Blariacum versus Sablones

Ut volgende verhaol is ech gebeurd! Eigelik is ut dus gen verhaol maar un verslaag! Wat zoë maar unne mins mich zoë maar toevertrouwde op zoë maar ein benkske langs de Maas. Ik probeerde um te helpe, hae makde mich de pis lauw en hae dreijde de spiës um.

Ut is unne heiten daag, maar ik bin toch maar weer met de fiets van Baolder naeve de Maas naor Bliërick ônderwaeg. Minse op laeftiëd hebbe idderen daag bewaeging nuuedig. ‘Smaer dich goôd in taege de zôn en neem dich wat te drinke met’, hadde ze mich nog gezag. Wat unne moëije waeg is det toch. Dao wao ens ut legioen van Julius Caesar met blinkende helme en kletterende zwaarde euver haer trok, waor ens de vendels van Alexander van Parma met eur slappe heud en lange pieke marcheerde. Waor twiëje iëuwe truuk Napoleon Bonaparte, met ziene steek dwars op d’n bums, zich te paerd begoof. Allemaol beelde die dök beej mich opkômme. Dae indrukwekkende historische waeg fietse mien vrouw en ik geregeld as we baodschappe gaon doôn in Bliërick. Naeve kestiël de Berckt aaf euver de Legioenwaeg richting die schoëne watermeule van Holt-Bliërick met de wat hoëger gelaege Giesenhaof. Euver de Romeinewaeg bergop trappe richting ut dörp. Wiezoewe is Bliërick ein gaat? Ik môt aardig wat klumme um d’r te kômme. De meulebös laot ik links ligge en mien auge waere getrokke naor de alde Pastorie. Haopelik krieg die ein miër aope bestumming, det de minse van Bliërick ens binne meuge kiëke. Beej Sur Meuse twiëfel ik, zal ik mich ein pilske pakke? Maar ik dink, laot mich maar ens verstendig ziën en det lauw water op lörke. Ik zet de fiets achter taege ein bank en gaon lekker ôngezjeneerd met de erm en de bein wiëd zitte. Wat is ut heej toch moëij, zit ik mich te bedinke. Ein paar kinder speule in ut graas, twiëje moders met twiëje kiendjes vore de aendjes beej de passante-have. In gedachte zeen ik mien veurelders met eur schepe veurbeej trekke ‘naeve ein paedje langs de Maas’. Zelfs det gewoën water oët det plestiek fleske duit mich goôd met zôn oëtzich.

Dao kump unne mins ôngeviër van miene laeftiëd aangesjok met ziene hônd. Zôn klein poedeltje, zôn klein poëpediekske. Ôngeluiflik det dae mins ut neet werm krieg met zien lang bôks en zien kolbaertje.
‘Is heej nog vreej?’, vruueg hae en wies op de laege plaats naeve mich op de bank. ‘Zekers, gangk dich zitte’, en ik keek um ens goôd aan. Hae had unne opgeblaoze veurroëije kop ônder zien wit petje. Volges mich van d’n hoëge blooddrök. Hae griep zich ut petje van de kop en zuch ens deep:
‘God wat is ut werm, ik vind ut maar kloëte waer, niks veur minse van ôzze laeftiëd’.
‘Nouhouw, heej is ut anders goôd vol te halde, en we hebbe un schitterend oëtzich’, probeer ik wat te tempere.
‘Moëij oëtzich, op de zoëvuulste miljarde verslindende feeslif van die boutstad. We kinne baeter d’n andere kant opkiëke’, zag dae man en schoof naor ut puntje van de bank. Ik had metein zôn dônkerbroën vermoede, dit geit de verkiërde kant op. Maar miene pap haet viërtig jaor beej de Nedinsco gewerk aan d’n euverkant, dus ik probeerde weer ens:
‘Maar de Nedinsco hebbe ze toch moëij gerestoreerd, en de Staaywaeg  waor we noow zitte, daor meuge ze wat mich betref van aaf bliëve’. De man dreijde zich unne kwartslaag in mien richting en veel bijna van de bank. Zien hundje zôch ônder de bank de schaduw op, of veulde dae al wat d’r ging kômme:
‘Deeje ze nondejuu maar wat aan ôs Bliërick. Ut is toch un schandaal wie de Kloësterstraot d’r beej leet. De flikkers bijna euver die lillike losliggende vieze griëze plevuuze. Bisse waal ens waeze kiëke op det stök van de Maasbreesestraot, ut liek waal de Sahara in oorlogstiëd . . . ‘, zag dae man en begôs inens zwaor aom te haole.
‘Nou, ik kôm net met de fiets van Baolder. Maar de Watermeule leet d’r weer moëij beej, en as ik naeve de alde Pastorie en Sur Meuse fiets, dan guuef mich det ein goôd geveul’.
‘Goôd geveul, as ik det ald statig pand op de Pontanusstraot zeen wat ze oërlillik en koeterwaals hebbe dich getummerd. En det lillik gaat wat daor naeve leet. Al die winkelpande die laeg staon in ôs Bliërick, zelfs de merret is niks miër. Goôd geveul? We hadde vurrige maond mien broor oët Australië op bezeuk. Dae had de traone in de auge beej ut zeen van al die ellende, en ik schaamde mich kepot. Dae woel zien jeugherinneringe heej effe kômme opfrisse. Nou, moëij neet! Hae is verzaope in ein traonedal van ellende en teleurstelling. En zwaor getraumatiseerd vertrokke, dae zeen we heej noëijts miër, verschrikkelik vind ik det, um te bäöke . . . .’, de man sprook met bedrökde bedreufde stum. Ik kreeg ech kômpassie met um:
‘Jao, det is hiël erg, natuurlik is ut hiël moeilijk um  det te akseptere maar we ziën helaas auk neet beej machte um ut te  verandere. Maar de môs auk ein bietje op dich zelf lette, ut môt neet ten koste van dien gezôndheid gaon. Kôm, gangk dich ens röstig achteroët zitte’. Ik lag mien hand op ziene schouwer en hae goôf gelökkig gehuuer en ging zich wat mekkelijker zitte. Hae gebroekde noow waal zien petje hiël driftig as unne Spaanse weijer, maar hae kwaam effe tot rös. Dus ik dôch, ik goeij d’r nog iets positiefs taege aan:

