Nao de kerk

We kómme allemaol op unne laeftièd det luustere nao pap en mam neet mièr zoeë vanzelf spraekend is. Ut is 1961, ik zit op ut Blariacum en kóm steeds mièr in de knuip um mienen tièd te verdeile tösse schoeël, studere, sporte beej Festina, slaope en speule op ut Lieuweriksveldje. Die 24 oor zièn te langk en te kort tegelièk. Smorges oèt d’n bölt kómme kós steeds mièr meujte. Kin ik waal boète gaon speule of mót ik binne mien hoèswerk make is un ónmeugelik dilemma.
‘Heb se dien hoèswerk noow al aaf, det kin haos neet’, zaet ós mam. 
‘Maar jao mam, we hebbe morge neet vuùl lièrvakke’, leeg ik.
‘Kin se mich effe beej Drika petatte haole en unne bloomkoèl as ut dae haet?’, vruuëg ós mam.
‘Strakkes mam, want die jónge wachte boète op mich’, leeg ik opniej en striets mich wie unne alden deef de deur oèt.

Leège en mich aafzette taege mien elders velt mich ech zwaor. Ik worstel dao met in miene kop. Maar as ik boète aan ut speule bin of smorges lig te luime in bed, dan vergaet ik alles. En as ik zit te lière of ónderoèt gezak in de schoeëlbanke hang dan euvervelt mich un ónverzettelijk geveul van: ‘Ze kinne mich allemaol un eike nao de baan rolle, wie kóm ik heej zoeë flot meugelik weg’. 

Sinds ik van de lieëgere schoeël aaf bin, hoof ik neet mièr persé nao de kerk. Mien vriendjes van ‘streng-katholieken-huize’ die mótte waal nag. Die gaon nag döks iddere morge en zelfs sóndigs nao ut lof! Ikke neet mièr gelökkig! Ouk van det biechte en det vaste bin ik aaf. Ik snapde dae kwats zoeë-wie-zoeë al lang neet mièr. Ózze pap, dae zelf noeits nao de kerk ging, had altièd gezag:
‘Zoeë lang as ge nao de lieëgere schoeël gót, wil ik hebbe det ge nao de kerk gót. Dao nao meug ge det zelf bepaole’. Ik vónd det waal redelijk, allein ós Fien had dao meujte met, det had unne godsgruwelikken haekel aan die kerk. Ós mam die ging saoterdigs altièd nao de Mis van zeve oor. En waorum weit ik eigelik neet, maar ik heb ut nag lang volgehalde um met eur mei te gaon. As de klokke luujde um kwart veur zeve dan leet ik alles valle: ‘Ik gaon met ós mam nao de kerk’. Ós mam zat eur hudje op en same lepe we door de Lieuwerikstraot, de Smeliënstraot, stoke ut kerkplein euver, de vièf trappe op aan de linkerkant de kerk in. Links achter ut veurpertaol zoot unne grièze natuursteine wiejwatersbak ingemetseld. Unne leechgriès oètgeslage rand goof aan wie wièd ut wiejwater op waas. We sopde de wiès- en middelvinger in det water en sloge un kruutske. Ik leep keurig achter ós mam aan, naeve de biechsteul euver die groeëte gaele tegels en we ginge altièd naeve d’n derde pilaor zitte. Ut klökske net boète de sacristie tringelde, keplaon en twieë misdeeners loupe plechtig nao d’n altaar. Idderein steit op wies keplaon d’n altaar haet beklómme, en we gaon ós zitte. Ós mam pak de portemenee en guuëf mich twieë heitjes, ein veur ut plaatsegeld, ein veur de collecte van de waek. Metein schuut mich te binne wat un vriendje mich gezag haet:

