Maar wie
kump unne mins d’r beej um kruutse te verzamele? Euverdreve geluivig? Nae
huuer! Hiël simpel! Ik ging dökker met mien vrouw naor rômmelmerte en dan looge
ze mich daor zielig aan te klotse. Ônder de stuf, ut corpus hông d’r naeve,
misde un ermke of waas zoeë maar kepot. Ut holtwerk waas los, en ut hengerke
waas d’r neet miër beej. Ze looge daor zoeë maar tösse ut alde kante ôndergood
en ut dôf gewaore glaaswerk. Ik kôs det neet hebbe en dan zag ik taege mien
vrouw:
‘Kiëk dao, eeder huuske haet zien kruuske!
Maar det kruutske is aafgedank, det had oëjt ein eige huuske. God wet, wat det
kruutske allemaol gezeen of beteikend haet. En dae zien verléje neet iërt, is
de toekôms toch neet waerd?’.
‘Dan nims se ut toch met naor hoës’, waas dan ut steevaste antwaord.
Dus woort
thoës ut kruutske hiël veurzichtig oëtein gehaold, gepoets, schoëngemak,
geschoord en in de vernis gezatte. Daor nao weer keurig inein gefiespernöld, un
niej häökske d’r aan gezatte en op de beste plaats in de hoëskamer opgehange.
En naor verlaup van tiëd makde ut plaats veur alweer ein niej kruutske en
verhoësde naor ôs kruutse-kaemerke. Ut had niks met ut gelauf te make, want in
de kerk kômme we allein nog um kerskes aan te staeke. Maar gewoën ut geveul,
det minse iets aafdanke wat oëijt hiël belangriëk veur ze waas. Det kruutsteiken,
det veur ôs elders en veurelders zoeë beteikenisvol waas.
Ik gaon noow
gen verhaol aafstaeke euver ut ôntstaon en ut belang van ut kruuts. Det zeuk ge
maar op met Goegel. Maar ik wil waal effe met ôch truuk gaon in d’n tiëd wie
dök weej det kruutske waal neet zien taege gekômme in ôs laeve. Ut begôs al wie
we geduip woorte met wiewater, toen krege we ôs iërste kruutske met aolie op ut
bölke. As we saoves naor bed ginge krege we van ôs mam ein kruutske met wiewater
op ôzze bums. Tösse de deurstiële van de slaopkamers hông ein kruuts met
daorônder ein glaze wiewatersbekske. Daor sopde mam eure vinger in en makde ze
det kruutske. Weej looge dan al gestrek in bed te wachte op dae vôchtige kalde vinger.
We dörfde det neet d’r aaf te vaege, maar wachde röstig tot ut opgedruueg waas.
As d’r aan taofel unne nieje mik aangesneeje woort, makde ôs mam altiëd met ut
broëdmets aan d’n ônderkant ein paar kruutskes. Ik heb noëijt gevraog waorum,
maar ut huurde d’r gewoën beej. As ein van de buurvrouwe kwaam vertelle det d’r
weer iets vreseliks gebeurd waas, sloog ôs mam metein ein kruutske. Met
palmpaose meuste we beej de kerk gewiejde palmtekskes haole, die woorte achter
ut kruuts gestaoke en bléve daor ut ganse jaor zitte.
Ôs mam kôs
auk zeen as weej gelaoge hadde. Want sôms vertelsde se neet presies wie ut
gewaes waas. Gewoën un leugentje um beswil, ein klein bietje beziejes de
waorheid. Maar ôs mam had det metein door:
‘Ik zeen des se luugs, de haes ein
kruutske veur de kop’,
zag ze dan. Ik vreef direk det dinkbeeldige kruutske weg en vertelde geschrôkke
de iërlikke waorheid. Maar wie ik nog unne dreumes waas en met aswoensdaag
idderein met ein assekruutske zoog laupe, rende ik metein naor binne en zag
taege ôs mam:
‘Mam, de ganse straot haet met
vastelaovend gelaoge det ut zwart zuuet. Ze hebbe allemaol ein kruutske veur de
kop’. Ôs mam lachde
en probeerde ut mich oët te legge:
‘Nae jông, det is gewoën ut teiken
det de vaste begint. Pestoër striek de minse verbrande asse op de kop en zaet
dan ‘Gedenk dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren’. Ut is un saort van boetedoening’. Waorop ik zag:
‘Jao jao, boetedoening! Zeker umdet
ze gelaoge hebbe det ut verrek met de vastelaovend’.
God, wat
hebbe weej dök ein kruuts-teiken gemak. ‘In
de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest’ woord steeds flotter
oëtgespraoke as ‘sVaders-Zoons-sGeest’.
Idderes kiër as se de kerk in gings en as se de kerk weer oët leeps. Auk de lange
waeg die de rechterhand plechtig môs aaflegge van veurhoof naor bors, en dan
van linker schouwer naor rechter schouwer woord allein nog door pestoër volledig
aafgelag. De meiste minse deeje net of ze twiëje vlége weg jooge. Ôzze pap dae
sloog zich noëijt ein kruuts, of hae môt ut stiekem gedaon hebbe. Maar det
gluif ik neet. Want net as beej ut keuninklik hoës had ôzze pap auk hielemaol
niks met de kerk. Maar hae makde ut ôs auk neet taege, en hae veroordeilde de keuningin
en de pestoër auk neet. Ôzze pap haet ôs geliërd det iddere mins zien eige
kruuts môt drage. Maar auk det we allemaol ôs eige bôks môtte ophalde. En det
gold volges um dus auk veur de keuningin en de pestoër.
Taegeswäördig
ligge al die doorlaefde kruutse oëtgekôts op de rômmelmert. Neemus sleit d’r
nog ein kruuts-teiken veur ut slaope gaon, zelfs neet miër as se ein kerk binne
gaon. Auk de nieje mik krieg gen kruutske miër. Det hoof auk neet miër, want
dae zit al veurgesneeje in de plestiek täöt. As se gelaoge haes kries se gen
kruutske miër veur de kop. Huuegstens ein kruutske achter diene naam as se iets
verkierds gedaon haes. Maar d’r zien waal nog altiëd minse die ein zwaor kruuts
met zich met drage. En in sômmige lande is ut modern um ein liëg kruuts in de
bôks te drage. Zelfs ut Greune Kruuts haet plaats môtte make veur ‘Zorggroep’. Allein ut Roëije Kruuts
duit nog goôd werk, al zien vuuel aldere vrouwe hiël bliej as van ut roëije
kruuts aaf zien.
Maar alle
gekheid op un stökske, we stoppe d’r met en make d’r ein kruuts euver.
