waas duùdelik teleurgesteld in die reaksie en Hugo sloog met de voès op de taofel.
‘Mich bekruup un hièl akelig geveul, ik veul haat en jalouzie beej die trut en ik maak mich inens zörg um de veiligheid van Caroline’.
‘Bah’, zaet Hedwig, ‘wat un akelige ónsympathieke reactie’.
‘Veur mich noeits mier Pertiej veur de diere’, zaet Hugo.
‘Veur mich noeits mier Pertiej veur de diere’, zaet Hedwig.

Wat mótte we noow met poèpediekske?

Heb geej ouk gehuùrd wat ze wille met die kinderbeuk van Roald Dahl? Ut waas effe behuùrlik schrikke det bepaolde wäörd neet mier gebroek meuge waere. Wäörd as diek, lillik, stóm, vraemp en zwart kinne neet mier. Alles wat negatief kin euverkómme, mótte we in positieve zin aanpasse. Euver zwart dörf ik neet ens mier te beginne. Ouk mót alles genderneutraal waere aangepas, dieke menkes waere noow enorme persoeëne. Ut mót neet gekker waere, wae det bedink is nog te stóm um veur d’n duùvel te danse. Maar die zoeë geneumde sensitivity-readers meine det poepie serieus.

Metein meus ik dinke wat d’r dao-nao geit kómme. Wat dóch geej van die prachtige beuk oèt ós jeug: Karl May, Arendsoog en Witte Veder, Suske en Wiske, Sjors en Sjimmy, Olivier B.Bommel en Donald Duck. En Kuifje in Afrika kinne ze metein al óngezeen gans opdoeke. Maar wat is ut volgende cultuur-erfgood wat d’r aangeit?
Ut volgende zulle waal de schilderieje zièn van Michel Angelo en zien kornuite. Strakkes waere de erogene zónes van Eva met un degelik badpak en ut piemelke van Adam met un duchtige zwumbóks euvergeschilderd. De waereld is boutmaf gewaore, de zuujs haos bliej zièn des se d’r al 75 jaor bis. Ut zal ózzen tièd waal deure.
Laot die sensitivity-readers maar iers beginne met d’n Bièbel en die andere heilige beuk, die ik neet met naam dörf te neume. As se dao alles oèt haole wat aanstoeëtgaevend is dan halde ze un bukske euver wat nog dunner is as ‘Hónderd jaor Duitse humor van euver de päöl’.

Dao loog ik lets in bed euver nao te dinke wie ik weer ’s neet kós slaope. Inens vleeg ik euver-ind en roop in paniek:
‘Nae . . nae . . det kin absoluut neet ‘.
Mien vrouw schrik zich ut apezoor en griep mich vas:
‘Wat is d’r met dich aan de hand? Ut hert klop mich in de kael!’.
‘Ik mót inens dinke aan ós waordebook van Blierick. As bepaolde wäörd neet mier kinne, mótte we weer van veure aaf aan beginne’.
‘Potverdomme, ik dóch det de waereld vergóng. Gank maar gauw weer slaope’, zag mien vrouw en dreide zich weer um.

Maar jao, det zegke ze waal, maar ós Bliericks is hièl rièk aan de moèjste wäörd veur diek, lillik, stóm, vraemp en neum maar op. Wat die sensitivity-readers negatieve aanduidinge vinde, hebbe weej det in Blierick verpak en oètgespreid in de moèjste umschrièvinge.
Die genderneutraliteit zit al un bietje in ós dialek. Dao wao de Hollanders ut hebbe euver ‘hij en zij’ zegke we heej ‘hae en het’, dus de vrouwe hebbe we al ónzijdig gemak. En wao zeej ut hebbe euver ‘vrouwen en mannen’, vatte weej det gewoèn same ónder ‘de luuj’. Pap en mam neume we de aldeluuj en taege de zuskes en breurkes zegke we de jóngeluuj.
Maar wat mótte we met die benaminge veur unne stómmerik. Meuge höllewölle en pallesaot nog waal? Ik dink ut neet! Of gewapde, klotskop, bótterkop en uulskuùke. Det kinne we toch neet allemaol opdoeke? Ouk diekköpke en foepneus kinne we gaon strepe.
Emus met un diek achterwerk beschriève weej as flaai, makvot, paj, pospaerd, schómmel of schoèf. En as vrouwe iets mier hebbe as twieë erwte op un plenkske gaeve we det aan met kómmesveur of mammedeikes. Ik mót d’r neet aan dinke det we det neet mier meuge zegke of umschriève. En wat mótte we noow met ós poèpediekske, un klein diek stróntmenke. Det zuuj gaar neet mièr meuge. Waarschienlik wuùrt det zoe-iets as un veur ziene jónge laeftièd wat groeët en stevig persuuenke det nog neet gans zindelik is.

