Wat un priej

Ut waas letste zóndaàg. Ut zunke knetterde hoeëg in de strakblauwe lóch en d’r stónd maar un ónbenöllig zuchje wind. Ut waas behuuerlik werm en we hadde genne zin um te kaoke.
'We gaon met ut fietske binne-door nao Kaldekèrke’, zag ik, ‘dan vange we nog un bietje wind en dan aete we dao waal wat’.
‘Strak plan’, zaet Marijke.

En effe later zóchte we ós unne waeg in de schaduw van zoeë vuùl meugelikke buim nao ós vertrouwde restaurantje wao we al vanaaf 1994 kómme. We gaon zitte aan ut vertrouwde täöfelke en bestudeere de kaart die we haos van boète kinne. We deile as veurgerech same ‘piperies florinis’, roèje paprika met fèta-kieës oet d’n aove. En we pakke allebei zalm met gebakke petètjes, det is noeits zoeë vuùl en altièd lekker.

Haej, dao kómme dreej dames binne. Ein van de dreej haet duùdelik de bóks, nou ja, in dit geval unne lange grièze rok met dao ónder platte zwarte schoon zónder hakke. Ut is unne duchtige kammezäöl in vergelièking met die andere twieë wat kleinere en chiquere dametjes. D’r is nog plaats genóg in ut restaurant en dan is ut smeis moeilik keeze van: ‘Wao gaon we zitte’. Geej raojt ut al, dae kammezäöl zuk un täöfelke oèt, plóf neer en wies met unne priemende vinger op-en-neer nao de twieë plaatse taegeneuver um. De dametjes gehuùrzame gewillig.
Achter Marijke is unne aope witten baog, presiès groeët genóg veur mich um de dreej dames in de smièze te halde. Ut is un schitterend decor, want in daen baog staon twieë greune plante, en dao tössen-in det täöfelke met de twieë dametjes en dae kammezäöl.
D’n ober kump en guuef dreej menu-kaarte aan twieë oètgestaoke hendjes en ein wat groeëtere jat. En vruueg wat de dames wille drinke. Effe later kómme dreej ‘ouzo-tjes’, un groeëte fles water en un klein boèkfleske met retsina. De körk wuurt van ut fleske gefloep en kloek-kloek kriège de dreej dames eur glaeske wièn. Dreej gepoeierde neuze verdwiène in dreej menu-kaarte en dae kammezäöl wies met eur dwingende klevieëters wat aan op de kaart. D’n ober kump truuk en vruueg aan de dames ‘Wat ut meug zièn’. Met mien ervaring en miene niejsgièr begrièp ik det ze veer veurgerechte keeze en ‘Det is ut’.

Veurluipig blief ut effe röstig en geneete Marijke en ik van ós gezellig zóndaags aetentje. Natuurlik loer ik aaf-en-toe tösse die plante door. De dames geneete van eur kumpke Griekse slaaj en nippe aan eur glaeske wièn. Dae kammezäöl haet unne hiel aparte meneer van nippe. Ze bringk det glaas nao de mónd en geit dan hiel wièd nao achter met eure kop. Normale minse höffe ut glaas umhoeëg um de wièn op ut zelfde nivo as de lippe te bringe. Maar zeej neet, ze duit niks met ut glaas maar goeit eure kop net zoe-wièd nao achter wies de wièn in eure görgel löp. Hièl apart. Ik scheet in de lach en Marijke zaet: ‘Laot det astebleef Jan’.
Weej zitte intösse aan ózze zalm en achter de struùk waere veer veurgerechjes geserveerd. Maar met det geregeld nippe is de wièn haos op. Dae kammezäöl ruuk wat euverdreeve aan eur haos laeg glaas en schöd met de kop. De twieë dametjes kriège de opdrach um ouk aan eur glaeskes te ruùke en schödde ouk veurzichtig met de gepèrmanente häörkes. Ze ruùke nog ens en zette de glaeskes wat aafkièrig truuk op de taofel. D’n ober mót kómme, mót ruùke aan det glaas en haolt de schouwers op. Dae kammezäöl pak ut glaas, dreit met de wièn, ruuk weer en guuef ut glaas met unne kwaoje kop aan d’n ober. Ik zeg taege Marijke:
‘Oei, ze hebbe de glazer haos laeg en noow is de wièn neet good’. D’n ober löp met ut glaas nao de bar en guuef ut aan zienen baas. Dae ruuk en ik begrièp oet de lichaamstaal: ‘Dae wièn is good’. De serveerster kump ouk ruùke en ik begrièp oet de reaksie: ‘Ik snap ut neet, niks aan de hand’. Maar d’n baas kiek nao dae kammezäöl en nimp un verstendig besloèt, want ut is zoeë klaor wie un kluntje: ‘Det gevech gaon ik neet winne’. D’r kump un nieje fles, d’n ober floep de körk d’r aaf en schöd un klein bietje in un niej glaas en guuèf det aan dae kammezäöl. D’r wuùrd geraoke, wat op-en-neer bewaoge met det glaas, weer geraoke en dan zoeë fièn meugelik genip. Ze tuit de lippe, slik door, mót effe naodinke en knik dan hiel arrogant met taegezin ‘jao’. Ik mómpel taege Marijke: ‘Die haet zeker nog noeits aan unne kaerel geraoke’. D’n ober schód dreej nieje glaeskes vol en löp truuk nao de bar wao ziene baas en de serveerster ut ganse schouwspel hebbe gevolg.
‘Wat un vervaelende priej’, zeg ik.
‘Zulle we noow weer gewoeën gezellig verder aete’, zaet Marijke.

