As ik weer ‘s in ’t dörp bin, dan wandel ik aaf-en-toe
röstig ’n rundje Kloeësterstraot, Póntanusstraot, Maasbreesestraot en
Steegstraot. Mièr is ós dörp eigelik neet, maar dan bin ik weer effe thoès.
Ónderwaeg zeen ik det ’t dörp zien erm oètstrek nao de wieje umgaeving. De
Laan, de Broekstraot, ’t Nieborgs, d’n Bokenderwaeg, d’n Breetsewaeg en d’n
Baoldersewaeg. Allemaol van die hièle alde waeg wao euver ieuwelank de minse
nao ’t dörp toe kwame of weer nao hoès ginge. Sóms met de tasse vol
baodschappe, sóms met un stök in de hakke.
As ik kièk op de landkaart, dan zeen ik det Blièrick
wuùrt um-ermp door ’t nag landelikke Hou-Blièrick, Euverkaore, d’n Bokend en ’t
volgebouwde Brook. Op ansichtkaarte van Blièrick zeen ik de schaarse
euvergebleve monumente as Sur Meuse, de Pastorie, de Watermeule, ’t Canal du
Nord of ’t Raodhoès aafgedrök.
Maar as ik weer Blièricks huùr praote, mak niks oèt
wao, sóms zoeë maar erges op ’n terrasje, det mak mich bliej. Geej zult det ouk
waal hebbe, as ge minse ós Limburgs dialek huùrt praote. Dan zeg ik taege mien
vrouw: ‘Det zièn d’r oèt Zaerum, oèt
Remund, oèt Haerle of wat wiejer oèt Mestreech’. Zelfs huùr ik ’t verschil
tösse ‘t Venloos en ós eige Blièricks. Die van Venlo wille dich korteraaf wat
zegge, zoeë van: ‘Kums tich fan Fenlo,
hup tan’. Det klink wat korter, wat vrechter, zoeë van retteketet, die
höbbe gen laesteikes nuùdig. En die van Blièrick wille dich wat vertelle, die
zièn ’n stökske op waeg nao Mestreech. Det mak ’t Venloos neet minder, zeker
neet. Idderein helt van zien modertaal. Maar ’t Blièricks luuet de wäördjes
danse in miene kop, d’r kump unne glimlach op mien gezich, ik waer effe
gelökkig. Maar wao zit ‘m det noow eigelik in?
As we ’t Venloos Waordebook aopeslaon, dan staon dao
allemaol bekinde wäördjes in. Nou ja, d’r zièn nag waal wat wäördjes die se
mis, en die meschiens nag allein in d’n Bokend of in Hou-Blièrick waere
gebroek. En toch is d’r verschil. ’t Limburgs besteit oèt ’n rièk palet aan vuùl
kleurige dialekte. En idder dialek, iddere taal is oeëts erges begós as
gespraoke taal, pas later kwame d’r spellingsregels en toen woord ’t ein
geschreve taal. En dao geit ’t noow meistal fout, d’r mót water beej de wièn
waere gedaon. Sinds maart 1997 is ’t Limburgs officieel erkind as
minderheidstaal ónder ’t Europees Handvest en in 2003 haet de Raod veur ’t
Limburgs spellingsregels opgesteld. ’n Geweldige, bijna ónmeugelikke, taak um
al die bónte kleure van det wièdse palet te vange ónder dezelfde regelkes. Laote
we ’s kièke wat d’n dieke van Dale d’r van zaet. We laeze det spelle ‘uit letters vormen’ is, en ein letter is ‘een teken bij het schrijven gebruikt om een taalklank of een
verbinding van klanken aan te duiden’. Dus as we Blièricks wille schriève
dan mót det zoeë good meugelik in de gooje klankkleure benaderd waere. Want d’r is toch
ein groeët verschil tösse ein broèd (bruid) en ’n broeëd (brood), en ouk tösse
druùg (droog) en druueg (draagt). En wat te dinke van ‘mien bóttramme zièn in de snieë gevalle’, leefs dreej
verschillende ie-s in eine zin. Door
’n letter of ‘ne lettergreep ietskes op te rekke kriège we ’n gans andere
beteikenis. Hièl moèj is ’t verschil tösse èrm en erm, de huùrs duùdelik ’t
verschil in oètspraak tösse einen èrm (iets mièr opgerek) en twieë erm
(korter). En det is beej mièr wäörd, zoeë as met ós ónderdane: ein beìn en twieë
bein.
D’r zièn geregeld discussies euver ’t al dan neet weglaote van die
verschillende laesteikens, zelfs des se Blièrick as Bliërick of as Blierick mós
schriève. Maar we mótte niks! In mien verhäölkes probeer ik zoeë good meugelik de spellingsregels
van de Raod veur ’t Limburgs aan te halde, maar vind ik waal det van Dale ouk
groeët gelièk haet. En dus gebroèk ik de letterkes as: ‘tekens bij het schrijven om een taalklank of een verbinding van
klanken aan te duiden’.
Ik haop det ge mich blièf toestaon wie ik mien modertaal schrièf,
en laot de letterkes neet retteketet oèt ’n ald tiepmesjièn aan óch
veurbeejgaon, maar laot ze danse as ’n verfpenseelke op ós schoeëne Blièricks
schilderieke.
