Wat mótte we noow met poèpediekske?

Heb geej ouk gehuùrd wat ze wille met die kinderbeuk van Roald Dahl? Ut waas effe behuùrlik schrikke det bepaolde wäörd neet mier gebroek meuge waere. Wäörd as diek, lillik, stóm, vraemp en zwart kinne neet mier. Alles wat negatief kin euverkómme, mótte we in positieve zin aanpasse. Euver zwart dörf ik neet ens mier te beginne. Ouk mót alles genderneutraal waere aangepas, dieke menkes waere noow enorme persoeëne. Ut mót neet gekker waere, wae det bedink is nog te stóm um veur d’n duùvel te danse. Maar die zoeë geneumde sensitivity-readers meine det poepie serieus.

Metein meus ik dinke wat d’r dao-nao geit kómme. Wat dóch geej van die prachtige beuk oèt ós jeug: Karl May, Arendsoog en Witte Veder, Suske en Wiske, Sjors en Sjimmy, Olivier B.Bommel en Donald Duck. En Kuifje in Afrika kinne ze metein al óngezeen gans opdoeke. Maar wat is ut volgende cultuur-erfgood wat d’r aangeit?
Ut volgende zulle waal de schilderieje zièn van Michel Angelo en zien kornuite. Strakkes waere de erogene zónes van Eva met un degelik badpak en ut piemelke van Adam met un duchtige zwumbóks euvergeschilderd. De waereld is boutmaf gewaore, de zuujs haos bliej zièn des se d’r al 75 jaor bis. Ut zal ózzen tièd waal deure.
Laot die sensitivity-readers maar iers beginne met d’n Bièbel en die andere heilige beuk, die ik neet met naam dörf te neume. As se dao alles oèt haole wat aanstoeëtgaevend is dan halde ze un bukske euver wat nog dunner is as ‘Hónderd jaor Duitse humor van euver de päöl’.

Dao loog ik lets in bed euver nao te dinke wie ik weer ’s neet kós slaope. Inens vleeg ik euver-ind en roop in paniek:
‘Nae . . nae . . det kin absoluut neet ‘.
Mien vrouw schrik zich ut apezoor en griep mich vas:
‘Wat is d’r met dich aan de hand? Ut hert klop mich in de kael!’.
‘Ik mót inens dinke aan ós waordebook van Blierick. As bepaolde wäörd neet mier kinne, mótte we weer van veure aaf aan beginne’.
‘Potverdomme, ik dóch det de waereld vergóng. Gank maar gauw weer slaope’, zag mien vrouw en dreide zich weer um.

Maar jao, det zegke ze waal, maar ós Bliericks is hièl rièk aan de moèjste wäörd veur diek, lillik, stóm, vraemp en neum maar op. Wat die sensitivity-readers negatieve aanduidinge vinde, hebbe weej det in Blierick verpak en oètgespreid in de moèjste umschrièvinge.
Die genderneutraliteit zit al un bietje in ós dialek. Dao wao de Hollanders ut hebbe euver ‘hij en zij’ zegke we heej ‘hae en het’, dus de vrouwe hebbe we al ónzijdig gemak. En wao zeej ut hebbe euver ‘vrouwen en mannen’, vatte weej det gewoèn same ónder ‘de luuj’. Pap en mam neume we de aldeluuj en taege de zuskes en breurkes zegke we de jóngeluuj.
Maar wat mótte we met die benaminge veur unne stómmerik. Meuge höllewölle en pallesaot nog waal? Ik dink ut neet! Of gewapde, klotskop, bótterkop en uulskuùke. Det kinne we toch neet allemaol opdoeke? Ouk diekköpke en foepneus kinne we gaon strepe.
Emus met un diek achterwerk beschriève weej as flaai, makvot, paj, pospaerd, schómmel of schoèf. En as vrouwe iets mier hebbe as twieë erwte op un plenkske gaeve we det aan met kómmesveur of mammedeikes. Ik mót d’r neet aan dinke det we det neet mier meuge zegke of umschriève. En wat mótte we noow met ós poèpediekske, un klein diek stróntmenke. Det zuuj gaar neet mièr meuge. Waarschienlik wuùrt det zoe-iets as un veur ziene jónge laeftièd wat groeët en stevig persuuenke det nog neet gans zindelik is.

