Half oktober waere de daag alsmaar korter en de
nachte kalder. Op ’t Lieuweriksveldje wuùrd veurke gestaok, en gen koèle mièr
gegrave. D’r wuùrd boète weer gewieriks, in ein laeg greuntebleek waere in d’n
baom met unne nagel wat gater gehouwe. En baove langs de rand twieë, wao ‘ne
ièzerdraod doorhaer geit, en ózze wierikspot is klaor. Beej Verstrale d’n aannemer
haole we wat aafvalholt en holtkrölle van ’t schave. Ónderin de wierikspot froemele
we wat krantepepeer, dao baovenop wat holtkrölle en dan stökskes aafvalholt.
Met ‘n zwaegelke aanstaeke, wachte tot ‘t ’n bietje bört, en dan slingere met
de wierikspot. De ganse Lieuwerikstraot deej daoraan mei beej ós op ’t
Lieuweriksveldje. Sómmige brachte zelfs wat eierkaole mei, en allemaol natuurlik
unne dieke petat um te poefe. Det waas ’n hièl tradiesie, en op ’t lets van de
middig as-de-lol-d’r-aaf-waas woorte die wierikspöt in de duustere lóch
geslingerd. Ein machtig moeëj gezich, van die lange slierte vónke taege de
dónkere lóch. En dan met de ganse bubs ózze eige gepoefte petat schoeën zitte peutere
en met ós zwarte klevièters nao binne werke. Ik heb noeëts mièr van-ze-laeve
zónne lekkere gepoefte petat gehad. Dan waas ’t veurbeej, we meuste met
aetestièd nao hoès, de wierikspot in de scheur hange en nao binne.
‘Jóng, de
stinks verschrikkelik nao de rouk, trek dich ièrs oèt in de beejkeuke’, zag
ós mam dan. ’t Ind van dees tradiesie waas altièd Sintermerte op 11 november.
Tuurlik deeje me mei met de lampiónne-optoch nao
’t Lambertusplein, wao idder jaor unne hièle groeëte troshoup waas opgebouwd.
Thoès woorte ièrs de luchjes good gecontroleerd. Mien zuske en ik hadde van die
lankwerpige rónde lampiónne. Det waas neet mièr as twieë rónde schiefkes
kertón, en dao tösse meuste we as unne saort harmonika det flinterdun bóntgekleurd
pepeer oètein rekke. Op d’n baom zoot ’n kersevutje wao zón wit kerske in meus,
zón zelfde as die gebroek woorte veur de kersboum. Det kerske plaatse meus hièl
presiès, en veur mich mós ós mam det doon.
‘Kóm
heej, dich bis vuls te hortig’, zag ze. Ze stook ’t kerske aan en leet ’n
paar dröppelkes kersevet in det vutje valle, en dan flot det kerske kersrech
d’r in zette en efkes vashalde. ’t Kerske brandde hièl eigewiès en oètdagend.
En dan um oèt te probere woort det harmonika-pepeer oèt getrokke. Maar
potjandomme, mien kerske stónd neet rech en det dink ging in de fik. Maar ós
mam waas d’r flot beej, zoeë det de ellende bespaard bleef tot ’n gaat, maar
waal ’n ech lillik brandgaat. En ik stónd d’r beej en kós d’r waal met bäöke.
‘Mak niks’, zag ós mam
, ‘dae is nag good veur dit jaor, en volgend
jaor krièg se unne ganse nieje’. ’t Kerske woord noow nag ens rechter d’r
in gezatte, en det van mien zuske ouk. We krege twieë höltjes met ’n häökske
d’r aan en ginge op waeg nao de bewaarschoeël van de begiène in de 1
e
Graaf van Loeënstraot. Ós mam in de midde en mien zuske en ik allebei hièl
gruuëts met ós luchje d’r naeve, maar waal nag effe met de kerskes oèt.
Op ’t schoeëlplein waas ’t hièl drök, allemaol
elders met kinder, en allemaol met ’n eige luchje. Wie we de speulplaats
opkwame krege alle kinder ‘ne roeëje ster-appel. Maar ja, wat mós se dao noow
met? Ik had allebei mien hand nuuëdig um det lampiejunke rech te halde, dus
maar in de bóksetes met daen appel. Links van mich stónd zón jungske mich hièl
gruuëts aan te klotse. Dae had ‘n ech fietselempke in plaats van ’n kerske.
Zien vader, dae al aeve gruuëts dao naeve stónd, had op d’n baom van zien
luchje ’n alde koplamp van unne fiets gefiespernöld. En met twieë dunne
dräödjes verbónde met zón platte batterie. Ein dräödje aan det kleine kopere
lipke, en ’t ander aan det groeëte kopere lipke. En dae neetnek bleef maar wat
lacherig en minderwaerdig nao miene lampión kièke.
‘Dae van
dich is gaar neet moeëj, want dao zit ’n lillik gaat in’, zag dae gladjanus
hièl gemein taege mich, en hae keek d’r ouk nag ens hièl erg geniepig beej.