‘De kins ouk gewoèn tikke met dien heitje op de collecte-schaal! Haet nemus in de gater en de hebs weer un heitje verdeend!’, maar det heb ik noeits euver mien hert kinne verkriège. De mis begint met wat gepraevel euver Kyrië Eleïson, keplaon löp nao de praekstool um ut Evangelie veur te laeze. Ik huùr nag net ‘Johannes 14 vers nummer huppeldepup’ en ik doon efkes de uigskes toe. Nao ut Evangelie geit idderein zich zitte, keplaon stik zich waers de hand ónder de kazuifel oèt en leunt veureuver op de praekstool. Hae wach effe en zaet plechtig: 
‘Dierbare parochianen . . .’, en wach dan weer efkes um indrök te make.
‘Dierbare gelovigen, afgelopen week keek ik naar de televisie enne . . . ‘. Godnondedju dao begint dae weer, det had ik dökker gehuuërd, noow kump d’r ein verhaol euver de egoïstische hebzuch van de mins. En euver de gierigheid as ut aankump um good te doon veur de erme minse. De dierbare parochiane kriège ze duchtig euver eur klungels met priemend opgestaoke wièsvinger. As hae wat oètgefoeterd is waere we euverdreve herinnerd um royaal te gaeve aan de waekelikse collecte. En zeker neet ós vrijwillige beejdrage aan de kerk te vergaete. Ut is doeëdstil in de kerk en ik zeen euveral gebaoge köpkes van de dierbare gelovige makke schäöpkes. Noow hadde weej net de aafgeloupe waek de Nederlandse Gróndwet behandeld op schoeël. Ik had waal wille schrieèwe nao dae prieëmer:
‘Dörf se waal? Minse op eur gemood werke en ze de les te laeze? Laes maar ens artikel 1-23 van de Gróndwet! Geej zaegent óch altièd zelf ut beste en niks hebzuchtigers as die kerk van dich’. De mis geit wiejer. 

Ein van die misdeeners tringelt idderein wakker met zón altaarschel met van die dreej belkes, de offerande begint. Idderein mót met zien geveulige kneenkes op die knoèrharde knielbenkskes gaon zitte. Maar ik heb ut effe gehad, ik blièf zitte en schuùf un bietske nao veure zoeëdet mien dierbare kneenkes net det knielbenkse rake en mien zalige kónt lekker rös op de bank.
‘Neemt en eet, dit is Mijn lichaam’, zaet keplaon en stik de hostie umhoeëg, de kerk praevelt d’r wat achteraan. Ik krièg intösse dae praek maar neet oèt miene kop en dink nao euver good en kwaod.
‘Is det waal good te neume wat keplaon dao zoeë juus vertelde beej dae praek? Volges mich richde hae beej zien dierbare parochiane en zichzelf mièr kwaod en wrevel aan as det um leef is!’. 
Volges mich sleit dae met zien ge-alde-täöt de plank cómpleet mis en mien waekelikse bezeuk aan de kerk kreeg inens un depere beteikenis. Det oor in de kerk naeve ós mam zit ik nao te dinke euver wat good en wat neet good is. 
‘Verbaeter de waereld en begin beej dich zelf! En as se baejs doot det noeits veur dich zelf maar altièd veur emus anders dae det nuuëdig haet’, haet ós mam mich altièd veurgehalde. En daorum heb ik ut nag un paar jaor volgehalde in de kerk. Idder waek un eurke filosofere euver good en kwaod. D’r veel genóg um euver te dinke want ik heb vuùl verkièrd gedaon in mien laeve, ik bin d’r noeits veur weggeloupe en probeer ut noow nag steeds ietskes baeter te doon. En baeje doon ik stiekem nag waal ens, maar nag noeits veur mich zelf.

Ónder de kemunie loupe de ièrste dierbare parochiane alweer de kerk oèt. Un bietje ónbeschoef maar begrièpelik. Ós mam wach netjes nao de zaegen wies keplaon in de sacristie is verdwene. We loupe same de kerk oèt. Veur ós löp un hièl ald vruiwke stepke-veur-stepke de traptraeje aaf. Ze is gans in ut zwart gekleid, rónd zwart hudje met un fuùlke op d’n bums. Wieje zwarte jas wies baove de zwake inkelkes. Weej halde netjes in. Beej de ónderste traej velt inens wie dónderslaag-beej-helderen-hemel eur snieëwitte ónderbóks op de zwarte lakscheunkes. We schrikke, ós mam en ik zeen ut gebeure:
‘Die is letterlik de bóks oètgevalle van dae kwats van keplaon’, zaet ós mam alleszeggend. En ik schater ut oèt van ut lache:
‘Pssst, hald dich in, det vruiwke is d’n elastiek gesprónge’.
Maar det vruiwke stap röstig oèt eur snieëwit óngelökske, froemelt de zooi beejein, stop ut in eur zwart tasje en löp parmantig wiejer.

De kerk is oèt, de minse bliève weg. Ut gelouf is gebleve in die tièn gebaoje, ut fundament van ós westerse beschaving. Nou ja, behalve det twieëde gebod. Keplaon zwieg, de minse gluiven um neet mièr. Maar ós mam klink nag helder in miene kop:

‘Verbaeter de waereld maar begin beej dich zelf. Dink neet allein aan dich zelf maar ouk aan unne andere dae ut nuuëdig haet’.