Zeet geej det gebeure? 

Miene linkerpoeët en miene rechterpoeët

Nog neet zoeë lang geleeje zoog ik unne vrouwelikke professor taalkunde op d’n tilleviesie beej ut programma Binneste-Boète. Laot ik eur veur ut gemaak Nelke neume. Zeej bestudeerde of koeie met spraakgeluùde en bewaeginge vergelièkbaar kóste kómmunicere as weej minse. Ut schieënt det ze aape Ingels hebbe gelièrd en ouk minselikke gebaretaal. Noow heb ik waal ens unnen aap met ziene middelvinger in zien neusgaat zeen peutere en dao nao gruuets dae middelvinger zeen opstaeke. Toen dóch ik: ‘Presiès ome Kuueb, dae deej det ouk zoeë’. Allein verdween toen ziene vinger in de bóksetès en kwaam d’r dan weer schoeën oèt, en det kós daen aap neet.

Maar Nelke had mich gegreepe, niejsgierig gemak en ik vónd det geweldig. Noow zièn weej al met veer man verschrikkelik en vuùls te lang bezig met un Bliericks waordebook. Meschiens kin Nelke ós waal wat op waeg helpe? Un bietje sjwoeng kinne we waal gebroèke. Dus ik trok de stoute schoon aan en belde Nelke op:
‘Hoi Nelke, met mich, weej zièn bezig met un Bliericks waordebook! Meschiens val ik met de deur in de koeiestal? Maar ik weit ut neet, zuuje ós Bookender kuuj ouk op zien Bliericks kinne kómmunicere?’.
Nelke vroog efkes bedinktièd, maar jao huùr, as ik unnen Bookender boer bereid vónd um un schoeëlkleske met kuuj te levere, dan makde zeej unnen daag vreej um nao d’n Bookend te kómme. Ik waas zoeë bliej wie unne gek! Bookender kuuj die meschiens waal Bliericks kinne praote! Ut waas effe zeuke maar wièd boète d’n Bookend vónd ik ein van de letste boere met un hendje vol met gewillige kuuj. Laote we daen boer veur ut gemaak Kuueb neume. Maar waal unnen andere as dae van dae middelvinger!

Op unne gojje morge stónde Kuueb en ik Nelke op te wachte. Zónder laptop of potloeëd en pepeer stapde ze oèt euren elektrieken auto. Met eur lieëg scheunkes en luchtig kledje stook ze behuuerlik aaf beej ós lieslaarze en greune rubbere jeskes. Laote we gelièk beginne, zag Nelke en leep veur ós oèt de stal in:
‘Ik begin altièd met un ierste kinnismaking’, zag Nelke en ging met de rök nao zón koe staon. Ze bewoog met ein hand nao mich en gebaarde det ik det ouk meus doon beej un andere koe. Hièl gewillig ging ik stokstièf veur zón koe staon en wachde aaf. Achter mich hoorde ik wat gesnoèf en woord ut werm in miene nek:
‘Zuus se waal, ut iès is gebraoke! Ze wilt dich begroete’, zag Nelke hièl oètgelaote. Intösse zoog ik Kuueb ouk un koe met twieë hand knuffele, gewoèn met zien gezich d’r nao toe. Inens veulde ik wat harde snorhaor met vuùl neus-slièm in miene nek en door ut snoève van die koe leep dae koeiesnót door richting miene rök. Nelke stook zienen doèm op en ik ónderging un gans waereldvraemde kinnismaking. Maar die koe koos al veur de volgende fase, ik veulde wie ze met eur tóng miene nek bewerkde. Net unne groeëte lap schoorpepeer dae euren eige neus-slièm oèt miene nek lekde. En douwde ouk, wat al hièl traog ónderwaeges nao miene rök leep, nog wat wiejer nao ónder. Nelke woord zoe-wat lyrisch en stónd te huppele van plezeer:
‘Geweldig, ze haet dich gans geaccepteerd!’. Kuueb keek mich aan en dóch ut ziene. Ik dreide mich um en keek in un paar wezenloos stómme koeie-ouge die mich aanklotsde wie un kis wortele. Ik veulde gen inkele genegenheid of acceptatie van beids kanter, eigelik veulde ik hielemaol niks. Jao, ik veulde wat euver miene rök loupe. Metein meus ik waal dinke aan minnige kinnismaking met schoeëne schikse beej d’n Blierickse vastelaovend. Ge weit waal, zoeë in de drökte nao d’n optoch beej Sur Meuse. Ik weit neet of Nelke die ervaring waal ens haet gehad, maar ik twièfelde dao sterk aan. In niks, maar dan ouk gaar niks, zoog ik as amateur-taalkundige ouk maar éín euvereinkóms tösse kuuj en minse. Waal veulde ik unne eigezinnige hièle groeëten dröppel snót euver miene röggestrank nao ónder loupe. Ik schuùverde d’r mich van en Nelke zoog det weer gans anders:
‘Presiès det geveul heb ik ouk altièd’.

