Bezörg um ós zorg

Geej kint det ouk waal! Geregeld huùr se: ‘Ós mam haet ut zoeë good in ut verzörgingshoès’. Of: ‘Ózze pap zuuj neet mier truuk wille, alles wuùrt veur um geregeld’. Sóms dink ik dan: ‘Ik zuuj ut ouk gaer van die pap of mam zelf wille huùre’.

Ik gaon óch noow vertelle wat ik de letsten tièd met gemak heb! Un ech gebeurd verhaol, niks verzónne! Miene vrind wuùrt volgende maond 91 jaor, hae woeënt op zichzelf, zien vrouw is al zeve jaor truuk euverleeje en zoeë lang kinne weej ós al. Tösse de oère zit alles nog good beej-um, zoeë scherp wie un schaermets. Hae regelt al zien zaakjes nog op de kómpjoeter. Iddere woensdig zeuke we same un terrasje op naeve de Maas, drinke un paar alcohol-vreej, verstouwe unne gas bitterbelkes en praote euver van alles en nog wat. We hebbe ut hiel gezellig same en verstaon ós wie twieë echte vrinde.
In hoès helt hae ut meiste nog zelf beej. Eine kier in de waek kump d’r waal emus poetse. Maar de was doon, veur zichzelf kaoke en de ganse zooi praoper halde? Hae duit det allemaol zelf. Zien hoès straolt gezelligheid oèt met vuùl bleujende plentjes, aan de more passe moderne kuns en zien eige schilderiekes hiel moèj beejein. Op un bescheide plekske ónder un klein transparant krökske steit de urn van zien vrouw. Op det krökske de werkelijk allermoèjste witte orchidee die se maar kans kriège en dao baove hingk un prachtige foto van zien vrouw.

Allein fysiek geit ut neet good maar gelökkig haet-e genne pièn. Met ziene rollator schravelt hae door zien hoès. Un paar oor per daag zit hae in ziene praos veur de raam en zweijt nao idderein dae veurbeej kump. En de meiste zweije truuk. Smorges kómme ze um klaor make veur d’n daàg en saoves kómme ze helpe met de steunkouse oètdoon. Hiel dök en hiel gemeind zaet hae: ‘En Jan, ze zièn allemaol aeve aardig en leef. Had ik maar unne zwiek kleindochters wie die’.
Maar ut probleem is, ze kómme smorgens erges tösse ach oor en half twelf. En saoves tösse zes en nege oor. En det beteikent vuùl wachte en in al daen tièd kin hae nerges haer of aafspraoke make. ‘Die leeve maedjes rieje mier rónd in eur uitekes as det ze minse kinne verzorge. Det mót toch anders kinne en zeker baeter geplend waere’, verzuch miene vrind regelmaotig.

Noow mós miene vrind twieë waeke achterein, vièf daag in de waek, veur un korte behandeling van un keteerke nao ut gashoès in de stad. Maar det kós ónmeugelik aafgestump waere met de thoèszörg. Noow hadde zien kinder det keurig veur um geregeld. Pap kós twieë waeke nao un heus Zorghotel. Waal vièf-en-twintig kilomaeter wièd e-weg, maar det zuuj allemaol met d’n taxi gedaon kinne waere, gen probleem. Mien vrouw en ik vónde det un geweldige oplossing! Haet hae twieë waeke rös, genne stress um op tièd te kómme en alles keurig verzörg.

