1958 – Angina versleit Blasius

Ut is begin 1958 en ik zit op de viefde klas beej meister Sloos, un bietje unne druuege. Wie me zaet, kômme we zoeë langzaam aan tot de jaore van ut besef. Ze gaon ôs eindelik serieus neme. Maar beej mich begôs det toch al wat vruueger, want ik kan mich vuul dinger presies veur de geis haole van wie ik viëf, zes jaor waas. Veural det ônbenöllig gedeuns met die katholieke kerk herinner ik mich nog. Ôzze Sjak waas veer jaor, en det waas un mongooltje. Taegeswäördig weit ik det hae ein chromosoom te vuuel had, maar toen zagte sômmige van die priëmers ‘dat is de hand van God’. Ik had daen druuege van Sloos ouk nog gevraog wie det kôs det sômmige minse ein ôngelökkig kiendje hadde. Dae klojo praevelde ‘det minse van God krége wat ze verdeende’. Toen ik det thoës met ôs mam besprook woord die hiel erg bedreuf en ze zag: ’Ut mak niks oët wat ze dich probere wiës te make, weej zien hiël bliej met ôzze Sjak’. Ze streek ôzze Sjak door zien waerse haor en dae lachde naor ôs met zien schael döp en zien rotte tendjes, en zônder ut te beseffe makde hae ôs zônder ut te beseffe hiël gelökkig.

Beej miene vrind thoës verheurde ze brômmers, en weej ginge waal ens krosse achter ut kerkhaof op zôn ald koeterwaals knetterdingk. Ik kan mich nog goôd herinnere wie we weer ens aan ut schravele ware, wie we ums-de-beurt effe môchte brômme, en wie unne vrind van ôs euver de kop sloog. Ut meuterke sloog aaf, ut veurwiel bleef nog effe irritant door dreije en miene vrind bleef kômpleet van-de-waereld doëdstil ligge. Wie we zoeë flot wie meugelik beej um kwame, waas ut iërste wat hae zag: ‘Det is mien straf, ik bin vanmorge neet naor de kerk gewaes’. En saoves in bed loog ik met mien hendjes ônder de kop te euverdinke: ‘Ik geluif d’r gen juu van det God haet gezõrg det ôzze Sjak un mongooltje is. En det miene vrind euver de kop waas geslage, umdet hae vanmorge neet naor de kerk is gewaes? Haet God um daor veur gestraf? Maak det de kat maar wiës, ik gluif d’r gen kloëte van!’. Ech waor, det ware op mien tiënde jaor de alleriërste belangriëke momente det ik dôch: ‘Ze kinne mich de pot op, ze kinne mich un eike naor de baan rolle, ik laot mich niks miër wiës make!’.

Maar toch hadde ze mich nog eine kiër behuuerlik beej de puuet. Begin fibbrewarie meuste we naor de kerk veur de Blasius-zaege. Daen druuege van Sloos had ôs verteld det Blasius hiël langk geléje bisschop waas gewaes van de Armeense stad Sebarte. Dae waas heilig verklaord umdet hae minse van de kaelpiën kôs aafhelpe. Ik weit ut nog presies, want ik dôch metein: ‘Nou, mien tante Leen det is toch ech gen heilige, en die kin minse zoeë maar van de belroës aafhelpe’. Maar ja, we lépe netjes met zien twieëje in de riej naor de Lambertuskerk waor pestoër ôs al op stônd te wachte in vol ornaat en twieëje kruutselinge kèrse in de linkerhand. Die ware speciaal met Maria Lichmis gezaegend, had daen druuege ôs nog verteld. Ein-veur-ein schravelde weej ôs naor pestuuerke, en toen waas ut ouk mien beurt. Hae heel mich die twieëje kèrse gekruuts veur mien spraone-nekske en ik huurde um praevele: ‘Moge God je op voorspraak van de Heilige Blasius bevrijden van alle keelziekten en andere kwalen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest’. Ik hoord dae naeve mich nog zegge, wie weej same de kerk oëtlépe: ‘Zoeë, det is geregeld, weej hebbe met de vastelaovend genne kaelpiën’.

Maar as of d’n duuvel d’r met speulde, de volgende morge kôs ik moeilijk slikke. Maar ja, Blasius zal toch waal zien werk goôd gedaon hebbe? Misschien begint ut al un bietje te werke? En potverdomme, de volgende morge waas ut neet weg. Nae, sterker nog, ut waas nog erger gewaore. Ôs mam zag: ‘Wat is met dich jông, kries se d’n baard in de kael? De praots net wie diene pap!’. Miene kael veulde wie schoorpepeer, en ut ging maar neet weg, en slikke deej ech piën. De volgende nach woord ik wakker met hoëge koorts, en ik loog te ijle en te zweite in bed wie unne hoephap, alles dreijde wie unne gek rônd in miene kop. Smôrges veulde ik mich zoeë rot wie un mispel, zoeë dol wie ein kuueke en ik kwaam ut bed van lamlendigheid neet miër oët. Ôs mam veulde mich aan miene heite bums en zag: ‘Staek dien tông ens oët . . . . . . oahh . . . ik zeen ut al . . . Angina’. Ut iërste wat ik dôch: ‘Wat haet die Angina noow weer te make met dae Blasius’. Dokter Vos schreef mich ein kuur veur, die ik waal gans môs aafmake, en dreej daag later waas de kaelpiën bijna vergaete, en waas ik weer baove-Jan. Bijna, want ik had mich veurgenaome: ‘Mich kloëte ze neet miër met det kerkgedeuns’.