Zeet geej det gebeure? 

Miene linkerpoeët en miene rechterpoeët

Nog neet zoeë lang geleeje zoog ik unne vrouwelikke professor taalkunde op d’n tilleviesie beej ut programma Binneste-Boète. Laot ik eur veur ut gemaak Nelke neume. Zeej bestudeerde of koeie met spraakgeluùde en bewaeginge vergelièkbaar kóste kómmunicere as weej minse. Ut schieënt det ze aape Ingels hebbe gelièrd en ouk minselikke gebaretaal. Noow heb ik waal ens unnen aap met ziene middelvinger in zien neusgaat zeen peutere en dao nao gruuets dae middelvinger zeen opstaeke. Toen dóch ik: ‘Presiès ome Kuueb, dae deej det ouk zoeë’. Allein verdween toen ziene vinger in de bóksetès en kwaam d’r dan weer schoeën oèt, en det kós daen aap neet.

Maar Nelke had mich gegreepe, niejsgierig gemak en ik vónd det geweldig. Noow zièn weej al met veer man verschrikkelik en vuùls te lang bezig met un Bliericks waordebook. Meschiens kin Nelke ós waal wat op waeg helpe? Un bietje sjwoeng kinne we waal gebroèke. Dus ik trok de stoute schoon aan en belde Nelke op:
‘Hoi Nelke, met mich, weej zièn bezig met un Bliericks waordebook! Meschiens val ik met de deur in de koeiestal? Maar ik weit ut neet, zuuje ós Bookender kuuj ouk op zien Bliericks kinne kómmunicere?’.
Nelke vroog efkes bedinktièd, maar jao huùr, as ik unnen Bookender boer bereid vónd um un schoeëlkleske met kuuj te levere, dan makde zeej unnen daag vreej um nao d’n Bookend te kómme. Ik waas zoeë bliej wie unne gek! Bookender kuuj die meschiens waal Bliericks kinne praote! Ut waas effe zeuke maar wièd boète d’n Bookend vónd ik ein van de letste boere met un hendje vol met gewillige kuuj. Laote we daen boer veur ut gemaak Kuueb neume. Maar waal unnen andere as dae van dae middelvinger!

