Unne verpesde Sinterklaos

Ut waas op unne mièzerige zóndaag in november. Wie ik smorges oèt de raam keek hóng d’r un dieke mistige daeke euver Blièrick. De letste vóchtige herfsblaedjes dwarrelde oèt de haos kale buim. Zóndigge zièn oèrvervaelend veur un menke van zes jaor. De mós persee de zóndigse kleier aan en die meuge ouk nog ens neet vettig waere. Maar vandaag waas unne biezóndere daag. Sinterklaos kwaam eindelik aan in Blièrick. Vanaovend meuge we dan nao lang wachte en dök vraoge ós scheunke zette.

Smiddigs woorte mien jóngste zuske en ik in ózze zóndigse jas en sjaal ingepak. We ginge met ós mam op paad door de Lieuwerikstraot nao ut dörp. In de Broekstraot lepe al mièr kiendjes met eur elders aan de hand dezelfde kant op. In de Kloeësterstraot waas ut baeregezellig, achter de winkelroète stónde allemaol Sinterkläöskes en hièl vuùl Zwarte Pietjes tösse die moèi ingepakde en versierde pekskes. Luidspraekers hónge boète en speulde Sinterklaosliedjes.
‘Zit mien graasj d’r ouk beej?’, vroog ik aan ós mam en wees nao un etalaasj.
‘Det zit nog in wiej zek jungske. Maar wae wet, as se braaf genóg bis!’, zag ós mam. Ut waas drök op de Kloeësterstraot, ut leek waal of gans Blièrick op waeg waas nao Sinterklaos. Beej de Helling meuste we tösse de minse door schravele wies op de Staaywaeg. Un bietje beschut taege de dieke moor van ut kerkhaof vónde we un plaetske bergop in ut nate graas. Ut zoog zwart van de minse en de Hermenie stónd un stökske wiejer-op klaor naeve de Maas. Dich taege ós mam aan wachde we aaf wat d’r ging gebeure. En eindelik hoorte we ‘toèt . . toèt . . toèt’. De hermenie begós te speule ‘zie ginds kump de stoumboeët’ en alle kiendjes zónge mei. Ik ging op mien tieëne staon en sperde mien uigskes wage-wièd aope. Ik woord inens hièl zemelewappig en mien hertje boenkde in miene kael. Eindelik, dao zal se um hebbe! Dae groeëte boeët met ziene dampende schoorstein kwaam alsmaar doeënderbeej. Sinterklaos stónd zweiend veur-op d’n boeët en unne ganse zwiek Zwarte Piete rende op-en-neer euver ut dek. Det aanlegge aan de wal deurde un ieuwigheid. Maar dao woord de loup-plank oètgelag. De Zwarte Piet sprónge zoeëmaar van d’n boeët in ut graas en Sinterklaos schreej plechstatig euver de loup-plank. Hae goof de burgemeister un hand en zweide nao alle kiendjes op de wal. Wat zoog-e d’r moèi oèt met ziene lange witte baard, dae golde staaf, daen hoeëge mijter en dae wieje roèje mantel. Nog vuùl moèier as det ik gedruimp had.
‘Kièk mam, dao is Sinterklaos’, en wees nao um met mien vingerke. As of zeej det neet gezeen had!? Ós mam lachde en streek mich euver mienen bol. Oei, dao kwame de Zwarte Piete op ós aaf. Ze ware allemaol griès geschmienk en hadde allemaol un prachtige dansende vaer op eur kleurige mutse. Dao kump zón leef Zwarte Pietje op ós aaf. Ut lachde taege mich en die witte tand stoke moèi aaf taege dae grièze schmienk. Ut greep met zien volle hand in dae jute zak, ik makde un kuulke met mien twieë kleine hendjes en kreeg unne gansen houp met paeperneutjes. Ut lökde mich maar net um ze allemaol in mien jasse-tesse te douwe. En ut Zwarte Pietje huppelde bliej wiejer nao ut volgende kiendje.