Nelke noom ós met de stal in en we meuste gaon zitte op un paar stroeë-bale. Ut wazelde van alles, maar det leet ik euver miene rök aafloupe. Nou ja, deze kièr figuurlik dan. Un vièftal kuuj loge in euren eige pies en strónt te herkauwe en hadde gen inkel benöl det d’r twieë studente en eine professor ware:
‘Noow mótte we hièl stil bliève zitte. En as we gelök hebbe huùre we ze zoeë metein neurieje’, zag Nelke. Kuueb keek mich met aope moel aan en ik had al spièt det ik die taart had oètgenuuedig. Maar efkes later stook Nelke ziene wièsvinger op en zag ‘sssst’. Weej luùsterde hièl scherp en hoorte un paar kuuj wat brómmele, ge kint det waal. Mien vrouw zaet ouk waal ens det ik geluùde maak als ik lig te snörke. Miene middelvinger jeukde inens maar ik heel mich net in. Ik dóch laot ik mich ens hièl positief gaon opstelle. Dus ging miene wièsvinger de lóch in en ik fantaseerde:
‘Óngeluiflik! Die neurieje un Bliericks vastelaovesliedje!’. Nelke kwaam zoeë wat klaor op zienen boes stroeë:
‘Aoh jaohe? Ech waor?’. En natuurlik waas ik toen neet mièr te halde:
‘Ik huùr toch ech hièl duùdelik: Hmme hummehummehum hmme hummehummehum’.
‘Nou ja, enne enne?’, trok Nelke mich niejsgierig de volgende wäörd oèt de moel. En zoeë euverdreve meugelik met un oètgestreeke gezich zag ik:
‘Ik huùr heej toch ech in: miene linkerpoeët en miene rechterpoeët! En weej hebbe in Blierick un vastelaovesliedje det geit van: En mien linkerbein en mien rechterbein, die loupe noow al jaore naevenein’.

Nelke stook twieë ermkes in de lóch en kreide oèt:
‘Wat bin ik heej bliej met. Dit heb ík zelfs nog noeits met gemak!’. En die mich un bietje kinne, die weite det ik neet mièr taege te halde bin as ik emus zoeë wièd heb. Dus ik zeg taege Nelke:
‘Ik veul inens hièl sterk um same met dich tösse die kuuj in te gaon ligge. Mich euverkump inens hièl sterk ut geveul det weej twieë heej vandaag iets hièl biezónders gaon belaeve!’.
Nelke kiek nao die kuuj, die hièl tevreeje lank-aaf in eure zeik en strónt ligge te dreie. Ut kiek nao zien scheunkes en zien luchtig kledje. Ut kiek mich aan en ik zeen um twièfele dus ik mót effe doordouwe:
‘Ik huùr noow hièl scherp: humhuulme. Ze wille un kösmuulke! En ierliker gaon we ut noeits mièr belaeve, zón lekker kösmuulke luuet ós pas ech danse door un koeielaeve’.
Ik zeen Nelke zien móndhukskes wat wegzakke. Ut kiek nao die stróntkuuj en dan nao mich. Dan pak ut zien mobielke en luug det ut gedrök steit:
‘Ik mót gaon, maar we hebbe waal hièl vuul gelièrd vandaag’. Nelke löp driftig nao zienen auto en ik huùr Kuueb mómpele:
‘Potverdomme wat un draosbóks, wat unne kwats, wat unne wazel. En dao held unnen deur betaalde professor zich met bezig? Ik huùr mien kuuj neurieje, ze mótte gemolke waere’.