Op unne gojje morge stónde Kuueb en ik Nelke op te wachte. Zónder laptop of potloeëd en pepeer stapde ze oèt euren elektrieken auto. Met eur lieëg scheunkes en luchtig kledje stook ze behuuerlik aaf beej ós lieslaarze en greune rubbere jeskes. Laote we gelièk beginne, zag Nelke en leep veur ós oèt de stal in:
‘Ik begin altièd met un ierste kinnismaking’, zag Nelke en ging met de rök nao zón koe staon. Ze bewoog met ein hand nao mich en gebaarde det ik det ouk meus doon beej un andere koe. Hièl gewillig ging ik stokstièf veur zón koe staon en wachde aaf. Achter mich hoorde ik wat gesnoèf en woord ut werm in miene nek:
‘Zuus se waal, ut iès is gebraoke! Ze wilt dich begroete’, zag Nelke hièl oètgelaote. Intösse zoog ik Kuueb ouk un koe met twieë hand knuffele, gewoèn met zien gezich d’r nao toe. Inens veulde ik wat harde snorhaor met vuùl neus-slièm in miene nek en door ut snoève van die koe leep dae koeiesnót door richting miene rök. Nelke stook zienen doèm op en ik ónderging un gans waereldvraemde kinnismaking. Maar die koe koos al veur de volgende fase, ik veulde wie ze met eur tóng miene nek bewerkde. Net unne groeëte lap schoorpepeer dae euren eige neus-slièm oèt miene nek lekde. En douwde ouk, wat al hièl traog ónderwaeges nao miene rök leep, nog wat wiejer nao ónder. Nelke woord zoe-wat lyrisch en stónd te huppele van plezeer:
‘Geweldig, ze haet dich gans geaccepteerd!’. Kuueb keek mich aan en dóch ut ziene. Ik dreide mich um en keek in un paar wezenloos stómme koeie-ouge die mich aanklotsde wie un kis wortele. Ik veulde gen inkele genegenheid of acceptatie van beids kanter, eigelik veulde ik hielemaol niks. Jao, ik veulde wat euver miene rök loupe. Metein meus ik waal dinke aan minnige kinnismaking met schoeëne schikse beej d’n Blierickse vastelaovend. Ge weit waal, zoeë in de drökte nao d’n optoch beej Sur Meuse. Ik weit neet of Nelke die ervaring waal ens haet gehad, maar ik twièfelde dao sterk aan. In niks, maar dan ouk gaar niks, zoog ik as amateur-taalkundige ouk maar éín euvereinkóms tösse kuuj en minse. Waal veulde ik unne eigezinnige hièle groeëten dröppel snót euver miene röggestrank nao ónder loupe. Ik schuùverde d’r mich van en Nelke zoog det weer gans anders:
‘Presiès det geveul heb ik ouk altièd’.

Nelke noom ós met de stal in en we meuste gaon zitte op un paar stroeë-bale. Ut wazelde van alles, maar det leet ik euver miene rök aafloupe. Nou ja, deze kièr figuurlik dan. Un vièftal kuuj loge in euren eige pies en strónt te herkauwe en hadde gen inkel benöl det d’r twieë studente en eine professor ware:
‘Noow mótte we hièl stil bliève zitte. En as we gelök hebbe huùre we ze zoeë metein neurieje’, zag Nelke. Kuueb keek mich met aope moel aan en ik had al spièt det ik die taart had oètgenuuedig. Maar efkes later stook Nelke ziene wièsvinger op en zag ‘sssst’. Weej luùsterde hièl scherp en hoorte un paar kuuj wat brómmele, ge kint det waal. Mien vrouw zaet ouk waal ens det ik geluùde maak als ik lig te snörke. Miene middelvinger jeukde inens maar ik heel mich net in. Ik dóch laot ik mich ens hièl positief gaon opstelle. Dus ging miene wièsvinger de lóch in en ik fantaseerde:
‘Óngeluiflik! Die neurieje un Bliericks vastelaovesliedje!’. Nelke kwaam zoeë wat klaor op zienen boes stroeë:
‘Aoh jaohe? Ech waor?’. En natuurlik waas ik toen neet mièr te halde:
‘Ik huùr toch ech hièl duùdelik: Hmme hummehummehum hmme hummehummehum’.
‘Nou ja, enne enne?’, trok Nelke mich niejsgierig de volgende wäörd oèt de moel. En zoeë euverdreve meugelik met un oètgestreeke gezich zag ik:
‘Ik huùr heej toch ech in: miene linkerpoeët en miene rechterpoeët! En weej hebbe in Blierick un vastelaovesliedje det geit van: En mien linkerbein en mien rechterbein, die loupe noow al jaore naevenein’.