Hendrina Caniels ‘trekt’ naar Amsterdam

Lang geleden leefde een klein gezin in een klein huisje in het dorp Blerick. Wilhelmus Caniels (1667-1714) en z’n vrouw Aldegondis Kerckhoffs hadden twee dochters: Aldegondis (1697-1765) en Hendrina (1700-1762). Ze woonden in Blerick in een klein huisje met berenplaats[1] en een koolhof. Wilhelmus overleed op 47-jarige leeftijd en Aldegondis leende zeker niet uit weelde 250 gulden bij het Heilige Geestklooster[2] in Venlo. Ze hertrouwde in 1718 met Gijsbertus Theeuws en in 1721 met Paulus Sijmons. Zij zelf overleed in 1750 en haar derde man acht jaar later. Haar ongetrouwde dochter Aldegondis woonde nog maar alleen in het kleine huisje. En toen ook zij in 1765 op 67-jarige leeftijd overleed, bleef ook het huisje desolaat en berooid achter.

Hun andere dochter Hendrina was immers de wijde wereld ingetrokken. We treffen haar in 1733 aan in Amsterdam op de Fluwelen Burgwal (nu Oudezijds Voorburgwal). Ze trouwt met de koekebakker Hendrik Spolders uit Geldern (D). Haar enige zus Aldegondis komt helemaal over uit Blerick om te getuigen. Hendrina en haar man gaan wonen op de Nieuwendijk en samen krijgen ze vier kinderen. Het contact met Blerick blijft hecht, want haar moeder is doopgetuige bij hun eerste kind Wilhelmus (1734). Ook bij de volgende drie kinderen: Gertrudis (1736), Allegonda (1738) en Hendrina (1740) komen getuigen over uit Blerick. En dat was in die tijd een ‘Roomse reis’. Waarschijnlijk ging dat met een beurtschip of een trekschuit en dat nam meerdere dagen in beslag.

Als we gaan neuzen in de Amsterdamse archieven vinden we alleen sporen van de twee middelste dochters Gertrudis en Aldegonda. De oudste zoon Wilhelmus en de jongste dochter Hendrina zijn jong overleden. In 1758 lezen we dat Hendrik Spolders nog maar moeilijk kan schrijven vanwege zwakheijt van sijn gesigt en acht jaar later overlijdt hij. Dochter Gertrudis (Geertruij) erft in 1747 een koraal ketting, is in 1767 getuige van een mishandeling en trouwt op 36-jarige leeftijd met Jan Babtist Bernartini uit Livorno (It). Er komen geen kinderen.

Op 22 september 1768 zien we Geertruij en Aldegonda in een volmacht om het al drie jaar leegstaande huisje in Blerick te mogen verkopen. Schepen Willem Conraetz[3] kwam persoonlijk naar Amsterdam om de zusters van het Heilige Geestklooster te machtigen om het vervallen huisje in Blerick van de hand te doen. Er was achterstallige betaling op de hypotheek, het huisje stond op instorten en de buren hadden meermaals geklaagd.

Aldegonda overlijdt op 45 jarige leeftijd in 1784 en Geertruij Spolders op 64-jarige leeftijd in 1800. Beide liggen ze begraven op het Karthuizer kerkhof. Daarmee verdwijnt definitief het laatste spoor van Hendrina Canjels in het verre Amsterdam.

Wat meer details van zo’n drie eeuwen geleden vinden jullie hieronder.

De familie Caniels

Wilhelmus Caniels[4]; ged.13-02-1667 Blerick (z.v. Henricus Willems Caniels en Maria Raemaaeckers); ovl.22-09-1714 Blerick. Getrouwd 04-04-1690 Blerick met Aldegondis Kerckhoffs[5], ovl.31-01-1750 Blerick. Hun kinderen:

1.       Aldegondis, ged. 14-10-1697 Blerick; ovl.28-04-1765 Blerick (filia innupta, ongetrouwd)

2.      Henderina, ged.25-08-1700 Blerick; ovl.13-07-1762 Amsterdam (op de Nieuwendijk). Getrouwd 16-04-1733 Amsterdam met Hendrik Spolders (Spoelders), ovl.19-06-1766 Amsterdam (Schippersstraat).

Hendrina Caniels, ged.25-08-1700 Blerick; ovl.13-07-1762 Amsterdam (op de Nieuwendijk) en begraven op het St.Anthonis Kerkhof. Getrouwd 16-04-1733 Amsterdam met Hendrik Spolders (Spoelders), ovl.19-06-1766 Amsterdam (Schippersstraat) en 27-06-1766 begraven op het St.Anthonis Kerkhof.

