D’n tièd stónd efkes stil

As we beej ós zelf truuk in d’n tièd gaon dan kint idderein waal van die momènte. Ik herinner mich verschillende van die veurvalle wao-beej inens alles effe stil stónd. Van die gebeurtenisse die ós in de pauzestand zatte. Ut laeve waas effe versteind, alles um ós haer stónd stil en zelfs d’n tièd stónd efkes stil. Det zièn van die momènte die in mien geheuge gebeiteld staon. Geregeld kómme ze teveurschièn en dan belaef ik ze wie d’n daàg van gistere.

Ut waas 1952, ik waas vièf jaor. Ik waas maar einen daàg nao de bewaarschoeël gewaes en kós dao mienen dreij neet vinde. Ós mam had beslaote mich dan maar gewoeën nog un jaor thoès te halde. Det waas de ierste kier det ik bewus óntzettend vuùl van ós mam heel. Op zaoterdig meuste we allemaol in de kuùp. In de keuke woort de cocosmat opgerold en de waskuùp met werm water op de gaele balatum gezatte. Ós mam schroebde mich met un washendje met Sunlight-zeip. En dao nao moch ik nog effe in unne schoeëne pyama op de kanapee zitte. Effe later kwaam ós mam naeve mich zitte. Ik kroop zoeë doeën meugelik taege eur aan en lag miene kop op eur linker bors. Ik veulde mien wengskes roeëd gleuje, mien ougleeje woorte zwaor en ik hoord hiel häöskes ós mam eur hertje kloppe. Inens kwaam d’r un intens gelöksgeveul euver mich haer. D’n tièd stónd efkes stil en ik zakde weg in de zevenden hemel.

Ut waas 1958, ik zoot in de viefde klas van de Aloysius-schoeël. Meneer pestoeër had ós ónder de godsdiensles gevraog of we ens beej ós zelf woèje naogaon of we roeping hadde. Hae zag ouk nog det ut meschiens good waas um dao met ózze pap euver te praote. Noow waas det linke soep, ózze pap waas de meis christelikke mins dae se dich maar kins veurstelle, maar dae ging noeits nao de kerk. Ik wachde un geschik moment aaf. Zóndigmiddig zoot hae boète op ut stuupke paoling schoeën te make. Hae greep zich unne paoling oèt d’n eimer en makde met ut petatte-metske un fièn snitje um zien köpke. Dan pakde hae twieë stökskes krant. Met ein stökske pakde hae ut köpke vas, met ut ander ut liefke. En met ein vloeiende bewaeging struipde hae ut vel van de paoling. Det waas ut moment det ik um dors te vraoge:
‘Pap, ik meus van menier pastoèr aan óch vraoge of ik roeping had?’. Ózze pap zien gezich betrok, hae lag ut metske weg, vaegde zien hand aaf en keek mich met traone in de ouge aan:
‘Dae godverdommese prieëmer, wie dörf dae?’. Hae lag zien hand op mien schuiwerke en keek mich hiel serieus deep in de ouge:
‘Jóng, luùster good. Straks kriège die havergeite hae in de straot wat van die róndinge. Haopelik vins se ze dan mier aantrekkeliker as noow en wils se met eur vreeje. In det geval hebs se zeker gen roeping. Veuls se d’r gaar niks beej, dan praote we nog waal ens same, dan heb se meschiens waal roeping. En zeg maar taege pastoeër det ik nog un eppelke met um heb te schelle’. D’r kwaam inens un gerös geveul euver mich haer. Ózze pap en ik zote nog efkes beejein, ik dóch nao wat hae mich gezag had en ut waas net of d’n tièd stil stónd.