Nelke stook twieë ermkes in de lóch en kreide oèt:
‘Wat bin ik heej bliej met. Dit heb ík zelfs nog noeits met gemak!’. En die mich un bietje kinne, die weite det ik neet mièr taege te halde bin as ik emus zoeë wièd heb. Dus ik zeg taege Nelke:
‘Ik veul inens hièl sterk um same met dich tösse die kuuj in te gaon ligge. Mich euverkump inens hièl sterk ut geveul det weej twieë heej vandaag iets hièl biezónders gaon belaeve!’.
Nelke kiek nao die kuuj, die hièl tevreeje lank-aaf in eure zeik en strónt ligge te dreie. Ut kiek nao zien scheunkes en zien luchtig kledje. Ut kiek mich aan en ik zeen um twièfele dus ik mót effe doordouwe:
‘Ik huùr noow hièl scherp: humhuulme. Ze wille un kösmuulke! En ierliker gaon we ut noeits mièr belaeve, zón lekker kösmuulke luuet ós pas ech danse door un koeielaeve’.
Ik zeen Nelke zien móndhukskes wat wegzakke. Ut kiek nao die stróntkuuj en dan nao mich. Dan pak ut zien mobielke en luug det ut gedrök steit:
‘Ik mót gaon, maar we hebbe waal hièl vuul gelièrd vandaag’. Nelke löp driftig nao zienen auto en ik huùr Kuueb mómpele:
‘Potverdomme wat un draosbóks, wat unne kwats, wat unne wazel. En dao held unnen deur betaalde professor zich met bezig? Ik huùr mien kuuj neurieje, ze mótte gemolke waere’.

‘En ik veul unnen dröppel koeiesnót in mien ónderbóks loupe. Ik mót gedoesj waere’.
Vastelaovend same.

Kogelslingere vruùger en noow

Zo’n bietje tösse 1957 en 1965, wie we beej Festina nog trainde op ut Saorbrook, toen hadde we un apart hukske um te kogelslingere. Ge mót óch veurstelle, de Groeët Bollerwaeg en dae groeëten euverwaeg ware d’r nog gaar neet. Um beej ut Festina-veld te kómme stoke we op ut ind van de Nieborgstraot d’n euverwaeg euver nao de Sint Annawaeg. Tösse in ’t Zandt, de Werkplaats en de Tèrbaek door wies de volgende euverwaeg en daoveur linksaaf. Beej de Demka weer linksaaf en dan rechdoor zoog se nao un paar hónderd maeter de paort van ut VCH-terrein ligge. Achter die moèje paort tösse die machtige gemetselde kolomme speulde voetbalclub d’n Horsterwaeg en wat wiejer nao links achter z’n baekske met roeswater loge de velde van SVB. En dao tösse in, op zón drassig óngelièk veld, dao trainde weej. Ut stelde neet vuùl veur, maar we ware d’r bliej mei. En dan verborge achter ut VCH-terrein, óngevier wao noow de toegangspaort van de Kievit is, dao loog de betónne cirkel um te kogelslingere. Van dao-oèt slingerde weej dan tösse de spaorlièn rechs en ut VCH-veld links.

Umdet ik alle ónderdeile leuk vónd, deej ik natuurlik ouk mei met kogelslingere. D’r trainde destièds twieë echte (vergaete) toppers van de aafdeiling Zuid (Zieëland, Brabant en Limburg): Piet Göbbels van AV Tegele en ózze eige werptrainer Frans Weyers van Festina. Veur de leeke ónder óch: kogelslingere duis se met unne kogel van 7,25 kilo beej de seniore. Dae kogel zit met unne staoldraod van unne maeter langk, vas aan unne ièzere handgreep van ellef beej ellef beej ellef centimaeter. Dreej kièr ellef dus, gekker mót ut neet waere. De bedoeling is dan um dae kogel op snelheid te bringe met veurzweie, dan dreej (of veer) kièr te dreie in unne cirkel van twieë maeter doorsneej um um dan zoeë wièd meugelik weg te sodemietere. Um dien hand te bescherme taege die centrifugaalkrachte druueg se unnen officiële handschoon. Ik had dae neet, maar ik kreeg van mien zwaoger Joep unne alde militaire handschoon, dao woorte de vingertuupkes van aafgesneeje en dae deej ut ouk.

