Hièl wièd achter de Blièrickse Berg leet un
pietepeuterig kneuterig dörpke, Mariejdam geheite. Ut is geneump nao de
Romeinse generaal Gaius Marius, dae
ouk zien spaore in de grónd haet achtergelaote. Al ieuwelank woeëne de minse
aan de oevers van de röstig kabbelende Soepemiej. Ut schiènt det ouk dae naam
oèt de Romeinsen tièd kump, aafgeleid van scopa
umida, wat vreej vertaald nate schóttelslet beteikent.
Nag neet zoeë lang geleje vónd Baer van de Giès ut
waal ens tièd waere um de geschiedenis van Mariejdam te gaon ónderzeuke.
Levrinze Sjang en Meule Sef hadde dao waal oère nao. Maar ja, ouk Mien Schoefel
bemeujde zich d’r met en douwde zich met eur dieke batteriej d’r tösse. Al flot
waas de veurpagina van de historie van Mariejdam klaor: ut book zuuj Gaius Marius gaon heite, nao de
stichter van Mariejdam. D’r veel hièl wat oèt te zeuke, en ut aantal hoofstökke
kwaam al flot oèt op 36. Baer, Sef en Sjang hadde idder 12 hoofstökke op zich
genaome.
‘Hèhè, ut is eindelik zoeë wièd’, verzuchde Baer, ‘ut geraamte steit, we kinne noow aan de geng?’.
‘Nouhou, eigelik mis ik un hoofstök specifiek euver de Mariejdamse vrouwe’, zag Sjang.
‘Det neem ik dan waal op mich’, kreide Mien Schoefel, waodoor ut ócherm op snippenäörtje ouk zien eige hoofstök had.
‘Hèhè, ut is eindelik zoeë wièd’, verzuchde Baer, ‘ut geraamte steit, we kinne noow aan de geng?’.
‘Nouhou, eigelik mis ik un hoofstök specifiek euver de Mariejdamse vrouwe’, zag Sjang.
‘Det neem ik dan waal op mich’, kreide Mien Schoefel, waodoor ut ócherm op snippenäörtje ouk zien eige hoofstök had.
De archieve woorte oètgezeumerd, alde krante en
geschiedenisbeuk oètgekeimp, schoondoeëze umgedreid, moeëje plaetjes en
landkaarte opgedaoke. Ut aantal mappe met pepere in alle kleure en formate
greujde met de maond. En ouk ut plezeer, de lol en ut enthousiasme spatde d’r
van aaf.
‘Waat is de historie van Mariejdam toch rièk’, verzuchde Baer.
‘Det wuuert ein prachtig book’, kwaam d’r gruuets beej Sef oèt.
‘Wie steit ut met de Mariejdamse vrouwe’, vroog Sjang aan Mien. Want det waas ut innigste wat nag genne map met pepere beej zich hei. Mien schoefelde wat op ziene te kleine stool en zag:
‘Ik kóm d’r allein neet oèt, ik heb Truuj Draosbóks gevraog um mich te óndersteune’.
‘Altièd good’, zag Baer, ‘twieë geite schiète mièr braomele as ein!’.
‘Waat is de historie van Mariejdam toch rièk’, verzuchde Baer.
‘Det wuuert ein prachtig book’, kwaam d’r gruuets beej Sef oèt.
‘Wie steit ut met de Mariejdamse vrouwe’, vroog Sjang aan Mien. Want det waas ut innigste wat nag genne map met pepere beej zich hei. Mien schoefelde wat op ziene te kleine stool en zag:
‘Ik kóm d’r allein neet oèt, ik heb Truuj Draosbóks gevraog um mich te óndersteune’.
‘Altièd good’, zag Baer, ‘twieë geite schiète mièr braomele as ein!’.
Ut ein hoofstök nao ut ander woort bespraoke en idder
ónderwerp goof mièr glans aan de Mariejdamse cultuurhistorie. Wies toet Baer,
Sef en Sjang ein hieël langk stök krege toegesteurd van Mien en Truuj. De
volgende beejeinkóms meuste ze té lang wachte op twieë vrouwe, wies toet Baer
zag:
‘Ze hebbe zich neet aafgemeld, maar we gaon beginne, wae kin ik ut waord gaeve?’. Sef en Sjang keke strak veur zich oèt, en nemus dörfde d’r te beginne. Van ónder oèt veulde ze de natigheid van de Soepemie opkómme:
‘Tja’, zaet Baer, ‘ut stök is vuuels te langk, d’r mót mièr as dreej kwart van aaf’.
