woensdag 12 februari 2020

Twellef biezóndere daag

Zón 1500 jaor geleje woeënde un Merovings gezin in unne hutkóm örges in Blièrick. Um presiès te zièn op de plek wao 1000 jaor later ut Fort Sint Michiel door de Spanjaarde zuùj waere gebouwd. In zón half ingegrave rechheukig huuske van twieë beej dreej maeter, meschiens ietskes groeëter. Met un spits daak det rösde op de grónd. Opgetrokke met takke, wietse, stroeë en graaspuùs. De twellef heilige daàg ware net begónne, ze hadde nag genne Blièrickse scheurkalender, maar net as noow loge die gewoèn tösse 25 decèmber en 6 januarie. Saoves zóte ze beejein in eur werme laefkoel róndum ut holtveurke. Baerke, de zoon van Faar ging doeën taege ziene pap aan zitte. 

Luuster wie wièsheid aan de volgende generatie wuùrt euvergedrage:
Huùr pap, de wind is gaon ligge. Alles is stil um ós haer, Wodan is d’r zich ouk effe beej gaon zitte’. Ózze pap luusterde en ik zoog um naodinke.
Schièn bedruug Baerke. . . ‘, zag hae en wachde effe aaf. Ik wis det hae det deej um mich nag niejsgieriger te make.
De wind ligk, de aerd liek noow misschien in röste, maar schièn bedruug. Want de aerd is net wie weej un laevend waeze. Net wie weej aomp de aerd in-en-oèt’. En weer zweeg miene pap.
‘Jao, maar wat aomp de aerd dan . . . ?’, probeerde ik wat óngedöldig.
‘Laeveskrach en scheppingskrach! Wie we det idder jaor kinne zeen aan de bloome en de buim en aan de gebaorte van jónge bieëster. Swinters trekke de scheppingskrachte zich truuk in de aerd. Nae nae . . . , neet um in slaop te valle, maar um zich veur te bereide op niej laeve. Swinters zien de krachte in de aerd ut sterkste. Daorum zien in dees twellef daag ós gedachtes ut meis verbónde met de krachte van de aerd um ós haer’.
‘Wat knap van óch pap, det geej det allemaol weit’, en hièl gruuëts keek ik ózze pap aan. Maar dae keek strak veur zich oèt.
‘Ik weit det van mien vader, diene euverléje opa. En die christene van taegeswäördig make daor slum gebroèk van. Det ganse kersverhaol laote ze hièl gewieks aafspeule binne ós twellef heilige daag. Ze laote eure Jezus gebaore waere in ut begin van de twellef daag. En hièl toevallig hadde die dreej keuninge presiès twellef daag nuùdig um beej ut kribke te kómme. Allemaol slum in elkaar gefiespernöld binne ós eige twellef heilige daag’.
‘Maar ut blief waal ein moèj verhaol pap, misschien waal moèjer as twellef daag op-en-neer mótte loupe door de keld nao de Zeevewaeg’.
‘Moèjer of neet moèjer, morgevruùg gaon we weer op paad. Want noow is de sluier tösse hemel en aerd ut allerfiènste. De geister van ós veurelders zien noow ut doeënste beej. Weej hebbe det altièd zoeë geveuld, ós lot wuùrd in dees twellef daag beklónke veur ut kómmend jaor. En ouk de zón en de maon vertelle ós det, let maar ens goód op, schalevaeger. Ein zónnejaor deurt 365 daag en is verdeild in twellef maond. De umloup van de maon deurt 29,5 daag. As se good raekens löp de maon in un jaor tièd dus twellef daag achter op de zón. We zeen ouk det op ut ind van ut jaor dees twellef daag aeve langk deure. Ut is net of de zón zich effe twellef daag inhelt. Ze helt net wie weej gewoèn twellef daag rös. Twellef daag veur bezinning op ut nieje jaor. Hèhè, zoeë is ut en neet anders . . . .’.

Ózze Faar strekde zich effe de rök en keek hièl tevréje veur zich oèt. Inens verstarde zienen blik in ut holtveur en ik zoog traone beej um opkómme. Hae pakde miene kop tösse mien twieë oère en zag:
‘Kièk mich aan en vergaet dit noeits. Wao weej noow zitte is un biezóndere plek, dit is de volgende laog van un mièrvoudig cultuurhistorisch monument. Oeits zulle ze ózze hutkóm opgrave en ze zulle neet weite wat ze met ós kuùlke aanmótte[1]! Ze zulle ut flot dich goèje en met veut traeje. Want in daen tièd luùstere ze neet mièr nao de aerd en de geister van eur veurelders. Ze höbbe gen respek mièr veur ut verleje, ze staon met de rök nao de toekóms. En in de monumente van ut verleje ligge toch ech de parels veur morge’.

‘Ieuwig zund pap’.

De volgende morge lepe unne vader en unne zoon weggedaoke in eur rendiere-bóntjès door de sluiers van ut verleje nao de Zeevewaeg in Zaerum.



[1] In 2011 werd een Merovingische hutkom gevonden op het kazerneterrrein