Nao dreej daag vastelaovend waas ut in daen tiëd hiël gewoën, sterker nog, idderein môs ein assekruutske haole met aswoensdaag. Daen druuege hat ut ôs weer netjes oëtgelag. De palmtekskes van aafgeloupe jaor woorte verbört, en met de as daorvan krége we allemaol ein kruutske op d’n bums. Pestoër makde det, ônderwiel det hae zag: ‘Gedenk mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren’. En daormei sprook hae nog ens ut ‘vonnis’ oët, det God euver de minsheid oëtsprook naor de zôndeval. Maar nao die kael-ôntstaeking met det Blasius-gedeuns, had ik absoluut genne zin miër in stôflônge van det assekruutske. Ôs mam die struijde altiëd smorges de aslaaj oët van ôzze kaolenhaard op ut paedje achterum ôs hoës. Dus wie ik met aswoensdaag naor schoël ging, makde ik flot miene wiësvinger vôchtig, en sopde dae in de as van de verbörde neutjes-veer van gisteraovend. Hiël veurzichtig makde ik mich zelf ein kruutske op miene bums. En némus haet ut oëijt gewéte of gezeen.

Noow zitte we in Spanje, en dan zit ik waal ens te mièmere euver vruueger. Vurrige waek waas ut Valentijnsdaag, en ik dôch eigelik wie altiëd: ‘Wat unne kwats, wie kômme ze d’r eigelik beej’. Maar niejsgierig ging ik toch maar effe goegele, want misschien is det ouk waal weer iets van det kerkgedeuns? En inderdaad, Paus Gelasius I haet al op 14 fibbrewarie 496 oëtgerope tot d’n iërste daag van de Heilige Valentijn, dus al miër as 1500 jaor geléje. Maar veural de letste decennia is ut opniej oët Amerika kômme euverweije. De minse steure eure (heimelikke) geleefde un hertje of ein bleumke, ut kump allemaol zoeë maar veurbeej op Feesboek! Wat unne kwats, dink ik dan, idderein waor ik van hald sloët ik altiëd in mien hert.

En dan nog effe truuk naor die katholieke kerk. Want nao daen Blasius-zaege had ik ut toch waal ech gehad met die kerkelijke rariteite. Van daen tiëd aaf heb ik geleidelijk aan alle verzinsels van de kerk um ôs kort te halde of ôs die kerk in te loekse van mich aafgeworpe. Ut innigste wat euver is gebléve, det zien de tiën gebode. As we ôs daor aan halde, kump ut allemaol bes goôd. Zoeë aaf en toe ein weesgegroetje of un ôzzevader veur émus dae ut ech nuuedig haet. En as we ein kerk binne loupe, staeke we altiëd ein paar kerskes aan, en dinke we positief aan die minse die ut moeilijk hebbe. En as ôs politiesie det wille zeen as christelijke traditie, norme en waardes? Dan staon ik daor 100% achter.

Want wat unne kwats. Vruueger woele ze de minse met vastelaovend de kerk inloekse met un 40-oors aanbidding. Allein um minse de vastelaovend te ônthalde. Pas bevalle meuderkes de iërste tiën daag nao de gebaorte de kerk ôntzegge umdet ze ‘onrein’ ziën, en ze dan dwinge um iërs unne kerkgang te doôn. Neet snoepe in de vaste en dich dan met Paose voldouwe met gekaokde eier en sloek!!?? Wat hebbe ze ôs toch altiëd veur de gek gehalde!!

Minseleef toch, vergaet dae kwats met Valentijnsdaag en al det ônbegriëpelikke kerkgedeuns. Zoeë as gezag, we zitte effe in Spanje en dink nao euver vruueger. Op dit moment is ut heej 20 grade, en ik zit te tiepe in de schaduw van unne alde olièfbaum. Ik wins alle minse in Bliërick unne schoëne vastelaovend met vuul kwats en schaele wazel. Want God wet wat d’r nog allemaol op ôs aafkump. Straks meuge we genne vastelaovend miër viere, en neume we de vaste misschien waal ramadan.

En met Paose zitte ôs achterkleinkinder dan weer met ein sloektrummelke op de slupkes en viere ut sôkkerfiës . . . . nae toch!!!