‘En det neet allein’, verzuchde Sef.
‘Jaohao . . . en ze hebbe ut veural euver zichzelf, en veur de res euver vrouwe van middestanders, det guuef ut toch neet’.
‘Wat doon we dao noow mei?’, zaet Sjang.
‘Nouw, op de ièrste plaats mótte de nag laevende vrouwe d’r oèt, want die zièn nag gen historie’, zaet Baer.
‘En we zièn ein boeredörp, in de historie gedrage door hièl sterke boerevrouwluuj, dus die mótte d’r zeker ouk in’, zaet Sef. Ze waere ut met zien dreeje ins en Baer zuuj met Mien en Truuj gaon praote. Maar zien gezich verraojde det hae d’r zwaor taegen op zoog, det guuef hómmeles.
‘Ze hebbe zich neet aafgemeld, maar we gaon beginne, wae kin ik ut waord gaeve?’. Sef en Sjang keke strak veur zich oèt, en nemus dörfde d’r te beginne. Van ónder oèt veulde ze de natigheid van de Soepemie opkómme:
‘Tja’, zaet Baer, ‘ut stök is vuuels te langk, d’r mót mièr as dreej kwart van aaf’.
‘En det neet allein’, verzuchde Sef.
‘Jaohao . . . en ze hebbe ut veural euver zichzelf, en veur de res euver vrouwe van middestanders, det guuef ut toch neet’.
‘Wat doon we dao noow mei?’, zaet Sjang.
‘Nouw, op de ièrste plaats mótte de nag laevende vrouwe d’r oèt, want die zièn nag gen historie’, zaet Baer.
‘En we zièn ein boeredörp, in de historie gedrage door hièl sterke boerevrouwluuj, dus die mótte d’r zeker ouk in’, zaet Sef. Ze waere ut met zien dreeje ins en Baer zuuj met Mien en Truuj gaon praote. Maar zien gezich verraojde det hae d’r zwaor taegen op zoog, det guuef hómmeles.
Unne maond later zitte ze weer beejein, Baer, Sef en
Sjang. De lol en ut enthousiasme ligge intösse ónder de taofel, deep weggezak
in dreej paar loeëdzwaore schoon. Sef trómmelt met zien vingers op de taofel en
Sjang haet al dreej kièr ‘jaojao’
laote huùre. Baer doorbrik de stilte:
‘Ze kómme neet en Mien haet zich met vuuel palaver bedank as lid van ós kolleezje’, kump d’r met un doeëjegraeversstum oèt.
‘Okiedokie’, zaet Sjang, ‘dan schriève we ut noow waal zelf, want genóg Mariejdamse vrouwe verdene toch ech un moeëje plaats in ós book’.
‘Waas ut maar waor, Truuj Draosbóks nimp ut euver en wilt waal ein en ander aanpasse’.
De dreej manne zuchte ens deep en gaon met taegezin door met wat ièrs un schitterend Gaius Marius-book had mótte waere. Maar die vrouwe woorte steeds mièr un struùkelblok. Truuj schoof neet vuuel op, en Mien werkde hièl gemein vanoèt de koelisse taege. Nao ein paar vasgeloupe poginge krièg Sjang oètintelik de opdrach um ut hoofstök van de Mariejdamse vrouwe te herschriève. Ut middestandsgehalte mót nao ónder en Baer en Sef gaeve aan welke belangrièke boerevrouwe d’r waal in mótte. Maar aoh jeij, det had Sjang noeëts-van-ze-laeve meuge doon. Noow waas hae de gebeten hónd en ging euver de tóng in gans Mariejdam, en hae stónd d’r noow ouk-nag-ens gans allein veur. Maar waorum? Hae had allein iets gedaon in euverleg met Baer en Sef, in ut algemein belang van Gaius Marius en Mariejdam!?
‘Ze kómme neet en Mien haet zich met vuuel palaver bedank as lid van ós kolleezje’, kump d’r met un doeëjegraeversstum oèt.
‘Okiedokie’, zaet Sjang, ‘dan schriève we ut noow waal zelf, want genóg Mariejdamse vrouwe verdene toch ech un moeëje plaats in ós book’.
‘Waas ut maar waor, Truuj Draosbóks nimp ut euver en wilt waal ein en ander aanpasse’.