‘En ik veul unnen dröppel koeiesnót in mien ónderbóks loupe. Ik mót gedoesj waere’.
Vastelaovend same.

Kogelslingere vruùger en noow

Zo’n bietje tösse 1957 en 1965, wie we beej Festina nog trainde op ut Saorbrook, toen hadde we un apart hukske um te kogelslingere. Ge mót óch veurstelle, de Groeët Bollerwaeg en dae groeëten euverwaeg ware d’r nog gaar neet. Um beej ut Festina-veld te kómme stoke we op ut ind van de Nieborgstraot d’n euverwaeg euver nao de Sint Annawaeg. Tösse in ’t Zandt, de Werkplaats en de Tèrbaek door wies de volgende euverwaeg en daoveur linksaaf. Beej de Demka weer linksaaf en dan rechdoor zoog se nao un paar hónderd maeter de paort van ut VCH-terrein ligge. Achter die moèje paort tösse die machtige gemetselde kolomme speulde voetbalclub d’n Horsterwaeg en wat wiejer nao links achter z’n baekske met roeswater loge de velde van SVB. En dao tösse in, op zón drassig óngelièk veld, dao trainde weej. Ut stelde neet vuùl veur, maar we ware d’r bliej mei. En dan verborge achter ut VCH-terrein, óngevier wao noow de toegangspaort van de Kievit is, dao loog de betónne cirkel um te kogelslingere. Van dao-oèt slingerde weej dan tösse de spaorlièn rechs en ut VCH-veld links.

Umdet ik alle ónderdeile leuk vónd, deej ik natuurlik ouk mei met kogelslingere. D’r trainde destièds twieë echte (vergaete) toppers van de aafdeiling Zuid (Zieëland, Brabant en Limburg): Piet Göbbels van AV Tegele en ózze eige werptrainer Frans Weyers van Festina. Veur de leeke ónder óch: kogelslingere duis se met unne kogel van 7,25 kilo beej de seniore. Dae kogel zit met unne staoldraod van unne maeter langk, vas aan unne ièzere handgreep van ellef beej ellef beej ellef centimaeter. Dreej kièr ellef dus, gekker mót ut neet waere. De bedoeling is dan um dae kogel op snelheid te bringe met veurzweie, dan dreej (of veer) kièr te dreie in unne cirkel van twieë maeter doorsneej um um dan zoeë wièd meugelik weg te sodemietere. Um dien hand te bescherme taege die centrifugaalkrachte druueg se unnen officiële handschoon. Ik had dae neet, maar ik kreeg van mien zwaoger Joep unne alde militaire handschoon, dao woorte de vingertuupkes van aafgesneeje en dae deej ut ouk.

Destièds hadde we twieë gojje juniore beej Festina, Hay Eichholz en Peter Gaal. En ik waas d’n derde in de pik-orde. Zeej haolde medaljes met slingere, ik deej det met hordeloupe en speerwerpe.
Van Piet Göbbels en Frans Weyers lièrde we de fiène kneepkes van ut kogelslingere. Blierick greujde oèt tot un steunpunt veur dit prachtige ónderdeil van de atletiek. Beej Frans Weyers thoès krege we ouk de ierste krach-traininge. Frans had zelf halters en dumbbells gemak, gewoeën van ièzere buùze en betón. Ik hoord’veur ut ièrs van veurslaon, bankdrökke en skwatte. Vuùl gojje werpers kwame nao ut Saorbrook en sóms kwaam d’r ouk waal ens unne kogel laevesgevaorlik op de spaorlièn terech. Potdomme, det ware nog ens tièje.
Maar aan det alles kwaam midde zestiger jaore in eine klap un ind. Festina kreeg zoeë wièd meugelik e-weg un sintelbaan op d’n Herungerberg en Venlo had un niej prestige-objèk. Festina rakde dreej kwart van zien leeje kwièt vanwaege dae te groeëte aafstand. Ut verschil van nao ut Saorbrook of nao d’n Herungerberg fietse, waas un brök te wièd veur haos allemaol die jónges en maedjes oèt Blierick.