Maar toen gebeurde ut, inens spróng unne kwaoje man zoeëmaar tösse de minse oèt op um aaf. Hièl akelig gans in ut zwart gekleid, zienen dónkere kop in zón groeëte capuchon verbórge. Met unne gemeine karate-trap schöbde dae mien leef Zwarte Pietje vol in ut gezich. Mien zuske en ik schrókke ós te pletter en begóste metein te bäöke. De traone rolde euver ós wengskes en vele op de winterjas.
Naeve ós zoot un kiendje beej ziene pap in de nek en det kreisde wie un jóngk verkske. Inens waas ut ièzig stil op de Staaywaeg, twieë pliessies grepe daen akelige mins beej zien klatje en deje um de handboeie aan. Maar mien Zwarte Pietje loog op de grónd, gans Blièrick had met um te doon. Sinterklaos stapde van ziene schummel aaf um ziene knech te truùste. De Hermenie probeerde met ‘Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht’ nog de boel wat op te fleure. Maar miene ganse Sinterklaos waas met daen eine trap gans nao de kloeëte.
‘Waorum deej dae det?’, vroog ik aan ós mam.
‘Dao krièg geej later nog wat mei . . . ‘, zag ós mam filosofisch en vaegde un träönke van eur gezich.
Un paar waeke later zoot ózze pap oètgebreid tante Bet te laeze in ziene praos.
‘Heb se ut gelaeze Tuut, dae vervaelende poetzak dae Zwarte Piet in zien gezich trapde haet beej verstek 40 oor taakstraf gekrege. Maar ze kinne um neet mièr vinde, dae oèlewapper’, zag ózze pap.
‘Verschrikkelik’, zag ós mam, ‘die make alles kepot veur die ónschöldige kiendjes en kómme d’r met e-weg’. Maar ózze pap loos gelökkig ouk veur det ut weer good ging met det Zwarte Pietje. Ut had twieë nieje veurtendjes gekrege en kós weer stralend lache. En wie ze um vroge of ut vólgend jaor weer d’r beej waas zag ut: 'Tuurlik, neet allein veur mich maar veur allemaol die blieje gezichjes van die kiendjes’.

Ik huùr mien vrouw rope: 'Jan, kump se aete?'. Ik schrik wakker en dink 'gelökkig ik heb gedruimp'.

Sintermertes veugelke

Half oktober waere de daag alsmaar korter en de nachte kalder. Op ’t Lieuweriksveldje wuùrd veurke gestaok, en gen koèle mièr gegrave. D’r wuùrd boète weer gewieriks, in ein laeg greuntebleek waere in d’n baom met unne nagel wat gater gehouwe. En baove langs de rand twieë, wao ‘ne ièzerdraod doorhaer geit, en ózze wierikspot is klaor. Beej Verstrale d’n aannemer haole we wat aafvalholt en holtkrölle van ’t schave. Ónderin de wierikspot froemele we wat krantepepeer, dao baovenop wat holtkrölle en dan stökskes aafvalholt. Met ‘n zwaegelke aanstaeke, wachte tot ‘t ’n bietje bört, en dan slingere met de wierikspot. De ganse Lieuwerikstraot deej daoraan mei beej ós op ’t Lieuweriksveldje. Sómmige brachte zelfs wat eierkaole mei, en allemaol natuurlik unne dieke petat um te poefe. Det waas ’n hièl tradiesie, en op ’t lets van de middig as-de-lol-d’r-aaf-waas woorte die wierikspöt in de duustere lóch geslingerd. Ein machtig moeëj gezich, van die lange slierte vónke taege de dónkere lóch. En dan met de ganse bubs ózze eige gepoefte petat schoeën zitte peutere en met ós zwarte klevièters nao binne werke. Ik heb noeëts mièr van-ze-laeve zónne lekkere gepoefte petat gehad. Dan waas ’t veurbeej, we meuste met aetestièd nao hoès, de wierikspot in de scheur hange en nao binne.
‘Jóng, de stinks verschrikkelik nao de rouk, trek dich ièrs oèt in de beejkeuke’, zag ós mam dan. ’t Ind van dees tradiesie waas altièd Sintermerte op 11 november.
 
