zaterdag 6 oktober 2018

Gardaren lo forn banau de Varanha

We zitte alweer ‘ne maond in ’t meis authentieke en pittoreske stökske van Frankrièk, ‘t dörpke Varaignes, in de Périgord Vert.
Twieë hièle leve Blièrickse minse zien heej veur 18 jaor truuk ’n vakantieparadiès begós, ’t het l’Etang des Mirandes. Jos van Beek (oèt de Lieuwerikstraot) en zien vrouw Nicky Thuijls (dochter van Jan Thuijls de kapper), zien in die jaore hièlemaol geïntegreerd en geaccepteerd in dit kleine dörpke. In dit plaetske wao ze volges mich nag noeëts van de begrippe allochtoon en autochtoon hebbe gehuuërd.
Ik lig met mien bein lankoèt op de bank, ik heb net miene roes oètgeslaope, vanmiddig in de aopeluch in de merrethal van ’n geweldig repas genaote. Óntzettend lekker en baere gezellig gegaete en gedrónke met de Association pour la Sauvegarde du Four Banal de Varaignes. Iérs twieë glazer Ricard met te vuuël Ricard en te weinig water, dan sperjes met ham en salade veuraaf, gegrilde rôti met buuënkes, dan Franse kiès en als toetje ’n zelfgebakke fruittaertje. En det alles aangevuld met stokbroeëd en roeëje wièn. Veural vuùls te vuuël roeëje wièn. En de hoofs neet vuuël te zegge, want mien Frans is neet zoeë denderend.
Ik doot mien ouge met taegezin aop en lig te bedinke: ‘Wat ein veurrech ’n paar waeke gas te meuge zièn van dees geweldige club’. Zón zeve jaor geleje hebbe 20 kaerels, van alle range en stande, ’n perfecte dwarsdoorsneej van dit kleine dörp zich gevónde. Zeej ginge de alde brón, meule en bakhoès, de Four Banal, redde van de óndergank. Ze meuge 20 jaor lank beschikke euver ‘ne geweldige brok historie van Varaignes. Net boète ’t dörp, in de Fontaine de Saint Jean (brón van Johannes) bórrelt al sinds minseheugenis heilzaam brónwater op. Dao aan vas leet de zestiènde ieuwse graanmeule en ’t bakhoès. Wies 1789 móste de minse van ’t dörp heej ’t graan laote male en ’t broeëd laote bakke. Uiteraard mós dao veur gedok waere aan d’n hièr van ’t kastièl, zoeë waas det toen. De Franse revolutie makde dao ’n ind aan. 
En in 2012 loog ze dao te verrotte, ’n kómplete ruïne, allein de more van ‘ne halve maeter diek stónde d’r nag, want die valle in Frankrièk noeëts um. De doève hoèsde ónder ’t vervalle daak, en de ragondins (de beverratte) hadde de ónderverdeping in beslaag genaome. Maar noow, zeve jaor later, greuijt d’r hièl traog maar zièr vasberade wat moeëjs aan de rand van Varaignes, kièk maar ens op de foto’s. Neet allein de Four Banal, maar de ganse umgaeving wuùrd door de Association keurig beejgehalde. En ze betale alles oèt eige tes, of oèt naeve-activiteite.
Vanmorge um nege oor melde Zjos en ziene kómpaan Jean (ikke dus) ós beej de res van de club. Nemus wet noeëts wao hae aan mót beginne, nemus speult d’r heej d’n baas, idderein löp z’n bietje wie ’n kiep zónder kop op-en-neer. Neume ze dit noow de Franse slaag? Maar nao ’n keteerke zaet Zjos: ‘Haol beej mich in de kelder maar d’n blauwe hamer en ‘ne beitel’. Blièkbaar wiste ze nag van vurrig jaor det ik groeët en lómp sterk bin, dus ik moch ’n moor weer óntdoon van ’n keiharde lillikke stuuklaog. En ik ging weer wie ‘ne gek aan de geng, in gevech met hamer en beitel taege die keiharde stuuklaog. Ik zoog d’r al flot oèt wie ’n verke maar die moor woord alsmaar moeëjer. Geweldig wie ze bietje-beej-bietje weer truuk kwaam in eur alde glorie! Baove ’n deur woord langzaam ‘ne dieke natuursteine latei zichbaar. Monsieur le Président van de club kwaam persuùnlik kièke en wis mich te verdoetse det dae stein oèt de vieftiènde ieuw waas en oèt ’t kastièl kwaam. Nou, en det motiveert nag mièr. En wie ik miene roes zoeë net had oètgeslaope bin ik d’r hièl gruuëts foto’s van gaon make, um ze óch te laote zeen.
Beej ’t make van die foto’s zat ik mich effe op ‘ne alde stein en druimde wat veur mich oèt: ‘Waorum kin det in Blièrick neet?’. Op d’n hook van de Helling en de Antoniuslaan, ónder de parkièrplaats van de Antoniuskerk, leet ein nag vuùl alder en nag vuùl belangrièker monument. De fundamente van de ièrste alde Lambertuskerk ligge heej veur-d’n-aeve-vuùl al 75 jaor muf te waere. ’t Aldste gebouw van Blièrick oèt d’n twelfde ieuw! Zuje d’r in Blièrick 20 man te vinde zien die iddere zaoterdigmorge 20 jaor lank heej ginge poejakke um die fundamente weer truuk te bringe in ‘t daagleech? Zuuj de Gemeinte aan die 20 man zoeë maar 20 jaor de vreje hand gaeve um ’t echte oorspronkelikke hert van Blièrick weer baove de grónd te laote kloppe? Ik leep ’n bietje bedreuf truuk nao l’Etang des Mirandes. Nae, ik weit ’t zeker, maar ouk neet presiès waorum, maar helaas geit det neet in Blièrick. Det kin allein heej in Varaignes. De volgende waek gaon ik d’r weer duchtig aan de geng. Wat bin ik gruuëts en bliej det ik, al is ’t maar veur ’n paar waekskes, deil meug oètmake van de allerbeste Heemkundekrink van de ganse waereld. 
Gardaren lo forn banau de Varanha: veur ’t behald van de Four Banal van Varaignes.