Mien elderlik hoës

Weej zien d’r gebaore, en geleidelijk aan tot de jaore van ut besef gekômme. We woorte d’r op mam eur erm in slaop geschômmeld, we hebben d’r liëre kroëpe. We hebbe daor ôs iërste stepkes gezatte, en wie we det ônder de kneen hadde ware we smeis pleite. We rende wie unne gek weer naor hoës as d’r boëte trammelant waas, we wiste neet wie flot we de deur oët woele ziën wie we ginge pubere. Vuuels te lang heb ik neet miër aan mien elderlik hoës gedôch, d’r ware belangriëker dinger in ut laeve. Vurrige waek kwaam ik d’r nog ens naeve, en ônbewus môs ik effe bliëve staon. Mien elderlik hoës umermde mich metein, en same ginge we zestig jaor truuk in d’n tiëd.

Ik zet mich de hand in de ziej, en gaon d’r ens goôd veur staon. Jao, ik weit ut weer, de veurdeur waas toen effe broën van kleur met zôn raar holtwerkske d’r in, met twiëje opvallende holtere böl baove de good gepoetsde kopere breevebus. Ik weit nog det ik aan ôzze pap vroog waorum die twiëje böl baove die breevebus zote? ‘Veul d’r maar ens aan met twiëje hand! Dan kinne de minse zeen det d’r heej van Tietelèr woëne’, en dan begôs hae te schatere van ut lache. Op de rechter-deurstiël zoot eine moeije kopere knoep, ôs hoësbel. Nae nae, de môs d’r neet op douwe, maar veurzichtig aan trekke. Via ein dräödje waas de knoep verbônde naor de gangk. Aan ein vaer zoot die schelle bel, waor ôs mam altiëd van schrôk. Ônder die veurdeur loôg ein dônker iëzere roëster met zôn rechte veerkentige spiële. Det dekde un gaat aaf, waor ut kleine raempke naor de kelder zoot. Daor zote altiëd spinnewebbe veur. Ik doon de auge dich en laup in gedachte achterum.

Naeve ôs hoës leep un grintpaedje, rechs loog ut Liëweriksveldje. Op det paedje struijde ôs mam met ut zeef de as van de kaolenhaard oët. Linksum kwaam se op de plaats, gans aafgezatte met un einsteinsmoor. Linksachter taege de hoësmoor stônd ut kaolehok met de neutjes-veer veur de winter. Ut hok waas koeterwaals aafgedek met pappendek, de kôs d’r lekker baove op kroëpe met good oëtzich op ut Liëweriksveldje. Op de plaats ware behalve de paort nog twiëje deure. De iërste waas van de scheur, dao in waas eine groëte puinzooi. Ôzze pap dae kôs niks weggoëije, en ôs mam bleef daor dan auk maar wiëselik weg. Veur mich waas die scheur allein belangriëk umdet mien laerskes daor stônde en mien schöp. De twiëjde deur ging met un gemetseld trepke naor de beejkeuke. De more ware gebraoke wit en praoper in de kalk gezatte, de betônne vloer waas dônkerroëd geverf. Door de beejkeuke môste weej naor ut huuske (WC) en ’s maondigs deej ôs mam heej altiëd de was. ’s Zondigs stônd die al te weike en as ik ’s maondigs tösse de middag thoës kwaam stônd det holtere mormel te dreije en daen dreejpoët de was op en neer te schödde. En as ik um veer oor thoës kwaam oët schoel moch ik mam waal ens helpe met wringe. Ônder mien groëte bewôndering dreijde ôs mam met opgestruipte mouwe stevig aan dae slinger. Ik stook ‘veurzichtig hè jông’ aan d’n eine kant de was tösse die rolle, en aan d’n andere kant veel de oëtgewrônge was in de groëte waseimer.