Tuurlik deeje me mei met de lampiónne-optoch nao ’t Lambertusplein, wao idder jaor unne hièle groeëte troshoup waas opgebouwd. Thoès woorte ièrs de luchjes good gecontroleerd. Mien zuske en ik hadde van die lankwerpige rónde lampiónne. Det waas neet mièr as twieë rónde schiefkes kertón, en dao tösse meuste we as unne saort harmonika det flinterdun bóntgekleurd pepeer oètein rekke. Op d’n baom zoot ’n kersevutje wao zón wit kerske in meus, zón zelfde as die gebroek woorte veur de kersboum. Det kerske plaatse meus hièl presiès, en veur mich mós ós mam det doon. ‘Kóm heej, dich bis vuls te hortig’, zag ze. Ze stook ’t kerske aan en leet ’n paar dröppelkes kersevet in det vutje valle, en dan flot det kerske kersrech d’r in zette en efkes vashalde. ’t Kerske brandde hièl eigewiès en oètdagend. En dan um oèt te probere woort det harmonika-pepeer oèt getrokke. Maar potjandomme, mien kerske stónd neet rech en det dink ging in de fik. Maar ós mam waas d’r flot beej, zoeë det de ellende bespaard bleef tot ’n gaat, maar waal ’n ech lillik brandgaat. En ik stónd d’r beej en kós d’r waal met bäöke. ‘Mak niks’, zag ós mam, ‘dae is nag good veur dit jaor, en volgend jaor krièg se unne ganse nieje’. ’t Kerske woord noow nag ens rechter d’r in gezatte, en det van mien zuske ouk. We krege twieë höltjes met ’n häökske d’r aan en ginge op waeg nao de bewaarschoeël van de begiène in de 1^e Graaf van Loeënstraot. Ós mam in de midde en mien zuske en ik allebei hièl gruuëts met ós luchje d’r naeve, maar waal nag effe met de kerskes oèt.
 
Op ’t schoeëlplein waas ’t hièl drök, allemaol elders met kinder, en allemaol met ’n eige luchje. Wie we de speulplaats opkwame krege alle kinder ‘ne roeëje ster-appel. Maar ja, wat mós se dao noow met? Ik had allebei mien hand nuuëdig um det lampiejunke rech te halde, dus maar in de bóksetes met daen appel. Links van mich stónd zón jungske mich hièl gruuëts aan te klotse. Dae had ‘n ech fietselempke in plaats van ’n kerske. Zien vader, dae al aeve gruuëts dao naeve stónd, had op d’n baom van zien luchje ’n alde koplamp van unne fiets gefiespernöld. En met twieë dunne dräödjes verbónde met zón platte batterie. Ein dräödje aan det kleine kopere lipke, en ’t ander aan det groeëte kopere lipke. En dae neetnek bleef maar wat lacherig en minderwaerdig nao miene lampión kièke.
‘Dae van dich is gaar neet moeëj, want dao zit ’n lillik gaat in’, zag dae gladjanus hièl gemein taege mich, en hae keek d’r ouk nag ens hièl erg geniepig beej.
‘Det heb se good gezeen, maar ik heb tenminste ’n ech luchje, en dae van dich is unne naomaker, unne nepper, en die meuge eigelik neet meidoon’, goof ik ‘m van ketoen. Zien vader huùrde det en pakde um beej de schuiwerkes en zat um aan d’n andere kant veurdet ’t oèt de klauwe leep. Net op det moment huurde ik aan d’n andere kant ’n klein maedje hièl hard schrieuwe. ’t Had ein lank griès oètstaond winterjeske aan, en twieë van die eigewièze vlechjes. Met zien vuuskes dich geknepe stónd ’t dao te kriète en te springe. En zien mam trapde op de grónd unne gans verbörde lampión oèt. Kómpleet plat getrap op de grónd, allein ’t kerske stónd nag  eigewiès scheif euverein en goof ’n letste rouksignaal. Eine zónne vlaegel scheen d’r op met zien greune kniepkat, ouk det vónd ik gaar neet leuk. Twieë van die opgeschaote blage oèt ’t Brook stónde wie twieë misdeeners links en rechs. Met in de hand zónne oètgeholde sókkerbiet op unne bessemstek. Ze hadde d’r gezichter oèt gesneje, det zoog bes waal akelig oèt. Maar ik meus oplette want dao kwaam unne man ós aandouwe, d’n optoch begós, ós mam makde veurzichtig de kerkses van mien zuske en mich aan. En dao schove we haer, keihard zingend:
 