Maar ouk ut kogelslingere dreide ze de nek um. Jao, d’r loog nog unne nieje prachtige rink aan de rand van de hónde-renbaan. Maar det bleek al nao ós ierste training un ónmeugelikke combinatie. Die tengere hundjes met die dunne puuetjes kóste neet taege die groeëte gater van ós keugel beej ut slingere. Wie hebbe ze ut zoeë kinne bedinke? Ouk op ut midde-terrein van de sintelbaan moch neet geslingerd waere umdet dao aaf en toe gevoetbald of gehockeyd meus waere. Jao jao, zag de gemeinte, neet eimere, ge mót bliej zièn met zón moèj baan. Det klopde ouk waal, die baan waas geweldig, maar loog hièlemaol op de verkièrde plaats veur Festina. En ós deerbare slingerkeugel hónge vanaaf daen tièd te roeste in ut materiaalhok.
Maar . . . ik neem óch noow dreej-un-dertig jaor met in d’n tièd. Ik bin d’r intösse twieë-un-vieftig en langzamerhand te ald, te stièf en te traog um hordes te loupe en wièd te springe. Ik gaon as un slek euver die hordes en haol nog net de zandbak met wièdspringe.
Toen kwaam ut gojje niejs. In Eindhove organiseerde ze veur ut alleriers in Nederland unne werpvièfkamp. Alweer veur de leeke ónder óch: det is kogelslingere, kogelstoeëte, discuswerpe, speerwerpe en gewichwerpe op einen daàg. In Amerika deeje ze det al vuùl langer, maar nog noeits vertoeënd in Nederland. Ouk det gewichwerpe waas niej, d’r ware zelfs nog gen werpgewichte in Nederland. Die hadde die van Eindhove oèt Amerika laote euver kómme. Gewichwerpe is zón bietje dezelfde techniek wie kogelslingere, allein is de kogel twieë keer zoeë zwaor en dae maeter staoldraod is vervangen door un paar ièzere schakels wies un totaal-lingte van vièrtig centimaeter.

En wat bleek, slingere verlièrs se neet zoeë maar, net wie zwumme en fietse. En potdomme, dae werpvièfkamp waas ech mien dingk. Met óntzettende dank aan de inmiddels euverleeje Piet Göbbels en Frans Weyers ware inens kogelslingere en gewichwerpe mien beste ónderdeile in de atletiek. Wat had ik die twieë gegund det ze det hadde meuge met-make!
In de aafgeloupe 23 jaor bin ik zoeë dök Nederlands kampioen gewaore op dees ónderdeile, det ik d’n tel un bietje kwièt bin. En unne kièr of vieftieën heb ik ut Nederlands record verbaeterd op ein van die ónderdeile. Aafgeloupe jaor waas ik nog kampioen met kogelslingere en gewichwerpe beej de menkes van vièf-en-seventig en alder. En veer juni vurrig jaor heb ik in Merksem (B) allebei de records verbaeterd.

As ik dit zoeë schrièf en zit te stróntse euver miene atletiek, vraog ik mich toch aaf:
‘Wat waas d’r van de regionale atletiek gewaore as se toen die atletiekbaan gewoeën in Blierick hadde gelag. Wie zich det eigelik huùrde. Wat had ik Piet Göbbels en Frans Weyers gegund det ze eur kogelslingere wiejer hadde meuge oètdrage’.