Via de beejkeuke kwaams se auk in de keuke. Ik zeen ut nog veur mich. Links ut aanrech met unne echte paolingstein met gewoën unne simpele kalde kraan met de leiding op de moor. Heej woord ik tösse door in gewasse as ik weer ens smaerig thoës kwaam. Rechs stônd ut brikette-gestaok leech-gael fornuues op zien veer gedreijde sjieke puuetjes. De baovekant waas blank iëzer met ein paar kaokplekke, te herkinne aan die iëzere konsentriese ringe. Naormate de kaetel groëter waas woorte d’r van die ringe aafgehaold met de pook. Op de planke vloer loog van det gael-greun zeil met daor euver haer ein cocosmat, die piën deej aan de bloëte veut. In ut midde stônd de keuketaofel, waoraan lekker gesmikkeld woord. Ôzze pap meus zich aaf en toe bukke veur de wasdräöd die in de keuke ware gespanne um ‘s winters de was aan te druuege. ’s Zaoterdaags taege d’n aovend woord de cocosmat opgerold en de tafel en steul aan de kant gezatte, want dan ginge weej allemaol in de kuuep. De jôngste ut iërs en ôzze pap ut lets. Det waas idder kiër spannend, want dan zote weej allemaol al schoën gewasse in de kamer te gleuje, en we hoorte dan wie ôs mam ôzze pap de rök wasde.

Via de keuke kwame we links in de hoëskamer, en rechs waas de deur naor de kelder. Det waas maar unne liëge kelder waor ôzze pap zich altiëd d’n bums stoëtte. Achter taege de kelderdeur hông dae opvallend verbôrge Oranjekalender. Want dae moch ôzze pap neet zeen, umdet hae unne echte republikein waas. En ôs mam die waas erg keuningsgezind en bestelde idder jaor eure eige Oranjekalender. In de kelder stônd aetesgerei det keul meus bliëve. Ik kan mich nog die keulse pöt herinnere met zoormoos en snipperbuuenkes. En auk de zôndigse soep waor ut vet op dreef, de chocoladepudding met vanillesaus of de vanillepudding met chocoladesaus. In d’n oorlog hebbe zich daor spannende taferele aafgespeuld, maar daoreuver later unne kiër. Truuk naor baove.

Tösse die twiëje deure waas net plaats veur de kôffiemeule. Zôn kekgael geval, waor schuuens ‘Koffie’ op stônd en  waor baove de kôffieboëne in meuste. En door aan de slinger te dreije veel de gemale kôffie in ut glazere bekske wat d’r ônder hông.

Van de hoëskamer had ôs mam ein hiël gezellig nes gemak. Ut waas altiëd un gevech um ein goôd plaetske op de canapee te bemachtige. Ut waas ein groëte liëge bank met ein liëge rökleuning. Ôzze pap had ziene eige praos naeve de zwart geëmailleerde haard met daorbaove de schouw, waorop zien raukgerei loog. As mam saoves klaor waas met aafwasse, kwaam ze met de greune kôffiekan de kamer in, en die woord op ut plaetje op d’n haard gezatte. Dan had ze eindelik rös en krope weej taege eur aan wies det ôs de uigskes dichvele. De twiëje glaas-in-loëd schuuefdeure  naor de goôje kamer woorte allein aope geschaove as d’r groët bezeuk kwaam. Maar auk zoot ôzze pap daor met meniër pestoër of minse van de visclub die eur vergunning op kwame haole.

In de gangk waas behalve de veurdeur, auk de twiëje deure naor de twiëje kamers, en ein lange dônkerbroëne gerdiën veur de trap naor baove. Weej hadde unne hiële moëije betegelde gangk. Op de trap naor baove loog unne iets zachtere cocos-luiper, vasgemak met van die kopere roedes. Ein paar kiër per jaor ging dae luiper d’r aaf en woorte de roedes weer blinkend gepoets. Op de kale trap kôs se dan goôd zeen waor de luiper loog, want daor waas de trap neet geschilderd. Elke roeij woord met twiëje auge vastgezatte aan de traptraej, en daorônder de luiper vasgeklemp.