Sintermertes veugelke, haet ein roeëd keugelke
Haet ein blauw stertje, van je hoepsa Sintermerte
Vandaag is ’t Sintermerte, morge is ’t Sinterkrökke
Kómme die gooje herte, hadde gaer ein stökske
Sintermertes körfke, houw ‘m op zien mörfke
Hout, hout, hout, en swinters is ’t koud
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein lol
En Mieke de hoep zoot op de stoep
En leet d’r eine vleege
Mieke de hoep zoot op de stop
En leet d’r eine gaon
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein lol
 
Achter de Blièrickse hermenie aan, die steeds weer det zelfde liedje speulde. En veural det stökske van Mieke de hoep vónd ik waal leuk, allein ós Mieke waas ’t dao duùdelik, aan zien proèmemundje te zeen, neet met ins. Wie we oèteindelik op ’t Lambertusplein zien gekómme weit ik ech neet, zelfs neet door welke straote. Want mien ouge ware hièlemaol gerich op det kloeëte kerske, met det parmantig dansende vlemke d’r baovenop. Met twieë hendjes heel ik det höltje stièf vas. Stepke veur stepke, vutje veur vutje, lettend op die veur mich lepe. En dan hei se ouk nag det rot gaetje wao de wind vreej spel met speulde. Dus ik mós ouk nag ens zörge det de wind genne vat kreeg op mien tóchgaetje. Wat waas ik bliej det we eindelik op ’t plein ware en achter de hekke van de gemeinte meuste aanschuùve.
‘Mam, zal ik mien luchje noow maar oèt doon’, vroog ik, en ós mam zag ‘Doot maar jóng’.
Hèhè, wat ’n opluchting. Gelökkig, noow kós ik pas zeen wat veur unne groeëte troshoup d’r stónd, hae waas waal zoeë hoeëg as un hoès. Binne de hekke op aafstand stónd unne man met ’n moeëje platte ketting um. ‘Det is d’n burgemeister’, smiespelde ós mam. En um dae burgemeister dreide wat rare kaerels met sjieke hoede op. ‘Altièd dezelfde diekköp veuraan, net wie stróntvlege um unne houp strónt’, zag zónne groeëte mins naeve mich wat euverdreve hardop. En inens dao kwaam hae aan, Sintermerte te paerd. De paerdevutjes kletterde nerveus op de stein van ’t plein, ’t paerd snoèfde en goeëjde ziene kop umhoeëg, maar Sintermerte zoot kersrech. Maar as ik toch hièl ièrlik bin, vónd ik ’t waal wat schaemel. Det paerd waas neet ens unne schummel, en de kleier had-e volges mich gewoèn geliènd van Sinterklaos. D’r ware ouk gen Zwarte Piete beej, um ós schoow te make, of um met paeperneut te goeëje. Ós mam had verteld det Sintermerte waal ens ziene jas doorscheurde, en de helf aan unne erme sloeber goof. Maar zelfs det deej hae neet.
 
Die kaerels met die heud begóste zenuwechtig op en neer te loupe. Manne van de brandwaer schödde benzièn op d’n troshoup en de burgemeister kreeg ‘ne fakkel in zien hand gedouwd. Dae smeet hae wat ónbeholpe in daen troshoup en ‘vrroemmmm . . .’, de vlamme schote umhoeëg. ’t Woord inens hièl leech op ’t plein, de veulsde de wermte van ’t veur in dien gezich. Sintermerte hei meujte um ’t paerd in bedwang te halde en de hermenie speulde op veilige aafstand Sintermertes veugelke.
 
‘Zal ik miene lampión maar in ’t veur goeëje mam?’, vroog ik. ‘Niks d’r van, dae geit thoès in d’n dreksbak’, kreeg ik te huùre. Ós mam noom ‘m mich aaf en stopde ‘m veur alle zekerheid in eur tas. Noow had ik eindelik de hand vreej um miene roeëje ster-appel nao binne te werke. ’t Plein leep laeg en weej truuk nao de Lieuwerikstraot.
‘Maham, wannièr kump Sinterklaos?’, begós ik.
‘Det deurt nag effe, ’t is noow pas Sintermerte’.
‘En morge is ‘t Sinterkrökke’, zag mien zuske.
‘Meuge we vanaovend alvas ózze schoon zette’.
‘Gekken duiles, det doon we pas as Sinterklaos in Blièrick met d’n boeët is aangekómme’.