Op de huwelijksakte lezen we: Compareerden als vooren Hendrik Spolders van Gelder oud 32 jare, op de Nieuwendijk, ouders dood; geassisteerd met Gerrit de Groot. En Hendrina Kanjels van Bleerik oud 31 jare op de Fluweeleburgwal (nu Oudezijds-voorburgwal), ouders dood[6]; geassisteerd met haar suster Allegonda Kanjels
Ze gaan wonen op de Nieuwendijk en krijgen vier kinderen, gedoopt te Amsterdam in kerk Het Haantje:

1.      Wilhelmus, ged.24-03-1734 (get. Jan Sponders en Allegonda Kerkhooven). Waarschijnlijk dood geboren omdat objit vermeld staat.

2.      Gertrudis, ged.30-03-1736 (get. meters (patrinata) Elisabeth Kanjels en Allegonda Kanjels); getrouwd 11-10-1771 met Jan Babtist Bernartini uit Livorno (It). Ze geeft aan 29 jaar oud te zijn (??) en woonde op de Haarlemerdijk; ovl.12-11-1800 (begraven op het Karthuizer kerkhof)

3.      Allegonda, ged.02-04-1738 (get.Paulus Simon en Elisabeth Kanjels); ovl.07-03-1784 Amsterdam (begraven Karthuizer kerkhof)

4.      Hendrina, ged.24-09-1740 (get. meters (patrinata) Elisabeth Kanjels en Allegonda Kanjels); begraven 27-09-1741 St.Anthonis kerkhof. 

Wat vertellen de archieven in Amsterdam:

Op 22-07-1740 treedt koekebakker Hendrik Spolders op als getuige bij het opstellen van een testament.

Op 24-01-1747 is Geertruij Spolders een van de erfgenamen van Elisabeth de Parnes:
Op 01-10-1758 zien we Hendrik Spolders in het testament van Jan van Stokkum, die vertrekt als 19-jarige met ’t schip De vrouwe Geertruijda van de Oostindische Campagnie. Hendrik woont dan in de Wije steeg aan de Zeedijk. Hij kan moeilijk ondertekenen: deese letters gestelt door Hendrik Spolders, die verklaarde door zwakheijt van sijn gesigt niet anders te konnen schrijven.

Op 24-09-1767 zien we dat Geertruij Spolders woonagtig ten huyze van Pieter Kees, wonende inde Kapelsteeg bij de Zeedijk getuigt bij een mishandeling.

Op zoek naar meer sporen in het archief van Amsterdam vinden we in 1768 een machtiging[7], kort samengevat lezen we:
N 346 Procuratie; Heden 22 september 1768 compareerden voor mij Mr.Johannes Beukelaar, notaris: Gertruid en Aldegonda Spolders, meerderjarige dochters en alhier wonende; geven te kennen dat Aldegonda Kerckhoff, weduwe van Willem Canjels volgens testament 13-06-1714 en octrooi van de cijnsheren bij de eerwaarde religieuzen van ’t Heilige Geest Klooster in Venlo op 16 maart 1716 heeft opgenomen een kapitaal van 250 gulden tot vaste hypotheek op een huis, berenplaets en coolhoff in Blerick. Dat door afsterven van Aldegonda Caentjels (thuiswonende dochter ovl.28-04-1765) is verstorven een huisje met berenplaets soo daenigh vervallen, dat gevreest word dat sal instorten en desaengaende door de nabuuren veels is geclaaght. Er is achterstallige betaling en de beide dochters geven machtiging om het huisje te verkopen.
Hr.W.Conraetz, schepen Venlo, treedt in naam van de comparanten; aldus gepasseerd voor de notaris in Amsterdam. 

Boven: de ondertrouw van Hendrik Spolders en Hendrina Caniels

 

 

 

 

 

Links: hartje Amsterdam tussen Centraal Station en de Dam

 

 

Blerick, 4 juli 2025
Jan Titulaer

 

---

[1] Betekenis onbekend

[2] Het Heilige Geestklooster was een klooster in het centrum van de Nederlandse stad Venlo. Het lag op de hoek van de Jodenstraat en de Heilige Geeststraat. Door de eeuwen heen wisselde de bezetting van het klooster tot de Norbertinessen die als laatste het klooster bewoonden.

[3] Willem Conraetz (1719 - 1802) was schepen en burgemeester van Venlo. Hij studeerde rechten in Leuven en werd op 9 juli 1743 tot advocaat aan het Hof van Venlo beëdigd; van 1759 tot 1796 was hij schepen van Venlo. In 1762, 1767, 1774, 1778, 1782 en 1784 was hij regerend burgemeester.

[4] Zie gezinsblad Blerick nr.239 (en verder 237, 236)

[5] (2) getr.27-10-1718 met Gijsbertus Theeuws, ovl.25-04-1719; (3) getr.02-02-1721 met Paulus Sijmons, ovl.24-07-1758)

[6] Haar moeder leefde nog!

[7] Archief 5075, Archief van de Notarissen ter Standplaats Amsterdam; Bestanddeel 11190, 1768 Juli 4-1768 September 30; met alphab.index in no.11240. Titel Machtiging, 1768-09-22