Wie hae un paar daag in zien Hotel zoot, belde ik um op: ‘En, wie bevelt ut dich, wuùrs se ouk verwind?’
Un schraole heise stum goof nao un paar kier zuchte antwaord: ‘Verschrikkelik Jan!’. Ik hoord aan zien stum det hae verdreetig waas. We ginge um zoeë flot wie meugelik opzeuke. Ut Zorghotel loog midde in die andere stad en parkeere doeënbeej kóste we vergaete. Noow zien weej twieë op dit moment neet van de flotste maar oèteindelik leepe we euver unne lange gangk nao zien kaemerke. We schrókke ós allebei kepot wie we binne kwame en ik had meujte um mien traone te bedwinge.
Dao zoot miene vrind in un klein ónpersuuenlik klein kaemerke, niks wat d’r stónd deej mich dinke aan un Hotel. Niks, maar dan ouk gaar niks, pasde in de wièjste vaerte beej miene vrind. Door unne raam keke we taege un moor aan en wat lieëger op un met mos begreujd plat daak. Dao zoot miene vrind in unne stool met ziene jas aan en zien petje op. Op anderhalve maeter aafstand kómpleet waezeloos nao d’n tillevisie te kièke. Det deej hae thoès noeits! Hae kós moeilik praote, we gove um un glaeske water en wachde efkes um zien emotie te laote zakke. Dao nao vertelde hae hiel verdreetig wie ut um ging.

‘Ze zièn allemaol aeve aardig en leef, maar niks klop en ut is de gansen dag wachte’.
Tösse de middig meus hae un etage lieëger um werm te aete, maar smorges en saoves meus hae zien eige buttremke klaor make. Det waas neet erg. Maar hae meus met unne verzameltaxi nao ut gashoès en det waas un verschrikking. Altièd te laat en nao vuùl umwaeg ouk nog waal ens te laat in ut gashoès en det kós eigelik neet. Dao waas det allemaol um begós, det hae op tièd in det gashoès kós zièn. Dus weer wachte, as letste aan de beurt, de verzameltaxi weg. Weer wat extraas regele, wachte en dan um half zeve weer truuk in zien Zorghotel. Gen werm aete gehad en de gansen daàg vuùl stress gehad. Gossie, wat hadde we met um te doon. Hiel verdreetig nome we nao un eurke aafschièd en haopde det ut baeter zuuj gaon.

Zaoterdig belde hae op. Un móntere stum zag: ‘Dag Jan, wie is ut beej óch?’. Mien vrouw zag metein: ‘Dae is thoès! Ik huùr ut aan zien stum’. En jao-waal, hae waas daen daag thoès gekómme. De letste waek in zien Zorghotel waas un hel gewaes. Hae had inens ouk nog neet mier kinne loupe. Hae kós neet mier allein nao de WC dus hadde ze um in de luiers gelag. Hae had zich nog noeits van-ze-laeve zoeë ellendig, hölpeloos, aafhankelik en vernederd geveuld. Ik kreeg unne brok in miene kael. Ze hadde um met unnen takel in en oèt bed mótte heise. Waat un eelènd.
We zièn metein op de fiets gesprónge um ózze vrind op te zeuke. De fietse veur de deur, hae had ós al gezeen en schravelde nao de veurdeur. We kwame binne en ik rook ut metein: hae had zichzelf un viske gebakke:
‘Heerlik Jan, lekker stök zalm op de huid gebakke. Met petatte-kroketjes en appelemoos’. Miene vrind straolde van oèr wies oèr. Ik zoog det die moèje orchidee beej zien vrouw wat bloomblaedjes had verlaore. Ik rapde ze op en goèjde ze weg. ‘Ik heb de orchidee al in water gedómpeld’, zag miene vrind. Beej un glaeske water speulde we met zien dreeje de ellende van de aafgeloupe twieë waeke Zorghotel weg. Gossie wat un verschil met wie hae d’r noow beej zoot! Zien kinder zuuje gaer zeen dat hae nao un verzörgingshoès zuuj gaon.
Maar det geit met de ervaring van de letste waeke noeits en te nimmer gebeure: ‘Dan gaeve ze mich maar un spuitje’.

Ik zeg neet det dae baove-geneumde pap en die mam ut neet good hadde in ut verzörgingshoès. Maar hiel meschiens begrièp ge ouk det ik bezörg bin um ós zorg.