Iërste kemúnie

Al ein paar maond van teveure woord ut in de femilie aangekôndig: ’Ôzze Jan duit de iërste kemúnie! Kômp geej auk op ut fiës?’ Ik heb ein verrekte goôd geheuge van wat d’r vruueger allemaol gebeurde, maar de kemúnie? Noow môt ik neet zoë maar wat beejein gaon fantazére, dôch ik. Dus heb ik veur alle zekerheid ein paar laeftiëdsgenote ôndervroag. Maar sômmige haolde de schouwers op van ‘ik weit ut neet miër!!’, en un paar zagte ‘de femilie kwaam op bezeuk, en d’r ware kedootjes, maar veur de res??’. Det vônd ik aevel wat schaemel, dus ik pakde mien kemmúniefoto maar ens d’r beej en keek det zielig menke ens lang en deep in de uigskes. Zoë langzaam aan kump d’r weer ut ein en ander baove.

Op de iërste plaats hoot ut officieel de iërste heilige kemúnie. Ut begôs al in ut begin van de iërste klas. Pestuurke Lennaerts kwaam wat dökker les gaeve. Ut waas ein klein diek menke met un brilke. Hae waas al modern, want ut waas ein brilke met zôn dun montuurke. Geistelikke droôge in daen tiën, we spraeke euver 1954, nog unne toga. Ein sjiek waord waas auk waal unne soetane. Det was ein langk zwart kleid, met zônne breije zwarte band um meistal unne dieken boëk. Det kleid woord aan de veurkant dich geknuip met 33 knuipkes van baove naor ônder. Waas ut un klein pestuurke wie ôzze pestoër Lennaerts, dan stônde de knuipkes wat doën beejein. Waas ut unne groëtere mins dan kôs se op plaatse tösse de knuipkes door naor binne kiëke. Det kleid zoot hiël strak um de nek en hông wies op de beej passende zwarte schoon. Um dae nek zoot dan un strak zwart bäördje det aan de veurkant euver viëf centimaeter wit waas. Op de kop hadde ze zôn gedeuk zwart helmpke met ein zwart pluumke d’r midde op. Ik zeen pestuurke Lennaerts nog zitte achter de lessenaer op det kleine podium beej ôs veur de klas. Ein bietje naor rechs weggezak, met van die vettige plekke op zien kleid waor de kneen zoote. En as hae sprook woorte zien môndhukskes wat vôchtig en vettig, hae zeiverde nog net neet. 

Ik huuer um weer praevele euver det weej zoë langzaam aan tot de jaore van ut verstand ware gekômme, en we kôste waere toegelaote tot de ‘eucharistie’. Jao, Christus had ut zellef gezag. Pestuurke stônd plechstatig op, spreidde allebei de ermkes en keek naor ut plafônd. ‘Laat de kinderen tot mij komen, want voor hen is het rijk Gods’, zag hae hiël plechtig, zellefs ein bietje heilig. Taegewäördig haet det ‘laat de kinderen tot mij komen’ nogal ein verdachte lading gekrege. Maar toen wiste weej nog van toëte nog blaoze. Unne andere kiër stônd hae weer op en sodemieterde hae bijna van zien verhuueging aaf. Neemus dörfde te lache, en hae sprook Christus weer nao: ‘Zo ge niet zijt als kinderen, zult ge het rijk der hemelen niet binnentreden’. Dae zin heb ik mich altiëd goôd opgeslage, want dae kôs ik gebroëke as mien vader en moder weer us wat te mekkere hadde euver opruueme of smaerig make. 

Auk môste we 65 cent met neme veur unne nieje Kathechismus, um ôs de christelikke liër beej te bringe. En eigelik waas det de iërste groëte fout die pestuurke makde. Want wat unne kwats meuste we oët de kop liëre:

‘Waartoe zijn wij op aarde?’

‘Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn’.

Nou, de pot op, gluif det maar zellef, det sleit toch wie un tang op un verke! Weej makde d’r al gauw flauwe köl van en fantaseerde euveral un ander antwaord op:

‘Weej ziën op aarde um maedjes te lokke en kinder te fokke’, is mich nog beej gebleve. Al gluifde weej toen nog in d’n ooievaar, en ware maedjes d’r miër um te peste. Lets hebbe we nog ens dae kathechismus te veurschiën gehaold en door genaome met ôs kleinzeuns. Dao had ge beej môtte ziën. Die zoote met groëte auge en wiët aope mônd te luustere:

‘Hebbe ze ôch det vruueger allemaol wiës gemak’. Jao jao, die tiëje zien gelökkig veranderd. Maar we dwale aaf, truuk naor de iërste kemúnie. We ware geistelik geïndoktrineerd um naor de kerk te meuge, maar dan môste we waal nog de iërste biech doon. Want ôs zielkes meuste waal hiëlemaol brandschoën ziën van alle zund. Det waas de twiëjede groëte fout van pestuurke. Wat môste weej dae priëmer achter det goor gerdienke door die gaetjes in daen biechstool eigelik vertelle. Ik had nog geen zônde gedaon. Nou ja, ôs mam knoterde waal ens op mich, maar det waas miër zund veur eur. 

