Fort Sint Michiel (1)

Op Sint-Michielsavond 1641 begonnen de Spanjaarden een bestaande kleine verschansing tot een ruim en sterk Fort uit te bouwen. Drie volle jaren gingen voorbij, vooraleer deze versterking uiteindelijk klaar was. In veel opzichten heeft het Fort Sint Michiel aan Blerick veel nadeel berokkend. Negentig hectare (105,6 morgen) van de vruchtbaarste grond werden daardoor aan de landbouw onttrokken, zonder dat daar ooit schadeloosstelling voor werd gegeven. Zie hieronder de lijst met 28 eigenaren. Dit gebeurde overigens in de slavernij periode (1550-1800).

In 1702 had pastoor van den Panhuizen nog een poging tot schadevergoeding ondernomen en zich tot de Kamer der Domeinen in Brussel gewend. Maar het bleek een vergeefse poging! Enige tijd later trof pastoor van den Panhuizen op het fort generaal de Rhoe d’Obsinnich, heer van Baerlo, en brigadier Tengnagel. Hij wees hen nog maar eens op het uitblijven van die schadeloosstelling en op de grote overlast. En dat Blerick bij de bouw van het Fort grond was onteigend, waarover ook nog steeds ‘schat’ moest worden betaald. Dat betekende dat voor de onteigende grond ook nog eens jaarlijks 18 gulden en 2 stuivers moest worden opgehoest. Men besloot samen een nieuw verzoek in te dienen, en zij beloofden de zaak te steunen. Maar het verzoek voor schadeloosstelling en ontheffing van de schatbetaling bleef onbeantwoord. Het was niet alleen de grond, er werden ook nog eens in een cirkel van zo’n 500 meter om het Fort de huizen gesloopt. Ook alle bomen en hagen werden gekapt. De kapel van de aartsengelen Michaël en Raphaël in het Ubroek moest er eveneens aan geloven.
De pastoor verloor een deel van zijn tienden en werd ook nog eens belast met de zorg voor zieken en sterfgevallen. Eigenlijk was een aalmoezenier uit Venlo daarvoor aangesteld, maar bij hoog water, bij ijsgang van de Maas en bij spoedgevallen kon de Blerickse pastoor opdraven.

Ik schat de huidige waarde in de vrije sector op zo’n 200 euro per m². Dan praten we al gauw over een waarde van 180 miljoen. Het is naderhand een paar keer verhandeld maar de oorspronkelijke eigenaars hebben daar niets van gezien, waarvan akte. Schadeloosstelling heeft nooit plaatsgevonden, zelf geen sorry kwam over de stijve lippen. Wie waren destijds de eigenaren:

Anno 1641 (zie voetnoot [1]) op s. Mijchiels dach (29-09-1641) soe heftmen erstelick bestaen te graeven en(de) te bouwen aen de schans genamt sint Mijchiels schans in onsen kerspels Blerick gelegen. Waer doer onse nabueren en(de) ingesetenen veel erven verloren hebben komende voor ons schepen verclarende bij eijde en eeder menlick hoe veel hem afgegraven is en(de) gansselick in corporasie gebracht is waer af dijeser tijt nijemant nijet en can genijeten. Waer over de gemeijnte de selve kontrebussie tot haeren last heft moeten nemen. Ende ofte het mochte gebueren in nakomende tijden dat jemant bij slijchten ofte andersins het afgegraven erff wederom quaemen te genijeten van deijll ofte int gehell soe sullen sij ock nae advenant de kontrebussie weder op haer nemen op ieder morgen in kontrebussie alle schatten afgetrocken - 3½ st.

1. Erstelick verlust den hoff angen Endt negenthien morgen haer kontrebussie afgetrocken jeder schattinge - 3 gll 6½ stuij
2. Het closter van Dalheijm drij morgen - 0 - 10 - 2 ort
3. Peter Janssen drij morgen -
4. Peter Janssen twe morgen een verdell - 0 - 7 - 7 deut
5. Thijs Veeren ofte sijn huijsvrou Dijerisken vijerden halven morgen - 0 - 12 - 1 ort
6. Den somp vijerthien morgen - 2 - 9 - 0
7. Lamert van den Somp hem angande eenen morgen - 0 - 3 - 2 -
8. Lijenert Verbockhorst salijger kijnderen eenen morgen een verdell - 0 - 4 - 3 deut
9. Lijenert van Dall de wederpart eenen morgen een verdell - 0 - 4 - 3 deut
10. Den Staij enen morgen drij verdell - 0 - 5 - 0
11. Uit het goet te Reijners 9½ morgen - 1 - 13 - 1 ort
12. Uit de kappelaenschop eenen morgen - 0 - 3 - 2 ort
13. Uit het goet inde Heg toebehorende partijen wonachtig tot Thijegelen ses morgen - 1 - 1 - 0
14. De kijnderen van salijger Thijs inden Egelbos twe morgen een verdell - 0 - 7 - 7 deut
15. Thijs Tgerheijden ander half verdell - 0 - 1 - 1 ort
16. Jacob Schepers Jans salijger kijnderen ander halven morgen - 0 - 5 - 1 ort
17. Ruth Huijben lant - 0 - 6 - 5 deut
18. Albert Janssen lant - 0 - 2 - 3 ort
19. Pastor eenen halven morgen - 0 - 1 - 3 ort
20. De kijnderen van Trijn tot Masses drij morgen en drij verdell - 0 - 13 - 1 deut
21. Peter van Blerick tot Venlo vijff morgen eenen halven - 0 - 19 - 1 ort
22. Frederick van Sijt anderhalven morgen mijt den Prijckenstert - 0 - 5 - 1 ort
23. Jan Heldens eenen halven morgen - 0 - 1 - 3 ort
24. Stijnn van Lom seven morgen - 1 - 1 - 0
25. Belken Wijnen van Venlo kort - 0 - 2 - 0
26. Kerst ingen Aell 2 morgen gekort - 0 - 7 - 0
27. Trijn Lijnssen gekort e schotsedel gelijck alle vorgaende anderen 1 morgen lants - 0 - 3 - 2
28. Peter Nelijs mijt sijn konsorten eenen halven morgen - 0 - 1 – 3

(1 gulden = 20 stuivers; 1 ort = 0,25 stuiver; 1 deut = 0,125 stuiver; 1 morgen = 0,86 ha)

 

---

[1] Was tot 1988 bij RHCL Maastricht te vinden onder inv. 183; het ligt nu ergens in archief nr.100 GA Venlo. Her-nummering moet na 36 jaar (!!) nog steeds plaatsvinden.