De dreej manne zuchte ens deep en gaon met taegezin door met wat ièrs un schitterend Gaius Marius-book had mótte waere. Maar die vrouwe woorte steeds mièr un struùkelblok. Truuj schoof neet vuuel op, en Mien werkde hièl gemein vanoèt de koelisse taege. Nao ein paar vasgeloupe poginge krièg Sjang oètintelik de opdrach um ut hoofstök van de Mariejdamse vrouwe te herschriève. Ut middestandsgehalte mót nao ónder en Baer en Sef gaeve aan welke belangrièke boerevrouwe d’r waal in mótte. Maar aoh jeij, det had Sjang noeëts-van-ze-laeve meuge doon. Noow waas hae de gebeten hónd en ging euver de tóng in gans Mariejdam, en hae stónd d’r noow ouk-nag-ens gans allein veur. Maar waorum? Hae had allein iets gedaon in euverleg met Baer en Sef, in ut algemein belang van Gaius Marius en Mariejdam!?
Hae probeert ut met Mien Schoefel oèt te praote, en
stik eur de hand toe. Maar die wuùrd nondedjuu geweigerd! Det is in de ganse
historie van Mariejdam maar eine kièr ièrder gebeurd, wie de nieje imaam de
vrouw van de börgemeister de hand weigerde. God, of in dit geval same met Allah,
det waas un groeëte schand in ós schoeëne dörpke. Maar Sjang goof neet op en
nuùdigde Truuj op de kóffie um dae kwats oèt de waereld te helpe. Maar det had
se gedóch, die twieë hadde ein verbónd geslaote. Zeg maar un geslaote bastión
gevormp, met veer stómpe tores en twieë hoornwerke, ze zuuje dae Sjang waal ens
lière. D’r woort ónbeschoef geroddeld, gif gespuijd, heetmeels gesteurd en daen
erme Sjang wis van toète-nag-blaoze. Op hoèg puuët verbooj Truuj zelfs um ein
hoofstök euver vrouwe op te neme in Gaius
Marius. Want zeej ware de enige gerechtigde die iets mochte schriève euver
de Mariejdamse vrouwe.
De werkgroep loog intösse op de vot. Oèteindelik is ut
ónder de riejende rechter gekómme. Sjang haet zelfs unne advokaot in d’n erm
mótte neme. Gelökkig waas de zaak flot beklónke. Dae riejende rechter waas
duùdelik: Sjang hei noeëts persuuenlik aangespraoke meuge waere. Mien en Truuj
ware gen leje van ut kolleezje van Gaius
Marius en mochte zich as beejvrouwe neet met andermans zake bemeuje. En
Baer, Sef en Sjang meuge gewoèn ein stök schriève euver de belangrièke vrouwe
van Mariejdam. Want de auteursrechte ligge, loge en bliève noow einmaol beej Gaius Marius.
‘Det is mien oètspraok, en dao mót ge ut met doon’, zag de riejende rechter hièl wiès en resoluut.
‘Det is mien oètspraok, en dao mót ge ut met doon’, zag de riejende rechter hièl wiès en resoluut.
Maar Mien Schoefel en Truuj Draosbóks hadde al
natigheid geveuld. Ze ware gewoèn neet beej de oètspraok op kómme dage en
speejde in de krochte van Mariejdam en naeve de Soepemie eur gifgreune gal. De
volgende beejeinkóms leek mièr op un begrafenis. En eigelik waas ut det ouk:
‘Zulle we de zooj maar verbörre en vergaete?’, zaet Baer en wees op die hièle lange riej met dieke mappe, aafgelaje vol met schitterende historie van Mariejdam. De twieë andere knikde verdretig en keke treurig nao de grónd. En zoeë verdween de ganse zooi map-veur-map in d’n aopen haard.
‘Det waas dan de teloorgang van de historie van Mariejdam’, zag Sef.
‘Ik zal ut duùvelsverbónd van Mien Schoefel en Truuj Draosbóks toch maar veur de hemelpaort wegsleipe en vaslegge’, mómpelde Sjang.
‘De duis maar’, zag Baer.
‘Zulle we de zooj maar verbörre en vergaete?’, zaet Baer en wees op die hièle lange riej met dieke mappe, aafgelaje vol met schitterende historie van Mariejdam. De twieë andere knikde verdretig en keke treurig nao de grónd. En zoeë verdween de ganse zooi map-veur-map in d’n aopen haard.
‘Det waas dan de teloorgang van de historie van Mariejdam’, zag Sef.
‘Ik zal ut duùvelsverbónd van Mien Schoefel en Truuj Draosbóks toch maar veur de hemelpaort wegsleipe en vaslegge’, mómpelde Sjang.
‘De duis maar’, zag Baer.
En ze lepe zwiègzaam verschillende kante op nao hoès,
wao dreej allerleefste vruiwkes eur opvónge . . .