Ut waas dónderdig 7 januari 1971 op unne kalde bewolkden daàg. De gebaorte van miene twieëde zoon. Ut leep taege d’n aovend det mien destièdse vrouw meus bevalle. Ut ging neet gemekkelik want hae zuuj in stuitligging d’r oèt mótte. Ik stónd d’r beej en kós niks doon. As unne pallesaot heel ik wat aafstand um nemus in de waeg te staon. Hae kwaam iers met de beinkes en metein zoog ik ut: un jungske. Ut köpke leverde nog efkes un probleem, maar dao waas-e. Ózze nieje waereldbörger en un niej wónder. De zuster makde um wat schoeën en ik stónd d’r met de neus baovenop:
‘Is alles good zuster?’. Ze meus lache maar zei taege mich det ut unne flinke gezónde jóng waas. Ik zoog waal det de fontanel wat nao boète kwaam en ik vroog:
‘Is det normaal zuster?’. En zeej verklaorde det det kwaam door de stuitbevalling maar det ut weg zuuj trekke. Inens pakde ze miene zoon op en douwde um mich wat ónbeholpe in de erm:
‘Proficiat pap, dit is diene nieje zoon’. Hiel veurzichtig heel ik um vas en keek um veur ut iers in zien gezichje. Ik veulde un gelöksgeveul umfloers met verantwaordelikheid euver mich kómme en d’n tièd stónd efkes stil.

Ut waas in juli 1992 op de Düsseldorfer kermis. Ik waas al un tiedje gescheie en had intösse un leuk maedje op ut oug. We hadde al un paar kier met-ein gespraoke en ut klikde gewoeën. Meschiens tièd um mien vrinde kinnis te laote make en ik had mien nieje vlam oètgenuuedig mei te gaon nao de kermis in Düsseldorf. Waal linke soep, want die kómme natuurlik met van die schunnige opmerkinge. Ik weit ut nog wie d’n daàg van gistere, we hadde d’n auto weg gezatte en meuste un hoeëg talud aafloupe. Ik gaef um un hand en same lepe we nao ónder. Det waas un biezónder moment. Ut leet mien hand de gansen aovend neet mier los en det veulde erg good. Vanaaf det moment was ut ech aan. En ouk toen stónd d’n tièd effe stil.

We schriève noow 2025, we zièn intösse alweer haos 30 jaor getrouwd. Ik bin nog noeits zoeë gelökkig gewaes as die letste dertig jaor. We hebbe ós zelf en de halve waereld óntdek maar ouk zwaore taegeslaeg krege we te verwerke. We gaon smeis op tièd nao bed, we zièn muùg want we zièn de aafgeloupe jaore behuùrlik fysiek gesloop. We gaeve mekaar un paar weltruste-kusjes veur ut slaope gaon. We pakke mekaar beej de hand net wie toen in Düsseldorf. Ik veul det we same óntspanne en ik weit det ut neet lang deurt veur ik in slaop val. Ik veul det gelöksgeveul euver mich haer kómme en d’n tièd steit wie idderen aovend efkes stil.

Afscheid van een lieve vriend

Ze waren al in de 80 toen ze voor de kleinkinderen gingen verhuizen naar Blerick. Helaas mocht het niet zo zijn, zijn vrouw werd ziek en overleed al in het eerste jaar. Moedertje ziel alleen in een vreemd dorp moest hij zien verder te leven. Maar hij werd als het ware omarmd door zijn nieuwe buren, die nog de warme Blerickse nabuurschap weten te cultiveren. Ze wisten hem zover te krijgen dat hij een paar morgens in de week naar het dichtstbijzijnde wijkcentrum ging. Hij sloot zich ook aan bij de schilderclub op de donderdagmiddag. Maar hij voelde zich eenzaam, het gemis van zijn allerliefste was bijna ondraaglijk.

We werden met elkaar in contact gebracht, ik wilde zo graag iemands eenzaamheid doorbreken. De eerste ontmoeting verliep wat stroef. Hij was een Rotterdammer, hij was alleen en voor hem hoefde het niet meer. Ik waas unne Blierickse, stond midden in het leven en wilde graag wat reuring brengen. Als hij niet wilde vertellen, dan deed ik dat maar. Ik vertelde over mijn Blerick en over mijn voorouders. ‘Ik weet eigenlijk niet veel over mijn voorouders, ik was enigst kind en er werd niet veel over gepraat’, kreeg ik te horen. De komende weken hadden we een onderwerp. We maakten samen zijn stamboom die ons uiteindelijk naar Brabant bracht. Het verschil Rotterdam-Blerick bleek plots een stuk kleiner. ‘Je hoeveelste huis is dit?’, vroeg ik ‘m. ‘Nou, dan moet ik even denken, ik denk wel het tiende!’. Een nieuw onderwerp bracht ons kriskras door zijn rijke leven en na een paar weken hadden we een boekje samengesteld over zijn tien steeds mooier wordende huizen. Samen terugkijken in de tijd geeft niet alleen voldoening en trots. Het bracht ons ook heel dicht bij elkaar.