‘Det heb se
good gezeen, maar ik heb tenminste ’n ech luchje, en dae van dich is unne
naomaker, unne nepper, en die meuge eigelik neet meidoon’, goof ik ‘m van
ketoen. Zien vader huùrde det en pakde um beej de schuiwerkes en zat um aan d’n
andere kant veurdet ’t oèt de klauwe leep. Net op det moment huurde ik aan d’n
andere kant ’n klein maedje hièl hard schrieuwe. ’t Had ein lank griès
oètstaond winterjeske aan, en twieë van die eigewièze vlechjes. Met zien
vuuskes dich geknepe stónd ’t dao te kriète en te springe. En zien mam trapde
op de grónd unne gans verbörde lampión oèt. Kómpleet plat getrap op de grónd,
allein ’t kerske stónd nag
eigewiès
scheif euverein en goof ’n letste rouksignaal. Eine zónne vlaegel scheen d’r op
met zien greune kniepkat, ouk det vónd ik gaar neet leuk. Twieë van die
opgeschaote blage oèt ’t Brook stónde wie twieë misdeeners links en rechs. Met
in de hand zónne oètgeholde sókkerbiet op unne bessemstek. Ze hadde d’r gezichter
oèt gesneje, det zoog bes waal akelig oèt. Maar ik meus oplette want dao kwaam
unne man ós aandouwe, d’n optoch begós, ós mam makde veurzichtig de kerkses van
mien zuske en mich aan. En dao schove we haer, keihard zingend:
Sintermertes
veugelke, haet ein roeëd keugelke
Haet ein
blauw stertje, van je hoepsa Sintermerte
Vandaag is
’t Sintermerte, morge is ’t Sinterkrökke
Kómme die
gooje herte, hadde gaer ein stökske
Sintermertes
körfke, houw ‘m op zien mörfke
Hout, hout,
hout, en swinters is ’t koud
Hoera,
hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera,
hoera, wat hebbe die boere ein lol
En Mieke de
hoep zoot op de stoep
En leet d’r
eine vleege
Mieke de
hoep zoot op de stop
En leet d’r
eine gaon
Hoera,
hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera,
hoera, wat hebbe die boere ein lol
Achter de Blièrickse hermenie aan, die steeds weer
det zelfde liedje speulde. En veural det stökske van Mieke de hoep vónd ik waal
leuk, allein ós Mieke waas ’t dao duùdelik, aan zien proèmemundje te zeen, neet
met ins. Wie we oèteindelik op ’t Lambertusplein zien gekómme weit ik ech neet,
zelfs neet door welke straote. Want mien ouge ware hièlemaol gerich op det
kloeëte kerske, met det parmantig dansende vlemke d’r baovenop. Met twieë
hendjes heel ik det höltje stièf vas. Stepke veur stepke, vutje veur vutje,
lettend op die veur mich lepe. En dan hei se ouk nag det rot gaetje wao de wind
vreej spel met speulde. Dus ik mós ouk nag ens zörge det de wind genne vat
kreeg op mien tóchgaetje. Wat waas ik bliej det we eindelik op ’t plein ware en
achter de hekke van de gemeinte meuste aanschuùve.
‘
Mam, zal ik
mien luchje noow maar oèt doon’, vroog ik, en ós mam zag
‘Doot maar jóng’.
Hèhè, wat ’n opluchting. Gelökkig, noow kós ik pas
zeen wat veur unne groeëte troshoup d’r stónd, hae waas waal zoeë hoeëg as un
hoès. Binne de hekke op aafstand stónd unne man met ’n moeëje platte ketting
um.
‘Det is d’n burgemeister’, smiespelde
ós mam. En um dae burgemeister dreide wat rare kaerels met sjieke hoede op.
‘Altièd dezelfde diekköp veuraan, net wie
stróntvlege um unne houp strónt’, zag zónne groeëte mins naeve mich wat
euverdreve hardop. En inens dao kwaam hae aan, Sintermerte te paerd. De paerdevutjes
kletterde nerveus op de stein van ’t plein, ’t paerd snoèfde en goeëjde ziene
kop umhoeëg, maar Sintermerte zoot kersrech. Maar as ik toch hièl ièrlik bin,
vónd ik ’t waal wat schaemel. Det paerd waas neet ens unne schummel, en de
kleier had-e volges mich gewoèn geliènd van Sinterklaos. D’r ware ouk gen Zwarte
Piete beej, um ós schoow te make, of um met paeperneut te goeëje. Ós mam had
verteld det Sintermerte waal ens ziene jas doorscheurde, en de helf aan unne
erme sloeber goof. Maar zelfs det deej hae neet.
Die kaerels met die heud begóste zenuwechtig op en
neer te loupe. Manne van de brandwaer schödde benzièn op d’n troshoup en de
burgemeister kreeg ‘ne fakkel in zien hand gedouwd. Dae smeet hae wat ónbeholpe
in daen troshoup en
‘vrroemmmm . . .’,
de vlamme schote umhoeëg. ’t Woord inens hièl leech op ’t plein, de veulsde de
wermte van ’t veur in dien gezich. Sintermerte hei meujte um ’t paerd in
bedwang te halde en de hermenie speulde op veilige aafstand Sintermertes
veugelke.
‘Zal ik
miene lampión maar in ’t veur goeëje mam?’, vroog ik.
‘Niks d’r van, dae geit thoès in d’n dreksbak’, kreeg ik te huùre.
Ós mam noom ‘m mich aaf en stopde ‘m veur alle zekerheid in eur tas. Noow had
ik eindelik de hand vreej um miene roeëje ster-appel nao binne te werke. ’t
Plein leep laeg en weej truuk nao de Lieuwerikstraot.
‘Maham,
wannièr kump Sinterklaos?’, begós ik.
‘Det deurt
nag effe, ’t is noow pas Sintermerte’.
‘En morge is
‘t Sinterkrökke’, zag mien zuske.
‘Meuge we
vanaovend alvas ózze schoon zette’.
‘Gekken
duiles, det doon we pas as Sinterklaos in Blièrick met d’n boeët is aangekómme’.