Ut woord mei, en ut woord auk meinus. We môste same met de maedjes oefene in de Lambertuskerk. De maedjes links van de groëte middepaad en weej rechs. Thoës woord ut auk steeds niëpender. Ut ging allemaol boëte mich um, maar ik kreeg toch ut ein en ander met. Diskussies euver wae kump d’r allemaol, wae bliëf d’r aete, wie vuuel vlaaje môtte d’r kômme. Klöntjesemik, krintemik, goôje bôtter, ut kwaam allemaol veurbeej. En waorum allemaol det gedeuns? Ôzze Jan duit de iërste kemúnie, en dae interesseert ut gen zak, want dae speult op ut Liëuweriksveldje! Nou ja, met taegezin môs ik met mien aldste zuske met um niej kleijer te kaupe. Beej Baerde-Trienekes woord ik un blauw-griës kemúniepekske aan gemaete. Un wit euverhaempke daor ônder met miene iërste echte slieps. Un paar kneenkouse en un paar blinkende lakscheunkes. En tot euvermaot van ramp auk nog un ‘corsage’, zôn kunsbleumke op miene revèr. Ik woord veur ein spegel gezatte, en dae fiemelaer van Baerde stônd achter mich te schiënheilige:

‘Werkelik wat ein plaetje, hae steit d’r prachtig op’, wat unne kwatskop, ik vônd d’r ech gen juu aan. En ik heb die van Baerde auk noëijt miër gemeuge. Noow nog efkes naor Cromvoets de kapper, maar ôs mam had deze kiër waal eemus met gesteurd um zeker te ziën det eure Jan netjes geknip woord. 

D’n groëten daag begôs met ut wasse en aankleije van ut iërste kemúniekantje. Ik moch vanaaf det moment nerges miër aanzitte, neet miër bewaege en al gaar neet naor boëte. ‘Hald dich kedoek, en blieve zitte’, zag mien moder. Ik woord netjes aafgeleverd beej de schoël en gelökkig, ik waas neet de enige. Auk die andere jônges stônde d’r as ein paar verkleide aepkes beej. En dan die maedjes? Dan had ik nog gelök gehad det ik un jungske waas. Ik zuu mich kepot schame. Die drooge van die wieje flôdderige ingelekledjes met zôn bloome-krenske op de in de krölkes gezatte häörkes. En van die witte net-handscheunkes met zôn frutseltasje daor aan bungele. Witte kuiskes en witte lakscheunkes ônder die magere spillepuuetjes. Ut zoog d'r neet oët. We môste netjes in de pas achter hermenie Sint Caecilia aan naor de Lambertuskerk. Net zoë as in de kerk, maedjes links en jônges rechs. Ik schaamde mich un ôngelök. As d’r jônges naeve de kant stônde die al dan neet al de kemúnie gedaon hadde, keek ik schaemel de andere kant op of keek naor mien kakelnieje scheunkes. Wat d’r in de kerk gebeurde, weit ik neet miër zoë goôd. Waal det ut hiël lang deurde, det ik verrekde van de zin in die riëstevlaai met slaagraum en det die mis met dreej hiëre aan mich neet bestaejd waas. En auk weit ik nog goôd det die iërste hostie erg lang taege mien gehemelte bleef plekke, en det mien tông dao lang met bezig is gewaes. 

Thoës waas ut neet miër truuk te kinne. Moëij versierd, ut beste greij op taofel. De schueefdeure stônde aop, we hadde de goôje kamer beej de hoëskamer getrokke. Euveral stônde geliënde taofels en steul. Allemaol witte en in de ploëij gestreke taofellakes met asbek d’r op en beerglaze met sigrette en sigare d’r in. In de keuke stônde ze op mich te wachte, die lekkere vlaaje van Hadje d’n bekker. In de beejkeuke stônd d’n bak waor we zaoterdaags in woorte gewasse. Noow stônd dae vol met water, en dreve d’r flesse beer en frisdrank in tösse de groëte blokke iës. En daor kwaam de femilie ein veur ein. Nou ja, miër twiëje aan twiëje binne. Ik woord steeds naor veure geschaove, de kaerels goove mich un hand en streke mich euver de kop. De tantes grepe mich ein veur ein en deilde van die verschrikkelikke knoevels oët. ‘Och Tuut, wat zuuet de d’r moëij oët’. Ônder begeleiding van die druuege kösmuulkes, maar auk van die vôchtige plekkers. Iekkss!! En ik kreeg auk kedootjes, en van idderein van die gekleurde felisietasie-kaertjes met hemelse spreuke d’r op. Van ome Miesjel, miene paeter, kreeg ik un echte Prisma-horloge. Van tante Leen unne roëzekrans in un duueske. En zoë ging det maar door, sôms kreeg ik auk un paar gölde. Maar die môs ik van mam metein in ein pötje doôn. Wie ze d’r allemaol ware, moch ik eindelik mien jeske oët en miene slieps aaf. Nao twiëje groëte stökke riëstevlaai met slaagraum en twiëje glaze echte ranja met die driëvende appelesienevelkes d’r in, moch ik eindelik naor boëte.

Ut gewoëne boëtelaeve ging gewoën weer door. Binne in hoëze Titulaer bleef ut de ganse daag erg drök, deurde ut fiës nog tot saoves laat en waas ut nog hiël lang gezellig. En wie ik iets later dan gewoën in bed loôg hoorde ik miene pap en ome Aatje met döbbele tông behuuerlik d’r naeve lölle.