‘Naor bed naor bed zag duimelot . . . ‘, zag ôs mam en weej strômpelde de trap op. Via d’n euverlaup naor ein van de dreej slaopkamers. Auk daor loog kald zeil op de vloer met un roetserig slaopkamermetje. Det weit ik nog goôd, want wie we weer ens aan ut kuite ware, vloog mien aldste zuske de kamer op. ‘Noow is ut gedaon’, hoord ik um zegge, en ik zoog um met metje en al ‘zjoefff’ ônder mien bed schuueve. Ut kôs zich nog net vashalde aan de matras en keek mich verschrik op geliëke huuegte aan. Ik had ut neet miër, maar kroop toch maar flot ônder de daekes um mich kepot te lache. Want mien zuske had ut duudelik te huure auk neet miër, maar ech neet van ut lache. Zoë aaf en toe kwaam ôs mam op de rand van ut bed zitte en zông dan van die alderwetse smartlappe veur ôs. Later zông de Zangeres-Zônder-Naam die auk, maar die zông lang neet zoewe moëij as ôs mam. Die ging d’r gans in op, de traone lepe eur euver de wange. Weej ware doëdstil en knepe met beide hendjes in de umgeslage rand van ut lake. ‘Nog eine kiër mam’. ‘Niks d’r van, noow gôt ge slaope, welteruste’, we kregen ein kusje, unne aai euver d’n bol en ik loog nog lang te dinke aan die dreuvige liedjes. Ik heb nog ens de tekste opgezôch.

Op d’n euverlaup stônd auk de pispot, veur as we ’s nachs hoëge noëdt hadde. Want we hadde baove gen water en gen WC. Waal nog de zöldertrap! Ut trappe-gaat waas baovenaan aafgedek met un loëk, des se umhoëg môs douwe um op de zölder te kômme. Det waas altiëd spannend. As ut raegende en ik vervaelde mich dan ging ik waal ens op struiptoch naor de zölder, met allemaol greij um in te schuueme. Noow dink ik, waas ut d’r nog maar, misschien kôs ik dae alde zooi dan nog miër waardere. Ein van de moëijste dinger waas toch waal det zwart kôffer, unne echte kôffergrammofoon. Veurzichtig makde ik dae aop, pakde de slinger en dreijde de vaer op. In d’n deksel zoot de luidspraeker en ein paar bakkeliete plate in un leechbroëne hoes met ein gaat in ut midde. Dao kôs se laeze wao de plaat euver ging. Ein plaat kan ik mich nog hiël goôd herinnere, ze hoot ‘Skookian’. Hiël veurzichtig lag ik die plaat d’r op, nog veurzichtiger mikde ik die echte iëzere naold op de iërste groef en haolde de hendel euver. Hiël traog starde hae op en begôs dan: ‘Skookian skookian, oehhhh far away in Africa . . . happy happy Africa . . .’.

Ik doon de auge weer aop en kiëk nog ens naor mien elderlik hoës, noow woëne d’r al hiël lang andere minse en andere kinder in. Die bouwe daor noow eur eige herinneringe op met eur elderlik hoës. Ik kôs d’r in ieder geval waal ein book euver schriëve. Allein zal neet idderein det leuk vinde, zeker neet mien twiëijde zuske.

Umdet ut auk neet altiëd pais-en-vreej waas beej ôs thoës sloët ik aaf met un letste herinnering. Mien twiëijde zuske waas nogal erg op zien uueterlik. Zoewe zoot ik ens op unne goôje aovend in de keuke mien hoëswerk te make achter de beddelakes, die te druuege hônge. Mien zuske stônd aan d’n andere kant veur ut speegel baove de kraan zich weer ens op te tutte. Ik hoord um kuueme en godverre, want vlooke kôs det auk verrekkes goôd. Ik spiensde tösse de lakes door en zoog det ut ein jeugpuisje aan ut oëtdouwe waas.

‘Lök ut neet moppekop’, waas ut enige wat ik zag. Bin noow iërlik, bes waal ônschöldig. Maar de lakes woorte wie d’n bliksem vlookend aan de kant geschaove. ‘Kôm ens heej, godverdommese . . .’, maar ik sprinde door de hoëskamer de trap op en hèt achter mich aan. ‘Bliëf staon rotzak, ik trek dich de haor . . ‘, maar ik stoof auk de zöldertrap op, douwde in ein bewaeging ut loëk umhoëg. En net veur ziene moppekop leet ik ut loëk dich valle en ging mich d’r baove op zitte. God, wat waas det vrouwmes kniens, ôzze pap môs d’r oëtintelik aan te pas kômme. Nog waekelangk heufde ik maar effe te kuche, te fluite of zoëmaar te bewaege . . . dan zag ut al:

‘Kiëk mam, hae duit ut weer . . .'.

‘Ik doon ech hiëlemaol gaar niks mam . . . ‘

‘Nou gedraag ôch ens allebei en kin us wat miër vanein hebbe . . .’, zag ôs mam dan.