‘Maar ut Fort gaon ze netjes opknappe, det wuuerd ein juweeltje veur Bliërick’. Aoohh jeej, daor huuer ik unne verschrikkelik deepe zuch naeve mich.
‘Ut Fort van Venlo môt ut gaon heite! Ut is godnondedjuu Bliërickse grônd dae ze oëijt van ôs gejat hebbe. En dan môt daor auk nog ens zôn kabelbaan naor Venlo kômme. Ut volgende fiasco. Ik heb ut bedraag gehuuerd wat ut geit koste, maar ik wil ut neet miër weite. Ik vônd dien idee trouwes van die vlegende brök vuuel moëijer, en dan gewoën ut biësje beej de naam neume: Fort Sint Michiel en ut vaer van de Staay’. Euverrômpeld door mien plotselinge betrokkenheid keek ik mich dae mins ens goôd aan, want in gezichte ônthalde ben ik noow einmaol hiël slech:
‘Wiezoewe mien idee, kinne weej mekaar erges van?’, vraog ik um verschrik.
‘Ik volg dien berichte op feesboek. Dich bis toch dae van Tietelèr! Dök vind ik ut schaele wazel was se schriefs, maar sôms bin ik ut met dich ins’.
‘Heej det is leuk, maar dan heb ik misschien waal wat veur dich! Weej hebbe ein Heemkundekring Blariacum opgerich, det liek mich zeker wat veur dich. Weej wille de riëke historie van Bliërick en de dörpe d’r um haer ônder de minse bringe. As dich un idee haes, en die heb se zoë te huuere, helpe weej dich met ut oëtwerke’. Hiël langk is ut stil naeve mich op de bank, dus ik dink noow effe door douwe:
‘Misschien kinne we waal same ein moëij book make euver Bliërick, kin se det naor dien broor steure in Australië . . . ‘. Maar ut blief nog altiëd muuskestil naeve mich. Kriëg ik um euver d’n dörpel getrokke of dink hae bars maar met dien Heemkunde gedeuns? Maar hae trok wiejer ten aanval:

‘Heb se det hiël diek book Venlo, Vennelo, Sablones neet gelaeze? Zwaor gesubsidieerd door de gemeinte Venlo, met de groëtste leuge op de veurkant. Ein VEN is zeiknaat, un LO is ein nate plek en SABLONES beteikent zand, wao leet de kombinasie? In ut book lölle ze iets wat d’r überhaup neet waas naor ut Romeinse Sablones. Det euveriges niks veurstelde en gewoën euver de päöl leet, ze neume ut daor nog altiëd ut Zand. En ôs Blariacum zwiëge ze ut leefste doëd’.  Ik dôch verrek dae gôjje man haet waal ein punt, dae haet d’r euver naogedach, dae wet d’r hiël wat van! Dus ik heel maar effe de moel. Maar dae vlaegel zat ut nog effe dieker aan:
‘Veur daen dieke blauwe leugebiëbel hebbe weej auk meuge dokke, allemaol oët ut groët Venlose gesponsord! En gluif geej maar neet det d’r eine cent subsidie naor ôch Heemkundeklupke Blariacum geit. Dan vraet ik unnen baer . . . ‘.

Geslage wie unne hônd zoot ik veur mich oët te koekeloere, want inderdaad had de gemeinte toevallig dees waek ôs startsubsidie nogal bot aafgeweze. Maar wat gaon ik um noow as antwaord gaeve? Ik keek naeve mich en zoog dae vlaegel lekker ôntspanne achtereuver hange. Potverdomme, hae is zien ei kwiët en noow haet hae mich goôd beej miene piepzak. Maar unne echte Bliërickse, det haet zich beweze, kan met taegestand van d’n andere kant umgaon. Dus ik goof um van jetje en sprook häöskes en duuedelik:

‘Misschien heb se waal geliëk, maar mien veurelders woëne heej al miër as dreej iëuwe, ze hebbe eure boët letterlijk heej rech veur ôs neus aangelag. Ze hebbe toen bewus beslaote um heej te bliëve. Ik vind ut ein oëtdaging en moëije opdrach die geschiedenis van mien veurelders en dit moëije plekske aan de Maas oët te drage. Ik zeen die negatieve taegewerking van d’n andere kant miër as ein positieve aanspaoring.’

Ôs gesprek is euverduuedelik vasgelaupe, we kômme vandaag neet miër same door ein deur. De twiëje moders met de twiëje kiendjes zien auk al weggelaupe richting Kloësterstraot en verderop zitte ein paar kaerels aan de blikskes beer. Miene buurman steit op en zaet ‘Kôm Juupke’ taege zien hundje. En taege mich:

‘De groete aan die van Blariacum. Zek maar det ze daen halven hiep op ut plein maar iërs weer vervange door ôs alde waterpômp, of door ein beeld van Blariacus . . . ‘, en ik veul mich nog altiëd aangeslage en kriëg d’r allein ‘Hôjje’ oët. De man löp akelig langzaam en triomfantelijk weg en dreijt zich nog eine kiër um:

‘. . . en kinderköpkes op de Kloësterstraot . . .’

‘. . . en die rare Pipo-banke meuge ze van mich auk slope’.