We deelden één gezamenlijke grote liefde: onze moeder Maas. Hij als Rotterdams jochie en ik as Bliericks jungske, allebei opgegroeid aan de Maas. Vaak als ik mijn vriend opzocht mompelde hij: ‘Ik had het niet erg gevonden als ik vanmorgen niet wakker was geworden’. Mijn antwoord was dan steevast: ‘Nou, dat zie je morgenvroeg wel weer, maar vandaag gaan we wat leuks doen’. En samen gingen we op stap en struinden door ons Limburgse land, steeds weer op zoek naar een mooi terrasje aan de oever van de Maas. We hebben ze allemaal gehad tussen Broekhuizenvorst en Maasbracht. Daar voelde hij zich even gelukkig, daar voerden we de mooiste gesprekken over de meest uiteenlopende onderwerpen. ‘Jij bent net zoals ik, we denken vaak hetzelfde’, zei hij vaker. Dat voelde zo goed, twee oudere mannen hadden zich gevonden in een hechte vriendschap.

Het menu van die middagen werd standaard. We dronken twee alcoholvrije biertjes de man en deelden samen een portie bitterballen. We werden experts in het beoordelen van de kwaliteit van de lokale bitterbal. En hij genoot van die Limburgse gastvrijheid en de overweldigende flora van het landschap om hem heen. Geregeld gingen we tussen de middag ergens een hapje eten en mijn vrouw werd dan ook uitgenodigd. Dat waren de gezelligste uren die we samen doorbrachten, want onze vriend was ook een echte Bourgondiër.

Samen kregen we ook tegenslagen te verwerken. Zowel zijn als mijn gezondheid lieten na, maar niet onze vriendschap en bezorgdheid voor elkaar. ‘Oud worden is geen kunst, oud zijn valt vies tegen’, sprak hij filosofisch. We lieten elkaar niet los, de moeilijk te bereiken terrasjes aan de Maas moesten soms plaatsmaken voor een terrasje op een dorpsplein. Met tegenzin en afkeer moest hij gebruik maken van een wandelstok, daarna die klote rollator en uiteindelijk een scootmobiel. Ook de thuiszorg kon hij niet meer buiten de deur houden. Zijn bewegingsvrijheid en zelfstandigheid werden beetje bij beetje ingeperkt. De geest bleef vlijmscherp, zijn fysiek zo bot als een vot. Het onvermijdelijke afscheid was niet meer ver weg. Ik sprak hem niet eens meer tegen als hij zijn wens weer eens uitsprak: ‘Ik hoop dat ik morgenvroeg niet meer wakker word’.

Hij werd opgenomen in het ziekenhuis en zou niet meer naar huis mogen. Mijn vrouw en ik hebben hem daar nog twee keer mogen opzoeken. Hij was zich bewust dat de laatste strohalmen van zijn geliefde zelfstandigheid waren geknakt: zijn auto, zijn huis, zijn eigen zalmmootje op-de-huid-gebakken. Vorige week namen we afscheid, we zaten dicht bij hem aan het bed. Ik had besloten al die mooie dingen te vertellen die ik zo in hem waardeerde als vriend. Meestal vertellen ze dat na iemands overlijden naast die doodstomme kist. Ik besloot dat nu te doen zodat hij het zelf kon horen. We vertelden hoe blij we waren hem als vriend te mogen hebben. Hoe hij als Rotterdammer een stukje Limburger was geworden, ‘Ik versta ze vaak niet, maar ze zijn zo gezellig’, zei hij. Hoe hij kleur bracht in het leven om hem heen. Overal moesten bloeiende bloemen en planten staan, bij de urn van zijn vrouw moest altijd de allermooiste witte orchidee stralen. Hoe zijn vele kleurige schilderijen een glimlach toverden op veel gezichten. Die dikke vrouwen, die kinderen met hun huisdier. Hij bracht ze in felle kleuren in zomerse stemming tot leven. Het werd geen somber afscheid, we hebben met z’n drieën nog hartelijk en ingetogen gelachen. Een mooier afscheid van een mooi mens en een goeie vriend kunnen we ons niet voorstellen.