Oranje sjaal

Ut geit de geschiedenis in as de ‘perfect battle’. Tachtig jaor geleeje, op dreej december 1944 woort Blierick in einen daàg tièd bevrijd. Daen daàg sneuvelde zón vieftig Ingelse soldaote en beej de Pruusse ware det d’r zón hónderd. In de maonde daoveur woort de Maasbrök minstes zón dertièn kier door de Ingelse gebómbardeerd zónder succes. Zoe-wat alle bómme slooge in op Blierickse huùs of op de binnestad van Venlo. Op 25 november 1944 bleeze de Pruusse de brök maar zelf op. Wat waas ut oèteindelikke nut noow gewaes?

Veur de minse van Blierick waas ut zeker genne ‘perfect battle’. Natuurlik ware ze achteraaf óntzettend bliej det ze eindelik bevrijd ware, maar de medalje had ouk zien inkzwarte kièrzijde. Té vuul minse verlaore op dramatische wièze ut laeve, verschrikkelijk vuùl huùs woorte plat gegoèjd. Waekelang verbleve de minse in doeëds-ings in de kelders om te schuùle veur de bómme en de granate. Ut ware de ergste maonde van de ganse Duitse bezetting. As mien elders sproke euver daen oorlog dan waas ut veural euver dees periode. Vuul tièd um te viere, te rouwe en puin te ruùme waas d’r neet want un paar daag later woorte alle Blierickse minse geëvacueerd. Ut volgende verhäölke is gedeiltelik oèt mienen doèm gezaoge. Ik bin in 1947 gebaore en heb d’n oorlog neet mei-gemak. Maar vannach druimde ik as-of ik d’r zelf beej waas gewaes. In daen druim zien waal feite verwerk die mien elders mich dök genóg verteld hebbe. En altièd kwaam die traon en die verzuchting:
‘Haopelijk heuf geej det noeits mei te make’.

In die twieë met-ein verbónde kleine kelders van de Lieuwerikstraot nummer 11 en 13 zote tieën minse op un höpke. Privacy waas qua ruumte bekrómpe tot idders eige matras. Staon kós allein dae kleiner waas as eine maeter vièf-en-zestig. Mien vader en ome Aatje hadde zich te pleures gewerk en un mangaat gekap door de betón tösse de twieë huùs. Det vónd de buurvrouw veiliger veur as d’r un bóm zuuj valle op ein van de huùs. De buurvrouw waas, wie ut gaat good-en-waal klaor waas, gevluch nao femielie in Mestreech. Naeve ós eige gezinnetje verbleve oma Titulaer, dreej omes en un tante met eure verloofde in die kelders. Idder had zien eige plaetske en ik loog taege ós mam aan. Daen derde december hoors se ellef ingstige hertjes kloppe in die duuedse stilte. Boenk . . boenk . . boenk. Un vleeg kroop taege de wit gekelkde betónne moor zenewechtig umhoeëg. De granate flote euver ut hoès en sloge met unne harde knal links en rechs in. Eine kièr woort ós hoès gerak. Ózze pap waas neet te halde en vloog de keldertrap op. Ós mam begós zachjes te bäöke en drökde mich taege eur aan. Ut leek waal un ieuwigheid te deure wies ózze pap truuk kwaam. Aan d’n achterkant waas un granaat ingeslage oppe slaopkamer. De halve raam en un stök moor ware weggeslage, maar d’r waas gelökkig gennen brand. Ik hoord ós mam deep zuchte. Oma Titulaer sleep gewoeën as un verwelkde roeës wiejer en makde ut allemaol neet zoeë good mei. Mien omes deeje zich te good aan pannekukskes met appelmoos. Van der Sterre van nummer 9 waas ouk Blierick oèt gevluch en had un paar pöt wekglazer met appelmoos gebrach. D’r veel weinig te lache en idderein heel d’n aom in wie d’r duùdelik huùrbaar militaire voertuige door de straot denderde.
‘Zien det Pruusse of meschiens toch al de Ingelse’, vroog mien tante aan ózze pap.
‘Ik weit ut ech neet’, fluusterde hae.
Ut granaatveur verstómde en ut woort doeëdstil um ós haer. Idderein heel de uurkes gespits. Inens hoorte we via ut met zandzèk aafgedekde kelderraempke minse met-ein praote. En emus zag:
‘Volges mich weite die van Titulaer nog neet det ze de kelder oèt kinne!’.
Ózze pap met zien dreej breurs vloge gelièk umhoeëg en rende de keldertrap op.
‘Bis se waal veurzichtig Piet’, reep ós mam um nog nao.