Destièds hadde we twieë gojje juniore beej Festina, Hay Eichholz en Peter Gaal. En ik waas d’n derde in de pik-orde. Zeej haolde medaljes met slingere, ik deej det met hordeloupe en speerwerpe.
Van Piet Göbbels en Frans Weyers lièrde we de fiène kneepkes van ut kogelslingere. Blierick greujde oèt tot un steunpunt veur dit prachtige ónderdeil van de atletiek. Beej Frans Weyers thoès krege we ouk de ierste krach-traininge. Frans had zelf halters en dumbbells gemak, gewoeën van ièzere buùze en betón. Ik hoord’veur ut ièrs van veurslaon, bankdrökke en skwatte. Vuùl gojje werpers kwame nao ut Saorbrook en sóms kwaam d’r ouk waal ens unne kogel laevesgevaorlik op de spaorlièn terech. Potdomme, det ware nog ens tièje.
Maar aan det alles kwaam midde zestiger jaore in eine klap un ind. Festina kreeg zoeë wièd meugelik e-weg un sintelbaan op d’n Herungerberg en Venlo had un niej prestige-objèk. Festina rakde dreej kwart van zien leeje kwièt vanwaege dae te groeëte aafstand. Ut verschil van nao ut Saorbrook of nao d’n Herungerberg fietse, waas un brök te wièd veur haos allemaol die jónges en maedjes oèt Blierick.

Maar ouk ut kogelslingere dreide ze de nek um. Jao, d’r loog nog unne nieje prachtige rink aan de rand van de hónde-renbaan. Maar det bleek al nao ós ierste training un ónmeugelikke combinatie. Die tengere hundjes met die dunne puuetjes kóste neet taege die groeëte gater van ós keugel beej ut slingere. Wie hebbe ze ut zoeë kinne bedinke? Ouk op ut midde-terrein van de sintelbaan moch neet geslingerd waere umdet dao aaf en toe gevoetbald of gehockeyd meus waere. Jao jao, zag de gemeinte, neet eimere, ge mót bliej zièn met zón moèj baan. Det klopde ouk waal, die baan waas geweldig, maar loog hièlemaol op de verkièrde plaats veur Festina. En ós deerbare slingerkeugel hónge vanaaf daen tièd te roeste in ut materiaalhok.
Maar . . . ik neem óch noow dreej-un-dertig jaor met in d’n tièd. Ik bin d’r intösse twieë-un-vieftig en langzamerhand te ald, te stièf en te traog um hordes te loupe en wièd te springe. Ik gaon as un slek euver die hordes en haol nog net de zandbak met wièdspringe.
Toen kwaam ut gojje niejs. In Eindhove organiseerde ze veur ut alleriers in Nederland unne werpvièfkamp. Alweer veur de leeke ónder óch: det is kogelslingere, kogelstoeëte, discuswerpe, speerwerpe en gewichwerpe op einen daàg. In Amerika deeje ze det al vuùl langer, maar nog noeits vertoeënd in Nederland. Ouk det gewichwerpe waas niej, d’r ware zelfs nog gen werpgewichte in Nederland. Die hadde die van Eindhove oèt Amerika laote euver kómme. Gewichwerpe is zón bietje dezelfde techniek wie kogelslingere, allein is de kogel twieë keer zoeë zwaor en dae maeter staoldraod is vervangen door un paar ièzere schakels wies un totaal-lingte van vièrtig centimaeter.

En wat bleek, slingere verlièrs se neet zoeë maar, net wie zwumme en fietse. En potdomme, dae werpvièfkamp waas ech mien dingk. Met óntzettende dank aan de inmiddels euverleeje Piet Göbbels en Frans Weyers ware inens kogelslingere en gewichwerpe mien beste ónderdeile in de atletiek. Wat had ik die twieë gegund det ze det hadde meuge met-make!
In de aafgeloupe 23 jaor bin ik zoeë dök Nederlands kampioen gewaore op dees ónderdeile, det ik d’n tel un bietje kwièt bin. En unne kièr of vieftieën heb ik ut Nederlands record verbaeterd op ein van die ónderdeile. Aafgeloupe jaor waas ik nog kampioen met kogelslingere en gewichwerpe beej de menkes van vièf-en-seventig en alder. En veer juni vurrig jaor heb ik in Merksem (B) allebei de records verbaeterd.

As ik dit zoeë schrièf en zit te stróntse euver miene atletiek, vraog ik mich toch aaf:
‘Wat waas d’r van de regionale atletiek gewaore as se toen die atletiekbaan gewoeën in Blierick hadde gelag. Wie zich det eigelik huùrde. Wat had ik Piet Göbbels en Frans Weyers gegund det ze eur kogelslingere wiejer hadde meuge oètdrage’.