Ut deurde alweer un ieuwigheid en eindelik dao kwaam ózze pap de trap aaf. Hae had hiel waers un kónfektie-sigret tösse de lippe en nog un reserve achter zien oèr. Had-e gekrege van de Ingelse sóldaote. Hae had traone in de ouge en reep met gebraoke stum:
‘We zien bevrijd! De Ingelse zien euveral in Blierick. Ut is veurbeej Tuut’.
Hae vloog ós mam um de nek en ik hoord’um zachjes zegke:
‘Ut is ech veurbeej Tuut, we kinne weer veuroèt kièke, we kinne weer vreej aome’.
En ik hóng dao tössen in en wis beej God neet wao ze ut euver hadde. Maar idderein behalve oma ging nao boète wao de ganse Lieuwerikstraot stónd te springe en mekaar aan ut knoèvele waas. D’r woord gebäök en gelache en miene euverbuurjóng en ik keeke mekaar aan of we ut in Kölle huurde dóndere. En as we good hadde geluùsterd, dan waas det meschiens ouk zoeë. Ózze pap en ós mam leepe nao ut begin van de Lieuwerikstraot en ik schuùmde wat tösse de ruïnes van beej ós schuùns taegen-euver. Hiel gruuets vónd ik un verschroempelde granaat en leep dao mei nao ózze pap. Ós mam kreeg haos un begaoving en zag:
‘Leg det dink hiel veurzichtig weg en wils se det noeits mier doon’.

Un paar daag later bleek det we meuste gaon evacuere, de Pruusse zote nog in Venlo. Ut waas te gevaorlik in Blierick en we leepe de Ingelse maar in de waeg. We zuuje met militaire vrachwages nao Wièrt gebrach waere. Daen daag det we weg meuste waas ut ouk nog Sinterklaos. Gaar nemus, zelfs ik, had in de wièdste vaertes gedóch aan dae Sinterklaos. Maar ós mam waal. Smorges meuste we iers rechop in de kamer zitte en zinge van:
‘Sinterklaas kapoentje, gooi wat in mijn schoentje,
gooi wat in mijn laarsje, dank u Sinterklaasje!
Sinterklaasje bonne bonne bonne, gooi wat in mijn lege lege tonne’.
Nou ja zeg, laerskes had ik zoe-wie-zoeë neet en neet allein de tónne ware laeg. Alles waas laeg! We hadde gewoeën niks, noppes, nada. Maar ós mam had toch wat verstop achter de praos van ózze pap. Veur mien zuskes had ze un paar póppe inein gefiespernöld en ik kreeg unne oranje sjaal. Unne prachtige haos leech gaevende oranje sjaal met van die opvallende oranje frutzelkes aan de twieë oèt-inde. Morrejèn wat waas ik bliej want ik had intösse waal begrepe wat oranje veur de Blierickse minse beteikende. Die kleur stónd veur ut hoès van Oranje maar ouk veur de bevrijding. Ik dreide de sjaal um miene kop en um miene hals en rende de Lieuwerikstraot op en aaf. De minse bleve staon en klapde veur mich. God wat waas ik gruuets.
Maar we krege ouk allemaol twieë petatte van Sinterklaos, maar die meuste we metein beej ózze pap inlevere. Zoeë dun meugelik woorte die gescheld en in schiefkes gesneje. Ós mam stónd al te wachte met de pan wao-in de door ózze pap zelf gemakde lièn-aolie al pruttelde. En effe later zote we in vreejheid te geneete van de lekkerste petatte-schiefkes.

Ónderwaeges nao Wièrt moch ik achterin de vrachwage zitte. Ik deej miene oranje sjaal aaf en zweide de ganse waeg met miene vreejheids-sjaal. En alle minse die we veurbeej reeje klapde en zweide nao mich.

Of waas ut nao miene oranje sjaal?